Katalog świadczeń, które nie są dochodem w pomocy społecznej, jest zamknięty. Nie ma w nim wymienionego wynagrodzenia uzyskiwanego przez kuratora osoby częściowo ubezwłasnowolnionej, więc nie podlega ono wyłączeniu z kryterium dochodowego.
Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Białymstoku, który rozpatrywał skargę dotyczącą zasiłku stałego. Wnioskujący o niego mężczyzna otrzymał decyzję odmawiającą przyznania tego świadczenia ze względu na przekroczenie kryterium dochodowego. Skarżący złożył odwołanie od tego rozstrzygnięcia, bo jego zdaniem niesłusznie do jego dochodu zostało zaliczone wynagrodzenie w wysokości 556,88 zł miesięcznie, które zostało ustalone przez sąd z tytułu sprawowania kurateli nad częściowo ubezwłasnowolnioną matką.
Samorządowe kolegium odwoławcze (SKO) utrzymało w mocy decyzję ośrodka pomocy społecznej. Organ powołał się przy tym na ustawę z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2268 ze zm.). Zgodnie z art. 8 ust. 3 dochodem jest każdy przychód z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku bez względu na źródło jego uzyskania. Odliczeniu od dochodu podlegają zaś tylko te przychody, które są enumeratywnie wymienione w art. 8 ust. 4. Nie ma w nim mowy o wynagrodzeniu należnym kuratorowi.
Mężczyzna zaskarżył decyzję SKO do WSA. Zarzucił kolegium niewłaściwą wykładnię przepisów, argumentując, że dochód kuratora nie powinien być wliczany do dochodu rodziny, bo ma charakter celowy i należy go traktować jak zasiłek celowy, a ten jest w art. 8 ust. 4 wymieniony jako świadczenie wyłączone z dochodu. Skarżący podkreślił, że sąd, przyznając wynagrodzenie, stwierdził, że rodzina nie dysponuje środkami potrzebnymi do sprawnego prowadzenia spraw osoby ubezwłasnowolnionej, i jednocześnie zadecydował, że będzie ono finansowane ze środków publicznych i wypłacane przez OPS na podstawie art. 36 ust. 1 pkt h ustawy jako wynagrodzenie dla opiekuna za sprawowanie opieki. Natomiast teraz w związku z przyznaniem należności za nakład pracy kuratora ten sam OPS odmówił mu zasiłku stałego na własne utrzymanie, co zdaniem mężczyzny jest nielogicznym zachowaniem.
WSA nie podzielił stawianych zarzutów i odrzucił skargę. W ocenie sądu wobec treści art. 8 ust. 4 nie można przyjąć, co dowodził mężczyzna, że doszło do nieuzasadnionego wliczenia do dochodu rodziny jego wynagrodzenia dla kuratora, ponieważ ten przepis zawiera transparentną regulację określającą zamknięty katalog dochodów, które nie są do niego uwzględniane. Nie może on podlegać wykładni rozszerzającej.
WSA dodał, że sąd powszechny – przyznając wynagrodzenie za sprawowanie kurateli – ustala jego wysokość oraz wskazuje podmiot zobowiązany do jego pokrycia. W przypadku gdy jest finansowane ze środków publicznych na podstawie art. 36 ust. 1 pkt h ustawy, rola organu administracji publicznej sprowadza się do wykonania czynności materialno-technicznej polegającej na wypłacie wynagrodzenia.
Sąd nie zgodził się również z tym, że należność dla kuratora powinna być uznana za zasiłek celowy. Wyjaśnił, że chociaż służy ona zaspokojeniu konkretnych potrzeb (zapewnienia właściwej opieki osobie ubezwłasnowolnionej) i w niektórych przypadkach jest świadczeniem z pomocy społecznej, to okoliczność wypłacania tego wynagrodzenia przez miesiąc oznacza, że nie może być traktowane jako zasiłek celowy na jednorazową potrzebę bytową. Cykliczny charakter zbliża je bardziej do zasiłku okresowego, a ten nie jest wymieniony w art. 8 ust. 4.
