Dodatek osłonowy: Wyjaśniamy najczęstsze wątpliwości

Świadczenie z tarczy antyinflacyjnej mogą otrzymać osoby wynajmujące mieszkania. Jeśli pod jednym adresem znajduje się kilka gospodarstw domowych, dodatek może przysługiwać każdemu z nich, jeśli będą spełnione warunki jego uzyskania

Od 4 stycznia można składać wnioski o przyznanie dodatku osłonowego. Jest to jednorazowe świadczenie, którego wysokość jest zróżnicowana i zależy od tego, ile osób wchodzi w skład gospodarstwa domowego. Rodzina może też otrzymać dodatek w wyższej kwocie, jeśli swoje mieszkanie lub dom ogrzewa węglem. Podstawowym warunkiem jego uzyskania jest spełnienie kryterium dochodowego, które wynosi 2100 zł dla osoby samotnej lub 1500 zł na jednego członka gospodarstwa wieloosobowego. Przekroczenie tych progów nie zawsze oznacza odmowę przyznania świadczenia, bo w jego przypadku obowiązuje zasada „złotówka za złotówkę”, która pozwala otrzymać wsparcie w kwocie obniżonej o tyle złotych, o ile dochód okazał się wyższy od kryterium.

Ile osób do tej pory złożyło w gminach wnioski o dodatek osłonowy, nie wiadomo, bo Ministerstwo Klimatu i Środowiska nie zbiera takich ogólnopolskich danych. Z informacji podanych DGP przez samorządy wynika jednak, że zainteresowanie otrzymaniem wsparcie stale rośnie. W Łodzi do tej pory wpłynęło 3,8 tys. wniosków, w Krakowie prawie 3 tys., w Gdańsku ich liczba zbliża się do 2 tys., a w Poznaniu przekroczyła 1,5 tys. Nieco mniej, bo 1,4 tys. podań o dodatek, zostało złożonych w Katowicach, w Opolu prawie 700, a w Kielcach 538.

Ile ostatecznie będzie wniosków, jest wielką niewiadomą nawet dla samych gmin, choć rząd szacował, że dodatek osłonowy ma objąć ok. 7 mln gospodarstw domowych w Polsce, czyli niemal co drugie.

Dodatek osłonowy w pytaniach i odpowiedziach. Wszystko, o czym muszą wiedzieć gminy

– Gdyby tak faktycznie miało być, w naszym przypadku należałoby się spodziewać nawet 100 tys. wniosków – mówi Jan Żądło, dyrektor Krakowskiego Centrum Świadczeń Rodzinnych.

Wnioski o dodatek osłonowy można składać do końca października br. w formie papierowej lub elektronicznej, ale zdecydowana większość z nich jest składana tradycyjnie.

– Na 3,8 tys. wniosków mamy 3,4 tys. papierowych i 419, które wpłynęły przez e-PUAP – potwierdza Agnieszka Łukasik, dyrektor Centrum Świadczeń Socjalnych w Łodzi.

Tak duża popularność wniosków papierowych jest związana głównie z tym, że w przeciwieństwie do programów 500+ oraz 300+ o dodatek osłonowy nie można ubiegać się za pośrednictwem bankowości internetowej.

Przyznawanie dodatku osłonowego odbywa się na podstawie przepisów ustawy z 17 grudnia 2021 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1). Problem w tym, że od samego początku budzą one wiele wątpliwości i mogą być różnie interpretowane. Te najważniejsze dotyczą terminów składania wniosków i powiązanego z tym sposobu wypłaty świadczenia, osób uprawnionych do jego uzyskania oraz weryfikacji wymogów do uzyskania dodatku w podwyższonej kwocie. Ze względu na apele samorządów o zmiany i doprecyzowanie części przepisów MKiŚ zapowiedziało, że przygotuje nowelizację ustawy.

