Prowadzę działalność gospodarczą i płacę ZUS na preferencyjnych zasadach od podstawy równej 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jednocześnie wykonuję dodatkową umowę zlecenia z wynagrodzeniem 200 zł miesięcznie. Z obu tytułów opłacam składki chorobowe i mam prawo do dwóch zasiłków macierzyńskich. 18 sierpnia br. urodziłam dziecko. Czy mój zasiłek zostanie podwyższony do 1000 zł? Czy będę mogła skorzystać ze zwolnienia z opłacania składek zdrowotnych z działalności, która jest cały czas prowadzona?

odpowiedź

Tak, ZUS zwiększy odpowiednio zasiłek macierzyński, ale kwotę tego podwyższenia będzie stanowiła różnica między wysokością świadczenia rodzicielskiego 1000 zł a łączną wartością obu zasiłków, po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy.

Podwójne składki

Prowadzenie działalności gospodarczej oraz wykonywanie umowy zlecenia to dwa odrębne tytuły do ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnego. Podleganie ubezpieczeniom społecznym albo z jednego tytułu, albo z obu zależy od wysokości podstawy wymiaru składki emerytalnej i rentowej zarówno ze zlecenia, jak i z działalności. Jeżeli więc dana osoba prowadzi działalność i jej minimalna podstawa wymiaru składek ma jedną z poniższych wartości:
  • 30 proc. minimalnego wynagrodzenia – tzw. preferencyjne składki,
  • indywidualnie ustaloną kwotę, która mieści się między 30 proc. minimalnego wynagrodzenia a 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia – mały ZUS+,
‒ a ponadto pracuje na podstawie umowy zlecenia lub równoważnej, to obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z obu tytułów: działalności i umowy zlecenia.
Oba te źródła są tytułami do ubezpieczenia chorobowego o charakterze dobrowolnym. Dlatego jeśli w tym przypadku zarówno działalność, jak i zlecenie są objęte obowiązkowymi składkami emerytalno-rentowymi, to ubezpieczona może z obu opłacać ubezpieczenie chorobowe. Przystąpienie do tego ubezpieczenia na własną prośbę jest możliwe tylko wtedy, gdy ubezpieczenia emerytalne i rentowe są obowiązkowe.
Natomiast z każdego tytułu osoba podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Można kontynuować działalność

W przypadku wystąpienia okoliczności/zdarzeń uprawniających do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, np. niezdolności do pracy z powodu choroby lub urodzenia dziecka, ubezpieczony chorobowo nabywa prawo do zasiłku z każdego tytułu. Będzie więc otrzymywał np. dwa zasiłki ‒ z firmy i zlecenia.
Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego (obowiązkowego lub dobrowolnego) albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła lub przysposobiła dziecko. Zatem od dnia urodzenia dziecka osoba nabywa prawo do tego zasiłku.
Od tego też dnia przestaje podlegać ubezpieczeniom z działalności i ze zlecenia, lecz przechodzi na ubezpieczenia z odrębnego tytułu, którym jest pobieranie zasiłku macierzyńskiego. Zgodnie z art. 9 ust. 1c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4‒5a, 8 i 10 (m.in. przedsiębiorcy, zleceniobiorcy), spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów.
Oznacza to, że w razie pobierania zasiłku macierzyńskiego z więcej niż jednego tytułu osoba podlega ubezpieczeniom z racji obu zasiłków. Obowiązkowe są tu tylko ubezpieczenia: emerytalne i rentowe, które w całości finansuje budżet państwa.
Co ważne, osoba pobierająca zasiłek macierzyński może kontynuować działalność zarobkową. Nie musi np. zawieszać prowadzenia własnej firmy, tak jak w przypadku zasiłku chorobowego.

Zasady podwyższania

Osobami uprawnionymi do otrzymania podwyższenia zasiłku macierzyńskiego są osoby, które mają prawo do zasiłku macierzyńskiego w związku z urodzeniem się dziecka lub w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie, zarówno gdy zasiłek macierzyński przysługuje w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, w okresie urlopu wychowawczego, jak i wówczas gdy zasiłek ten przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia, o ile jest spełniony warunek dotyczący kwoty tego zasiłku. Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego przysługuje w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres:
  • urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
  • urlopu rodzicielskiego.
Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego przysługuje przez okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, przez który miesięczna kwota tego zasiłku, pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, jest niższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego.
Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego jest ustalane jako różnica między kwotą świadczenia rodzicielskiego (1000 zł) a miesięczną kwotą zasiłku macierzyńskiego, pomniejszonego o zaliczkę na podatek PIT.
Jeżeli zasiłek macierzyński przysługuje za część miesiąca, to kwota podwyższenia jest ustalana w stosunku do pomniejszonej proporcjonalnie kwoty świadczenia rodzicielskiego. Kwotę świadczenia rodzicielskiego za część miesiąca oblicza się poprzez podzielenie miesięcznej kwoty świadczenia rodzicielskiego przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca, za który zasiłek macierzyński przysługuje (wynik podlega zaokrągleniu do 1 grosza według ogólnych zasad) oraz pomnożenie przez liczbę dni, za które przysługuje zasiłek macierzyński. Otrzymany wynik podlega zaokrągleniu do 10 gr w górę.
Ponadto, jeżeli zasiłek macierzyński przysługuje z więcej niż jednego tytułu, a łączna kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy jest niższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego, to kwota podwyższenia zasiłku macierzyńskiego jest obliczana jako różnica między kwotą świadczenia rodzicielskiego a łączną kwotą zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy ze wszystkich tytułów.

