Zabrakło mu kilku miesięcy do wymaganych 15 lat, bo organ rentowy odmówił mu zaliczenia do tego stażu okresu służby wojskowej, jaką odbywał w latach 1970 – 1972. Zdaniem ZUS okres ten nie wlicza się do pracy w warunkach szkodliwych, bo obecne prawo na to nie zezwala, ale to, które dopuszczało taką możliwość, już nie obowiązuje.
– Nie można pozbawić obywatela praw, które kiedyś nabył – twierdzi Michał Kozik, radca prawny reprezentujący ubezpieczonego.
Zainteresowany odwołał się od decyzji ZUS do sądu okręgowego, który odmówił mu zaliczenia okresu służby do stażu pracy w szczególnych warunkach. Tak samo uznał sąd apelacyjny. Ale z rozstrzygnięciem sądu II instancji nie zgodził się Sąd Najwyższy (SN), rozpoznając skargę kasacyjną pełnomocnika ubezpieczonego.
Sędziowie uznali, iż służba wojskowa powinna być uwzględniona do 15-letniego stażu pracy w warunkach szkodliwych wymaganego do uzyskania wcześniejszej emerytury. Tak wynika, ich zdaniem, z art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.). Przepis ten mówi między innymi o tym, że ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje wcześniejsza emerytura, czyli w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet, i 65 lat – dla mężczyzn, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (czyli 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury.
Oznacza to, iż należy brać pod uwagę przepisy obowiązujące wtedy, gdy ubezpieczony był w wojsku, czyli na początku lat siedemdziesiątych, a nie jak zrobił ZUS, te normy prawne, które obowiązują obecnie. Rozporządzenie obowiązujące 40 lat temu przewidywało zaliczanie służby wojskowej do stażu pracy w szczególnych warunkach. Tak wynikało z nieobowiązującego już par. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 1956 roku w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia (Dz.U. nr 39, poz. 176 ze zm.).
Zgodnie z nim, jeżeli pracownik bezpośrednio przed odbyciem służby wojskowej wykonywał pracę w I kategorii, okresy te zalicza się tak jak zatrudnienie w tej właśnie kategorii. Pod warunkiem że w ciągu 30 dni od zakończenia służby ubezpieczony powrócił do pracodawcy i podjął pracę. A ubezpieczony tak postąpił, to znaczy wrócił po zakończeniu wojska do huty. Zdaniem Beaty Gudowskiej, sędzi SN, okres służby jest zaliczany do stażu pracy w warunkach szkodliwych, mimo iż żołnierz w tym czasie nie pozostawał w stosunku pracy.
Wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2012 roku, sygn. akt I UK 399/11