Gminy powinny uwzględniać 13., a także 14. emeryturę do dochodu gospodarstw domowych ubiegających się o dodatek osłonowy. Tak początkowo twierdziło Ministerstwo Klimatu i Środowiska, ale po tym gdy na stronie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej pojawił się komunikat wskazujący, że tych świadczeń się jednak nie wlicza, zmieniło swoje wcześniejsze stanowisko.
To, czy dodatkowe świadczenia dla emerytów i rencistów mają być traktowane jako dochód, od samego początku budziło wątpliwości wśród gmin. Ustawa z 17 grudnia 2021 r. o dodatku osłonowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1 ze zm.) w zakresie katalogu dochodów uwzględnianych do kryterium dochodowego oraz zasad obliczania jego wysokości w przeliczeniu na członka rodziny przewiduje bowiem stosowanie ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111 ze zm.). A gminy, ustalając prawo np. do zasiłku na dziecko, 13. i 14. emerytury nie wliczają do dochodu. Przy czym takie wyłączenie nie jest zawarte bezpośrednio w przepisach dotyczących świadczeń rodzinnych, ale w art. 10 ustawy z 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu dla emerytów i rencistów (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1808 ze zm.) oraz art. 10 ustawy z 21 stycznia 2021 r. o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz.U. poz. 432). Dlatego właśnie samorządy nie były pewne, czy rozpatrując wnioski o dodatek osłonowy, mają odejmować od dochodu 13. emeryturę tak jak robią to przy świadczeniach rodzinnych, czy należy ją uwzględniać.
MKiŚ w specjalnym „podręczniku dla samorządów”, który ma im służyć pomocą przy przyznawaniu dodatków osłonowych, napisało, że 13. i 14. emerytura są uwzględniane przy wyliczaniu przeciętnego miesięcznego dochodu. Takiej samej odpowiedzi resort udzielił też DGP (pisaliśmy o tym w tekście „13. emerytura jest dochodem w dodatku osłonowym”, nr 17/22). Natomiast ku zaskoczeniu samorządów wyjaśnienie, z którego wynika coś zupełnie odwrotnego, opublikowało 3 lutego MRiPS. Resort podkreśla w nim, że kwoty 13. i 14. emerytury nie wlicza się do dochodu przy ustalaniu prawa do dodatku osłonowego i w konsekwencji nie mają one wpływu na jego przyznanie. Co ciekawe, niedługo potem MKiŚ umieścił na swojej stronie nową wersję „podręcznika dla samorządów” i w jego zmienionej treści powtórzyło stanowisko zaprezentowane przez resort rodziny.
– Jest to niepoważna sytuacja, a dotyczy kluczowej sprawy, bo osiąganie dochodu nieprzekraczającego określonego w ustawie kryterium jest najważniejszym wymogiem, który trzeba spełnić, aby otrzymać dodatek osłonowy – komentuje Damian Napierała, zastępca dyrektora Poznańskiego Centrum Świadczeń.
Dodaje, że gminy są na różnym etapie, jeżeli chodzi o realizację nowego zadania – niektóre dopiero teraz dostały od swoich dostawców odpowiednie oprogramowanie do obsługi dodatków, ale są i takie, które już przesyłają wnioskodawcom informacje o przyznaniu świadczenia. Tymczasem może się okazać, że na skutek wliczenia do dochodu trzynastki ktoś nie otrzyma wsparcia z powodu przekroczenia progu lub zostało ono ustalone w niższej kwocie po zastosowaniu zasady „złotówka za złotówkę”.
– Te sprzeczne stanowiska jeszcze bardziej pogłębiają chaos, który towarzyszy ustawie o dodatkach. A jeśli za kilka dni pojawi się inna interpretacja przepisów? Będziemy znowu przeliczać dochody tych rodzin, w których są emeryci? – pyta Przemysław Andrysiak, kierownik działu świadczeń Zabrzańskiego Centrum Świadczeń Rodzinnych.
Zdaniem Damiana Napierały, aby jednoznacznie rozwiać wszelkie wątpliwości, ta sprawa powinna zostać uregulowana w nowelizacji ustawy o dodatkach osłonowych, która była zapowiadana po rozmowach Związku Miast Polskich z MKiŚ (choć wciąż nie wiadomo, czy będzie miała miejsce, bo resort klimatu nie udzielił ostatecznej odpowiedzi w tej sprawie).