Zdublowane świadczenie

W opisanej wyżej sytuacji ubezpieczona podlega ubezpieczeniu w razie choroby i macierzyństwa z tytułu swojej działalności gospodarczej oraz z tytułu umowy zlecenia u płatnika składek. 18 sierpnia 2021 r. urodziła dziecko. W terminie 21 dni po porodzie ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, zatem przysługuje jej zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru.
Przedsiębiorcza matka i z zasiłkiem, i z kosiniakowym
Przedsiębiorcza matka i z zasiłkiem, i z kosiniakowym

Zobacz również

Zwolnienie ze zdrowotnego

Ubezpieczona nie zakończyła pozarolniczej działalności ani nie zawiesiła jej i jednocześnie pobiera zasiłek macierzyński. Podlega w tym czasie ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu tej działalności. Jednak może być zwolniona z opłacania składek zdrowotnych. Zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej dotyczy bowiem m.in. osoby prowadzącej działalność gospodarczą i pobierającej zasiłek macierzyński w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego. Jeśli więc nie zawiesiła prowadzenia działalności i jednocześnie jest na zasiłku macierzyńskim, to składki zdrowotnej nie opłaca, jeżeli spełniony jest warunek co do wysokości miesięcznego zasiłku macierzyńskiego.
Zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej przysługuje niezależnie od tego, z jakiego tytułu nabyte zostało prawo do zasiłku macierzyńskiego. Osobom prowadzącym działalność gospodarczą, które prawo do zasiłku nabyły z innego tytułu (np. z etatu czy ze zlecenia), również przysługuje zwolnienie z opłacania firmowej składki zdrowotnej.©℗
Ramka 1
Ile kobieta otrzyma w sierpniu...
ZASIŁEK ZE ZLECENIA
Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonej z tytułu objęcia ubezpieczeniem chorobowym u płatnika będącego zleceniodawcą (niebędący płatnikiem zasiłków) wynosi 172,58 zł (200 zł ‒ 13,71 proc.).
Zasiłek macierzyński z tego tytułu za sierpień 2021 r. wynosi 64,40 zł:
172,58 zł : 30 = 5,75 zł
5,75 zł x 80 proc. = 4,60 zł
4,60 zł x 14 dni = 64,40 zł
Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych za sierpień 2021 r. wynosi 11 zł (64 zł x 17 proc.), kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy za sierpień 2021 r. wynosi 53,40 zł (64,40 zł ‒ 11 zł).

ZASIŁEK Z DZIAŁALNOŚCI

Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonej z tytułu objęcia ubezpieczeniem chorobowym z działalności gospodarczej wynosi 703,27 zł.
Zasiłek macierzyński z tego tytułu za sierpień 2021 r. wynosi 262,50 zł:
703,27 zł : 30 = 23,44 zł
23,44 zł x 80 proc. = 18,75 zł
18,75 zł x 14 dni = 262,50 zł
Zaliczka na podatek dochodowy za sierpień 2021 r. wynosi 45 zł (263 zł x 17 proc.), kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek za sierpień 2021 r. wynosi 217,50 zł (262,50 zł ‒ 45 zł).

ŚWIADCZENIE RODZICIELSKIE

Świadczenie rodzicielskie za okres od 18 do 31 sierpnia br.:
1000 zł : 31 dni sierpnia = 32,26 zł
32,26 zł x 14 dni = 451,60 zł

PODWYŻSZENIE ZASIŁKU

Kwota podwyższenia zasiłku macierzyńskiego za okres od 18 do 31 sierpnia 2021 r. wynosi 180,70 zł i została obliczona następująco:
53,40 zł + 217,50 zł = 270,90 zł (łączny zasiłek netto za 14 dni sierpnia)
451,60 zł ‒ 270,90 zł = 180,70 zł ©℗
Ramka 2

...i we wrześniu

ZASIŁEK ZE ZLECENIA
Zasiłek macierzyński ze zlecenia za wrzesień wynosi 138 zł:
4,60 zł x 30 dni = 138 zł
Zaliczka na podatek dochodowy za wrzesień 2021 r. wynosi 23 zł (138 zł x 17 proc.), kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy za wrzesień 2021 r. wynosi 115 zł (138 zł ‒ 23 zł).
ZASIŁEK Z DZIAŁALNOŚCI
Zasiłek macierzyński z działalności gospodarczej za wrzesień 2021 r. wynosi 562,50 zł:
18,75 zł x 30 dni = 562,50 zł
Zaliczka na podatek dochodowy za wrzesień 2021 r. wynosi 96 zł (563 zł x 17 proc.), kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek za wrzesień 2021 r. wynosi 466,50 zł (562,50 zł ‒ 96 zł).

PODWYŻSZENIE ZASIŁKU

Kwota podwyższenia zasiłku macierzyńskiego za wrzesień 2021 r. wynosi 418,50 zł i została obliczona następująco:
115 zł + 466,50 zł = 581,50 zł (łączny zasiłek netto za wrzesień)
1000 zł ‒ 581,50 zł = 418,50 zł
Podmiotem zobowiązanym do wypłaty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego jest płatnik zasiłku macierzyńskiego. Jeżeli jednym z płatników zasiłku macierzyńskiego jest ZUS, to on jest obowiązany do naliczenia i wypłaty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego. ©℗
Podstawa prawna
•art. 6 ust. 1 pkt 4, 5 oraz 19, art. 9 ust. 1c oraz 2a, art. 11 ust. 2, art. 16 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U z 2021 r. poz. 619)
•art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c oraz e, art. 79, art. 82 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1292)
•art. 29 ust. 1, art. 31 ust. 3a oraz 3c ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133)