Osoby urodzone w innym roku niż 1953 także powinny mieć możliwość przeliczenia emerytury na korzystniejszych zasadach – uważają senatorowie. Przygotowali więc projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, którego pierwsze czytanie odbędzie się jutro na posiedzeniu Komisji Ustawodawczej i Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej.
Wydawało się, że ustawa z 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. poz. 1222) wykonała orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16). TK uznał w nim, że ustawodawca naruszył konstytucję, wprowadzając z zaskoczenia nieznaną wcześniej zasadę obniżenia emerytury powszechnej o kwoty uprzednio pobranych wcześniejszych świadczeń. Najbardziej ucierpiały na tym osoby urodzone w 1953 r. Orzeczenie trybunału nie rozwiązało jednak problemów pokrzywdzonych, bo TK analizował sprawę za długo i w efekcie minął czas na występowanie do ZUS z wnioskami o zmianę decyzji. Dlatego konieczna była nowelizacja przepisów, do której doszło 19 czerwca.
W jej efekcie osoby urodzone w 1953 r., które nadal pobierają wcześniejszą emeryturę przyznaną na podstawie wniosku złożonego przed 2013 r. (tj. przed wejściem w życie kontrowersyjnego mechanizmu), będą mogły przejść na emeryturę powszechną bez zastosowania niekorzystnej zasady. Muszą jednak złożyć wniosek w tej sprawie do ZUS w terminie sześciu miesięcy od wejścia w życie nowelizacji (tj. od 10 lipca). Druga grupa to ubezpieczeni, którzy w międzyczasie przeszli z emerytury wcześniejszej na zwykłą. Ich świadczenie zostanie przeliczone z urzędu (z pominięciem mechanizmu), ale dopiero po upływie sześciu miesięcy od wejścia w życie przepisów.
W ocenie senatorów ustawa z 19 czerwca br. nie w pełni realizuje orzeczenie TK, bo przyjęto w niej zbyt wąski krąg beneficjentów. Problem, na który zwrócił uwagę trybunał, dotyczył nie tylko rocznika 1953, ale także innych roczników oraz mężczyzn odchodzących na wcześniejsze emerytury branżowe (tj. górników, nauczycieli, osób pracujących w szkodliwych warunkach), ponieważ w ich przypadku emerytalne kryteria wiekowo-stażowe były określone odmiennie.
Senatorowie zwracają uwagę, że w uchwalonej niedawno ustawie nie zauważono, że sentencja wyroku TK nie dotyczy innych roczników jedynie dlatego, że pytanie trybunałowi zadał sąd rozpatrujący skargę na decyzję ZUS kobiety z 1953 r. TK, jak każdy sąd, orzeka jedynie o tym, co zostało zaskarżone. Konstytucyjna zasada równości nakazuje jednak, by błąd naprawić także w odniesieniu do pokrzywdzonych niekonstytucyjnym przepisem innych roczników, co do których trybunał nie miał możliwości się wypowiedzieć. Senatorowie uważają, że zakwestionowany został mechanizm obniżania podstawy obliczenia emerytury bez uprzedzenia, a nie wysokość emerytury konkretnego rocznika.
Dlatego proponują regulacje, które z kontrowersyjnego mechanizmu wyłączają każdego ubezpieczonego, jeżeli prawo do wcześniejszej emerytury miał ustalone na podstawie wniosku złożonego przed 1 stycznia 2013 r., a warunki do nabycia prawa do emerytury powszechnej spełnił po dniu 31 grudnia 2012 r.
Etap legislacyjny
Projekt skierowany do pierwszego czytania w Senacie