Najczęstsze wątpliwości dotyczące dodatków osłonowych

Problematyczna kwestia	Co mówią przepisy oraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska
Kiedy dodatek osłonowy jest wypłacany w całości, a kiedy w części?	Artykuł 2 ust. 8 ustawy przewiduje, że dodatek jest wypłacany w dwóch równych ratach w terminie: do 31 marca oraz 2 grudnia br. Jednak gdy osoba złoży wniosek o dodatek później niż na dwa miesiące przed upływem tych terminów, świadczenie jest wypłacane jednorazowo. Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) interpretuje ten przepis w ten sposób, że dodatek jest wypłacany w dwóch ratach tylko w przypadku wniosków złożonych do 31 stycznia, a w całości w stosunku do tych, które wpłyną między 1 lutego a 31 października (wtedy mija ostateczny czas ich składania), choć użyty we wspomnianym przepisie zwrot „terminów” sugeruje, że w dwóch ratach należałoby wypłacać dodatek również przy wnioskach złożonych od 1 kwietnia do 1 października.
Czy gmina będzie weryfikować wpis źródła ogrzewania do centralnej ewidencji emisyjności budynków (CEEB)?	Zgodnie z art. 2 ust. 6 ustawy, gdy główne źródło ogrzewania gospodarstwa domowego (m.in. kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, piec kaflowy) jest zasilane węglem i wpisane do CEEB, rodzina może otrzymać dodatek osłonowy w podwyższonej kwocie. Ze stanowiska MKiŚ wynika, że gminy będą zobowiązane do sprawdzania, czy podana we wniosku informacja o wpisie pieca do CEEB jest prawdziwa. Kontrowersje budzi jednak brak podstawy prawnej w przepisach do dokonywania takiej weryfikacji oraz uprawnień dla pracowników zajmujących się przyznawaniem dodatków osłonowych do dostępu do tej bazy. Resort podkreśla też, że nie wystarczy samo zgłoszenie źródła ogrzewania do CEEB, konieczne jest uzyskanie wpisu (w przypadku złożenia papierowej deklaracji urzędnicy mają na dokonanie tej czynności sześć miesięcy).
Czy dodatek przysługuje osobom wynajmującym mieszkanie?	W ustawie nie ma przepisów, które uzależniałyby możliwość otrzymania dodatku od prawa własności do domu lub mieszkania. Dlatego, jak wskazuje MKiŚ, każde gospodarstwo jednoosobowe lub wieloosobowe może ubiegać się o przyznanie dodatku.
Czy można przyznać świadczenie osobie mieszkającej w domu pomocy społecznej?	Pobyt w domu pomocy społecznej podlega odpłatności równej średnim miesięcznym kosztom utrzymania obliczonym dla danej placówki (przy czym mieszkaniec domu może ponosić opłatę nie wyższą niż 70 proc. jego dochodu, np. emerytury lub renty). Odpowiedź resortu klimatu na pojawiające się pytania dotyczące uprawnienia pensjonariusza do dodatku odpowiada, że jeśli taka osoba spełnia ustawowe przesłanki oraz kryterium dochodowe, może złożyć wniosek o dodatek osłonowy.
Czy jeśli w jednym budynku jest więcej niż jedno gospodarstwo domowe, dodatek może otrzymać każde z nich?	Obowiązująca w dodatkach osłonowych definicja gospodarstwa domowego pochodzi z przepisów ustawy o ochronie środowiska. Te zaś przewidują, że gospodarstwo domowe wieloosobowe tworzą osoba fizyczna oraz osoby z nią spokrewnione lub niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie z nią zamieszkujące i gospodarujące. Jak tłumaczy MKiŚ, pod jednym adresem może znajdować się kilka gospodarstw jednoosobowych oraz wieloosobowych i każde z nich może złożyć wniosek o dodatek. Jedyne ograniczenie jest takie, że dana osoba może być członkiem tylko jednego gospodarstwa domowego, a w przypadku wnioskowania o świadczenie przez kilka osób należących do tego samego gospodarstwa pieniądze będą przyznane tej, która zrobiła to jako pierwsza. Resort klimatu zwraca uwagę, że gminy są zobligowane do weryfikowania składu gospodarstw domowych i sprawdzania, czy wspomniane wyżej warunki nie zostały naruszone.
Czy po odmowie przyznania dodatku ze względu na przekroczenie kryterium dochodowego można jeszcze raz składać wniosek?	Do dodatków osłonowych zastosowanie mają również inne przepisy ustawy o ochronie środowiska regulujące to, z którego roku należy brać pod uwagę dochody do badania, czy jest spełnione kryterium dochodowe. W konsekwencji wysokość dochodu w przypadku wniosków złożonych od 4 stycznia do 31 lipca jest ustalana na podstawie dochodów osiągniętych przez członków gospodarstwa domowego w 2020 r., a tych wniosków, które wpłyną do gminy od 1 sierpnia do 31 października – na podstawie dochodów z 2021 r. MKiŚ podkreśla, że przepisy dotyczące dodatków osłonowych nie zakazują ponownego złożenia wniosku o jego wypłatę. W praktyce oznacza to, że jeśli dochody rodziny za 2020 r. okazały się zbyt wysokie do przyznania dodatku w pełnej lub obniżonej kwocie (zgodnie z zasadą „złotówka za złotówkę”), a te za 2021 r. są niższe, może ona jeszcze raz zawnioskować o świadczenie po 1 sierpnia br.