1 lipca rodzice mogą zacząć składać wnioski o przyznanie świadczenia z programu „Dobry start” na rok szkolny, który zacznie się 1 września. W porównaniu do wcześniejszych lat (program został uruchomiony 1 lipca 2018 r.) wprowadzone zostały trzy istotne zmiany w zasadach jego funkcjonowania. Pierwsza dotyczy organu odpowiedzialnego za przyznanie świadczenia. Dotychczas rodzic składał wniosek w gminie, w której mieszka, teraz będzie go musiał wysłać do ZUS. Druga modyfikacja zakłada, że wniosek będzie można wysłać tylko elektronicznie, nie będzie możliwości złożenia w oddziale zakładu papierowego formularza ani przesłania go pocztą. Wreszcie pieniądze nie będą wypłacane w formie gotówkowej (wcześniej rodzic mógł wybrać taką opcję), ale na rachunek bankowy wskazany we wniosku.
Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na najważniejsze pytania związane ze zmianami wprowadzonymi na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 15 czerwca 2021 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu „Dobry start” (t.j. Dz.U. poz. 1092).
Czy wniosek o świadczenie będzie można złożyć tylko za pośrednictwem ZUS?
Nie. Zachowane zostaną trzy kanały elektronicznego wysyłania wniosków, które są stosowane od początku programu. Rodzic będzie mógł przesłać formularz przez serwisy bankowości elektronicznej, portal Emp@tia lub swój profil założony na PUE ZUS. Przy czym nawet jeśli wybierze pierwszą lub drugą możliwość, to profil na PUE ZUS i tak powinien założyć (o ile nie zrobił tego jeszcze, aby np. korzystać z bonu turystycznego 500+). Jest to o tyle ważne, że w to miejsce będą wpływać od ZUS do opiekuna wszelkie zawiadomienia, wezwania, pisma i decyzje związane z postępowaniem dotyczącym przyznania 300+. Może się okazać, że np. do wniosku nie zostaną dołączone dokumenty lub oświadczenia niezbędne do przyznania świadczenia i wtedy ZUS wezwie rodzica do jego uzupełnienia i wyznaczy mu na to termin liczący od 14 do 30 dni. Brak zastosowania się do takiego wezwania spowoduje, że wniosek zostanie pozostawiony bez rozpatrzenia.
Czy wniosek o 300+ przez internet będą składać również dyrektorzy domów dziecka i rodzice zastępczy?
Wymóg elektronicznego składania wniosku obowiązuje wszystkie wymienione w przepisach rozporządzenia osoby, które są uprawnione do świadczenia na wyprawkę szkolną. Są to: rodzic, opiekun prawny lub faktyczny dziecka, rodzic zastępczy, osoba prowadząca rodzinny dom dziecka, dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej lub regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, a także tzw. osoba ucząca się (jest nią pełnoletnia osoba, która uczy się w szkole, ale nie pozostaje na utrzymaniu rodziców, bo ci nie żyją lub otrzymuje od nich alimenty). Przez internet o 300+ ubiegać się będą również cudzoziemcy, którzy posiadają wymagany przepisami status pobytowy.
Czy będzie pomoc w złożeniu wniosku drogą elektroniczną dla rodziców, którzy w poprzednich latach robili to w tradycyjnej formie?
Jak zapewnia ZUS, każda osoba, która nie może we własnym zakresie złożyć wniosku przez internet, otrzyma pomoc z jego strony. Będzie ona udzielana w wszystkich placówkach zakładu, gdzie pracownicy pomogą w założeniu profilu na PUE ZUS oraz poprawnym wypełnieniu wniosku. Ponadto przepisy zakładają, że zakład może zawierać porozumienia z innymi instytucjami, aby w ich siedzibach zapewniać środki techniczne umożliwiające złożenie wniosku. Takie mobilne punkty wsparcia będą działać w jednostkach KRUS oraz poczty.
Jak ZUS będzie sprawdzał, komu przyznać świadczenie, gdy obydwoje rodzice złożą wniosek o 300+ na to samo dziecko?
Co do zasady wsparcie z programu „Dobry start” przysługuje temu rodzicowi, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Jeśli więc po tym, gdy jeden opiekun złożył wniosek, wpłynie następny od drugiego rodzica, ZUS musi ustalić, który z nich zajmuje się dzieckiem. W tym celu będzie mógł zwrócić się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie u tych osób rodzinnego wywiadu środowiskowego. Zakład będzie też mógł wystąpić do niego o udzielenie informacji dotyczących okoliczności sprawowania opieki nad dzieckiem, jeśli zostały one ustalone w wywiadzie przeprowadzonym w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Inaczej będzie zaś wyglądać sytuacja rodziców, którzy po rozstaniu sprawują opiekę naprzemienną nad dzieckiem, ustaloną przez sąd. Wtedy ZUS przyzna świadczenie obydwojgu, ale w wysokości po 150 zł.
Czy rodzic otrzyma informację o przyznaniu 300+ na podany we wniosku adres e-mail?
Nie. Do tej pory gmina po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku wysyłała do rodzica e-maila z informacją o przyznaniu świadczenia (forma decyzji administracyjnej obowiązywała jedynie w przypadku odmowy), natomiast teraz taka informacja będzie umieszczona na profilu informacyjnym w PUE ZUS.
Czy zmieniają się terminy związane ze składaniem i rozpatrywaniem wniosków?
W tej kwestii nowe rozporządzenie nie wprowadza modyfikacji. Wnioski o świadczenia zakład będzie przyjmował od 1 lipca do 30 listopada danego roku. Ustalenie prawa do 300+ oraz wypłata należnych pieniędzy będzie następować w ciągu dwóch miesięcy od złożenia wniosku z dokumentami. Przy czym od tej reguły przewidziany jest wyjątek, bo w przypadku wniosków, które wpłyną w lipcu i sierpniu, ZUS będzie miał czas na ich rozpatrzenie i przesłanie środków na konto rodzica do 30 września br.
Czy rodzic będzie mógł odwołać się od decyzji odmawiającej świadczenia?
Rodzic będzie mógł złożyć odwołanie od negatywnego rozstrzygnięcia, zmieni się jednak organ, który będzie je rozpatrywał. Wcześniej składał je do samorządowego kolegium odwoławczego, a gdy decyzja gminy była utrzymywana w mocy, przysługiwało mu prawo do wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Teraz zaś odwoływać będzie się do ZUS, organem wyższego stopnia będzie prezes zakładu, a dopiero potem sprawa trafi do WSA. Odwołanie, tak jak wniosek, będzie można przesłać tylko drogą elektroniczną.
4 mld zł trafiło do rodzin w ramach wypłat świadczeń z programu „Dobry start” w poprzednich latach
4,5 mln dzieci każdego roku otrzymuje 300+