Czytelnik DGP (mieszkaniec Wrocławia) domaga się od ZUS ponownego ustalenia wysokości emerytury. Tłumaczy, że nadal pracuje, a pracodawca opłaca za niego składki. Wcześniej był rolnikiem i jednocześnie opłacał składki do ZUS.
Okazuje się, że wymuszenie zmiany wysokości świadczenia może być trudne. Zainteresowany otrzymał emeryturę na podstawie art. 86 ustawy z 17 grudnia 1999 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.). Problem w tym, że wysokość jego świadczenia wraz ze zwiększeniami nie może przekroczyć 100 proc. podstawy.
– Celem tego przepisu było niedopuszczenie do sytuacji, w której emerytura zastępująca dotychczasowy zarobek na skutek uzupełnienia o staż ubezpieczenia rolniczego lub okresy pracy w gospodarstwie rolnym byłaby wyższa niż wcześniejsze dochody. Czyli wyższa niż suma średnich zarobków z okresu przyjmowanego do obliczenia podstawy wymiaru wypłaty z ZUS – tłumaczy Przemysław Stobiński, radca prawny z Kancelarii CMS Cameron McKenna Dariusz Greszta Spółka Komandytowa.

Korzyści z uzupełnienia

Z możliwości uzupełnienia stażu emerytalnego o czas pracy w gospodarstwie mogły skorzystać wyłącznie osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. Przy czym okresy pracy na roli po ukończeniu 16. roku życia, przypadające przed 1 lipca 1977 r., uwzględnia się, jeżeli wypadają one nie wcześniej niż 25 lat przed ustaleniem prawa do wypłaty z ZUS.
– Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. nie uzupełniają stażu emerytalnego o okresy ubezpieczenia społecznego rolników albo pracy w gospodarstwie rolnym, tylko łączą emeryturę powszechną z rolniczą – dodaje Przemysław Stobiński.
W przypadku czytelnika DGP fakt odprowadzania składek przez firmę, w której zainteresowany nadal pracuje, ma drugorzędne znaczenie.
– Emerytura dla tej grupy osób jest świadczeniem repartycyjnym. Jej podstawową funkcją jest zastąpienie dotychczasowego zarobku, a nie wypłata skumulowanych składek, tak jak ma to miejsce w przypadku nowych emerytur kapitałowych – uzupełnia Karolina Miara, adwokat z Warszawy.
Eksperci wskazują na sprzeczność między przywołanym art. 86 a art. 56 ust. 4 ustawy emerytalnej. To właśnie tam jest zapisana możliwość otrzymania rekompensaty za okresu podwójnego ubezpieczenia. Taka możliwość była do 1989 r., kiedy osoby prowadzące gospodarstwa równocześnie mogły opłacać składki do ZUS. – I to jest powodem niezadowolenia tych, którzy płacąc podwójnie, liczyli na większe wypłaty na starość – dodaje Karolina Miara.

Gorsze przepisy

Reforma emerytalna wprowadzona w 1999 r. zakładała, że osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. będą otrzymywać emerytury na niezmienionych zasadach. Ustawodawca jednak zaostrzył przepisy. Potwierdza to Paweł Pelc, radca prawny, wiceprezes zarządu Agencji Ratingu Społecznego.
– Obecnie obowiązujący przepis jest bardziej restrykcyjny niż poprzedni art. 13 ust. 1 ustawy z 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent (Dz.U. nr 104, poz. 450 z późn. zm.). Wyłączał on spod ograniczenia wysokości świadczeń do 100 proc. podstawy ich wymiaru określone dodatki – wyjaśnia Paweł Pelc.
Emeryt może pracować, czekając na decyzję ZUS

Zobacz również
To nie oznacza, że osoby które straciły na zmianie, nie mają szansy na dochodzenie praw przed Trybunałem Konstytucyjnym. Art. 67 ust. 1 ustawy zasadniczej zapewnia obywatelom prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia powierza ustawodawcy. Do niego należy wybór rozwiązań, które uważa za optymalne z punktu widzenia potrzeb obywateli oraz wymogów rozwoju gospodarczego kraju.
– Ochrona praw nabytych nie jest zasadą, która uniemożliwia dokonywanie zmian w systemie emerytalnym, a dowodem tego jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego uznający za zgodną z ustawą zasadniczą obowiązująca przez rok waloryzację kwotową – zauważa Paweł Pelc.

Ważne
Osoba mająca już ustaloną emeryturę może wystąpić o ponowne wyliczenie wysokości świadczenia, o ile uda się jej odszukać dokumenty potwierdzające zatrudnienie lub kwotę otrzymywanych zarobków