Lockdown i wprowadzane coraz to nowsze obostrzenia związane z pandemią koronawirusa negatywnie odbiły się na gospodarce w minionym roku. Wiele firm nie poradziło sobie z kryzysem i musiało ogłosić upadłość. Co w takiej sytuacji z zaległymi wynagrodzeniami pracowników? Jak można je odzyskać? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym tekście.

Masa upadłości

W przypadku ogłoszenia przez pracodawcę upadłości cały majątek firmy staje się masą upadłości, z której wierzyciele mogą dochodzić swoich roszczeń. Co istotne wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę są w tym postępowaniu zaspokajane w pierwszej kolejności.

Ważne: Pracownicy, w przeciwieństwie do pozostałych wierzycieli, nie muszą oficjalnie zgłaszać swoich należności ze stosunku pracy.

Co jednak w sytuacji, gdy masa upadłościowa nie wystarczy do zaspokojenia wszystkich roszczeń pracowników z tytułu zaległych wynagrodzeń?

Czym jest Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Z pomocą dla pracowników w takiej sytuacji przyjdzie wówczas Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej: FGŚP). Czym on jest?

W świetle art. 24 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U.2020.7) jest on państwowym funduszem celowym.

Najważniejszą przyczyną tworzenia funduszy celowych jest zapewnienie ciągłości finansowania określonych wydatków. Fundusz celowy oznacza zagwarantowanie pewnych – ustawowo określonych – środków na finansowanie wskazanych celów, bez względu na bieżącą sytuację budżetu (tak: E. Malinowska-Misiąg [w:] Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, red. W. Misiąg, Warszawa 2017, s. 103.)

Dysponentem Funduszu jest zaś minister właściwy do spraw pracy.

Dochodami Funduszu są m.in. składki płacone przez pracodawców, zapisy i darowizny, czy dotacja budżetowa (art. 25 ww. ustawy).

Skoro już wiemy czym jest FGŚP przejdźmy do odpowiedzi na najważniejsze pytanie: jakie należności będą z niego pokryte w razie niewypłacalności pracodawcy?

W tym celu konieczne będzie do art. 12 ust. 2 wspomnianej ustawy. I tak zgodnie z nim Zaspokojeniu ze środków FGŚP podlegają należności główne z tytułu:

1) wynagrodzenia za pracę;

2) przysługujących pracownikowi na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy:

a) wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas niewykonywania pracy (zwolnienia od pracy) i za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

b) wynagrodzenia za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby,

c) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,

d) odprawy pieniężnej przysługującej na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

e) ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, przysługującego za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy, oraz za rok bezpośrednio go poprzedzający,

f) odszkodowania, o którym mowa w art. 361 § 1 Kodeksu pracy,

g) dodatku wyrównawczego.

Ważne: Wynagrodzenia, dodatki wyrównawcze oraz składki podlegają zaspokojeniu za okres nie dłuższy niż 3 miesiące bezpośrednio poprzedzające datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy albo za okres nie dłuższy niż 3 miesiące bezpośrednio poprzedzające ustanie stosunku pracy, jeżeli ustanie stosunku pracy przypada w czasie nie dłuższym niż 12 miesięcy poprzedzających datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy.

Osoby uprawnione do świadczeń z FGŚP

Uprawnionymi do skorzystania ze wspomnianych świadczeń są:

- pracownicy,

- byli pracownicy,

- uprawnieni do renty rodzinnej członków rodziny zmarłego pracownika lub zmarłego byłego pracownika.

W świetle art. 10 ustawy przez pracownika należy rozumieć zaś osobę fizyczną, która:

- pozostaje z pracodawcą w stosunku pracy lub

- jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą albo

- wykonuje pracę na podstawie umowy agencyjnej lub

- wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej cywilnoprawnej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo

- wykonuje pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną, spółdzielnią kółek rolniczych lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną (jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną).

Jak dostać świadczenie z FGŚP

W okresie miesiąca od daty niewypłacalności pracodawcy, pracodawca, zarządca, syndyk, likwidator lub inna osoba sprawująca zarząd majątkiem pracodawcy sporządza i składa marszałkowi województwa zbiorczy wykaz niezaspokojonych roszczeń określając osoby uprawnione oraz tytuły i wysokość roszczeń wnioskowanych do zaspokojenia ze środków FGŚP. Zbiorczy wykaz obejmuje roszczenia z okresów poprzedzających datę niewypłacalności pracodawcy.

Następnie marszałek województwa po stwierdzeniu zgodności zbiorczego wykazu przekazuje niezwłocznie odpowiednie środki finansowe FGŚP pracodawcy lub osobie sprawującej zarząd nad majątkiem pracodawcy, który to wypłaca osobom uprawnionym świadczenia z tytuły zaległych roszczeń (np. wynagrodzenie za pracę).

Pracownik może także sam złożyć marszałkowi województwa wniosek o wypłatę wynagrodzenia, nie wcześniej niż po upływie dwóch tygodni od terminów przewidzianych do złożenia wykazu niezaspokojonych roszczeń.