Becikowe 2022: Ile wynosi, komu przysługuje

Z tytułu urodzenia się dziecka można otrzymać jednorazową zapomogę, tzw. becikowe. Jakie warunki trzeba spełnić? Ile wynosi świadczenie?

Czym jest becikowe?

Becikowe jest jednorazową zapomogą z tytułu urodzenia się żywego dziecka. Zostało ono uregulowane w art. 15b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2022.615).

Potocznie jednak nazwą „becikowe” określane są również pozostałe dwa świadczenia przewidziane w ww. ustawie: dodatek z tytułu urodzenia się dziecka oraz fakultatywną jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka wypłacaną przez samorząd gminny (czasami zwane becikowym gminnym). Jak wskazuje się w literaturze świadczenia te te nie są tożsame oraz wypłacane są niezależnie od siebie. Może się zdarzyć, że osobie uprawnionej do uzyskania omawianego świadczenia będzie przysługiwał również zasiłek rodzinny wraz z dodatkiem z tytułu urodzenia dziecka, a ponadto na obszarze gminy, w której mieszka organ stanowiący podjął stosowną uchwałę, na mocy której taka osoba będzie mogła ubiegać się o świadczenie wypłacane z budżetu tego samorządu terytorialnego. Możliwość uzyskania tych trzech świadczeń nie powoduje konieczności wyboru jednego z nich. Istnieje możliwość uzyskania ich wszystkich na raz (D. Zawacka-Klonowska [w:] Świadczenia rodzinne. Komentarz, red. P. Rączka, Warszawa 2021, art. 15(b).)

Ustawa mówi o urodzeniu się żywego dziecka. Zgon dziecka nie powoduje utraty uprawnienia przysługującego osobom uprawnionym do otrzymania jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka, jeżeli dziecko urodziło się żywe (tak: decyzja SKO we Wrocławiu z 12.09.2006 r., SKO 4318/8/06).

Komu przysługuje becikowe?

Becikowe przysługuje:

• matce lub ojcu dziecka
• opiekunowi prawnemu (osoba, której sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem)
• opiekunowi faktycznemu dziecka (osoba, która przejęła opiekę nad dzieckiem i złożyła do sądu wniosek o adopcję dziecka).

Jakie warunki trzeba spełnić?

Jednym z nich jest kryterium dochodowe. Becikowe może otrzymać jedna z ww. osób, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1922,00 zł.

Co należy rozmieć przez dochód? Zajrzyjmy do definicji ustawowej.

Zgodnie z art. 3 ilekroć w ustawie jest mowa o dochodzie - oznacza to, po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób:

• przychody podlegające opodatkowaniu, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne;
• dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
• inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Będą to m.in. renty, dodatki kombatanckie, zasiłki chorobowe, alimenty na rzecz dzieci, stypendia doktoranckie, dochody uzyskane z gospodarstwa rolnego, świadczenie rodzicielskie, zasiłek macierzyński.

  Zobacz również:

  Dodatki do zasiłku rodzinnego. Na jakie świadczenia mogą liczyć rodzice?

Przez dochód rodziny rozumie się natomiast sumę dochodów członków rodziny, zaś dochód członka rodziny to przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy.

Kolejnym warunkiem jest pozostawanie przez kobietę pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu.

Pozostawanie pod opieką medyczną potwierdza się zaświadczeniem lekarskim lub zaświadczeniem wystawionym przez położną.

W założeniu ma to zmotywować kobietę do dbania o siebie i dziecko w trakcie ciąży. W praktyce przepis ten nastręcza jednak wiele problemów. Przyjmy się zatem jak do tej kwestii podchodziły sądy.

Część z nich opowiadała się za rygorystycznym rozumieniem tego przepisu, zgodnie z którym przekroczenie terminu 10 tygodniowego dyskwalifikowało do otrzymania świadczenia. I to niezależnie od przyczyny. Jako przykład można podać wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 maja 2013 r. (I SA/Wa 2417/12), w którym wskazał on, że „przyczyny, dla których kobieta w ciąży nie pozostaje pod opieką medyczną w okresie nie później niż od 10. tygodnia ciąży, lecz dopiero w okresie późniejszym - nie mają żadnego znaczenia w sprawie przyznania świadczenia - jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka. Przepis art. 15b u.ś.r. jest jednoznaczny i nie przewiduje żadnego badania oraz ustalania przyczyn, które spowodowały nie dotrzymanie tego terminu”.

W ostatnich latach przeważa jednak korzystniejsza dla rodziców linia orzecznicza, zgodnie z którą należy brać pod uwagę indywidualne okoliczności sprawy. W takim tonie wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 22 listopada 2016 r. (SK 2/16). Stwierdził on bowiem, że przepis ten „powinien być rozumiany w ten sposób, że jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje także wówczas, gdy kobieta pozostawała pod opieką medyczną później niż od 10. tygodnia ciąży, a opóźnienie to wynikało z przyczyn od niej niezależnych”.

W tym miejscu warto przytoczyć również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi zgodnie z którym „nie można, mimo kategorycznego brzmienia art. 15b ust. 5 u.ś.r. przyjąć, że każde zgłoszenie się do lekarza po upływie 10. tygodnia ciąży wyłącza możliwość uzyskania zapomogi z tytułu urodzenia dziecka. Dość oczywistą przyczyną, usprawiedliwiającą takie opóźnienie są przyczyny tkwiące w systemie organizacyjnym służby zdrowia. Należy uznać za decydujące przy stosowaniu przepisu art. 15b ust. 5 u.ś.r. dokonanie przez organy ustaleń zarówno w zakresie dbałości kobiety o zdrowie w czasie ciąży (pozostawania w tym okresie pod opieką lekarską), jak również dołożenia przez kobietę należytej staranności w zakresie dochowania terminu poddania się tej opiece. Nie można bowiem wykluczyć, że z przyczyn niezależnych od woli i wiedzy kobiety nie będzie ona w stanie dochować określonego w art. 15b ust. 5 u.ś.r. terminu poddania się opiece medycznej” (wyrok WSA w Łodzi z 9.01.2014 r., II SA/Łd 1051/13).

Ile wynosi becikowe?

Z tytułu urodzenia się żywego dziecka przyznaje się jednorazową zapomogę w wysokości 1000 zł na jedno dziecko.

Świadczenie jest przyznawane na każdego dziecko. Oznacza to, że w przypadku bliźniaków powinna być wypłacona kwota 2000 zł i analogicznie w przypadku większej liczby dzieci.

Kiedy należy złożyć wniosek?

Wniosek o wypłatę jednorazowej zapomogi składa się w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka, a w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego - w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia nie później niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Wniosek złożony po terminie organ właściwy pozostawia bez rozpoznania.

Kiedy nie przysługuje becikowe?

Jednorazowa zapomoga nie przysługuje, jeżeli:

• członkowi rodziny przysługuje za granicą świadczenie z tytułu urodzenia dziecka,
• osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz danego dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że:

- rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,

- ojciec dziecka jest nieznany,

- powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,

- sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka,

- dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.