Subskrybuj nas na Youtube
ZUS wypłaci świadczenie w pełnej wysokości już od miesiąca, w którym uprawniony ukończył 60 lub 65 lat. Nie dotyczy to jednak osób, które nie rozwiązały stosunku pracy nawiązanego przed przejściem na emeryturę lub rentę.
Obniżenie wieku emerytalnego to bardzo dobra wiadomość także dla tych, którzy na emeryturę już przeszli. Chodzi o osoby, które pobierają różnego rodzaju wcześniejsze świadczenia, czyli przyznane przed ukończeniem przez nich powszechnego wieku emerytalnego. Na podstawie obowiązujących do 2017 r. przepisów mogli co prawda dorabiać, ale jeśli ich przychód przekraczał 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ZUS świadczenie zawieszał. Gdy zarabiali nieco mniej (70 proc. średniej pensji), organ wypłatę zmniejszał. Bez ograniczeń mogli dorabiać dopiero po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego wspólnego dla mężczyzn i kobiet, który docelowo miał wynosić 67 lat, ale był wprowadzany stopniowo. Po zmianie przepisów limity zarobków przestają ich dotyczyć znacznie wcześniej – pań już po ukończeniu 60., a panów 65. roku życia.
Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z FUS z 16 listopada 2016 r., która od 1 października 2017 r. obniżyła wiek emerytalny, wpłynęła również na możliwość dorabiania do emerytury i renty bez żadnych ograniczeń. Taka możliwość przysługuje obecnie po ukończeniu wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Na zarobki muszą natomiast uważać ci, którzy otrzymali świadczenie przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego. Jeśli osiągają zbyt wysoki przychód, muszą się liczyć ze zmniejszeniem, a nawet zawieszeniem emerytury. Chodzi o przychód m.in. z tytułu pracy wykonywanej:
ww ramach stosunku pracy;
- na podstawie umowy o pracę nakładczą;
- w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych;
- na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło lub współpracy przy wykonywaniu tych umów;
- odpłatnie na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
- w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności (w tym działalności gospodarczej) oraz współpracy przy jej wykonywaniu.
Na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia wpływa również przychód z tytułu służby pełnionej m.in. w: Wojsku Polskim, policji, Służbie Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej, Służbie Celnej, Straży Granicznej, Urzędzie Ochrony Państwa, Biurze Ochrony Rządu.
Dwa progi zarobkowe
Emeryci wykonujący działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych lub pozostający w stosunku służby mają wyznaczone dwa progi zarobkowe. Zmieniają się one raz na kwartał (od 1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia każdego roku), w zależności od kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez GUS. I tak niższa kwota graniczna wynosi 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy. Jeśli osoba uprawniona przekroczyła ten limit, a jej przychód nie był wyższy od wyższego progu zarobkowego, świadczenie podlega odpowiedniemu zmniejszeniu. Zmniejszenie to równe jest kwocie przekroczenia niższego limitu, ale nie może być wyższe niż maksymalna kwota zmniejszenia ustalona dla emerytury lub renty w danym okresie. Kwoty maksymalnych zmniejszeń podwyższane są w marcu każdego roku wraz z waloryzacją świadczeń emerytalno-rentowych.
Drugi próg zarobkowy obowiązujący emerytów i rencistów wynosi 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS.
Emeryci podejmujący działalność zarobkową, z której przychód wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie emerytury, powinni o tym powiadomić jednostkę ZUS, która im wypłaca świadczenia. W zależności od treści tego oświadczenia ZUS decyduje albo o dalszej wypłacie emerytury w dotychczasowej kwocie, albo o konieczności jej zawieszenia lub zmniejszenia. Niezależnie od tego obowiązku, po zakończeniu roku kalendarzowego – w terminie do końca lutego następnego roku, świadczeniobiorcy muszą poinformować ZUS o kwocie przychodu osiągniętego w całym poprzednim roku. W tym celu dostarczają zaświadczenie płatnika składek lub – w przypadku, gdy sami za siebie opłacają składki (np. jako osoby prowadzące działalność gospodarczą) – własne oświadczenie o przychodzie w poprzednim roku. Na podstawie tych dokumentów ZUS dokonuje rozliczenia przychodu. Oba obowiązki informacyjne ciążą odpowiednio na pracodawcy i zleceniodawcy, a w przypadku osoby pełniącej służbę – na właściwej komórce kadrowej.
Bez ograniczeń
W pewnych przypadkach uzyskiwany przez emeryta przychód nie wpływa na wypłatę przez ZUS świadczenia w pełnej lub zmniejszonej wysokości bądź jego zawieszenie. Po pierwsze dotyczy to sytuacji, gdy osiąga on przychód z działalności niepodlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. Chodzi m. in. o zarobki uzyskiwane z tytułu:
- umów o dzieło zawartych z innym podmiotem niż własny pracodawca (jeżeli nie są wykonywane na rzecz własnego pracodawcy);
- praw autorskich i patentowych;
- wynajmu lub dzierżawy nieruchomości albo lokali (chyba że wynajem lub dzierżawa stanowią przedmiot działalności gospodarczej);
- honorariów za działalność twórczą lub artystyczną.
Możliwość osiągania przychodu z jakiejkolwiek działalności i bez żadnych limitów mają również emeryci, którzy ukończyli powszechny wiek emerytalny. Do 30 września 2017 r. był to wiek odpowiednio podwyższony (w zależności od roku i kwartału urodzenia emeryta). Od 1 października 2017 r. wiekiem uprawniającym do dorabiania bez żadnych ograniczeń jest wiek emerytalny obniżony do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.
Należy zaznaczyć, że możliwość dorabiania bez ograniczeń przysługuje emerytom po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego i to bez względu na to, czy pobierają świadczenie emerytalne przyznane w związku z ukończeniem tego wieku, czy też np. wcześniejszą emeryturę. Mogą oni dorabiać bez ograniczeń również wtedy, gdy pobierają jako świadczenie korzystniejsze rentę rodzinną. W takiej sytuacji emerytura jest zawieszona, gdyż co do zasady nie można pobierać dwóch świadczeń jednocześnie, a renta wypłacana jest bez względu na wysokość uzyskiwanego przez świadczeniobiorcę przychodu.
Obniżenie wieku emerytalnego od 1 października 2017 r. spowodowało, że osoby przechodzące na emeryturę z tytułu ukończenia tego wieku po 30 września 2017 r. mogą dorabiać bez żadnych ograniczeń i pobierać swoje świadczenie (emeryturę lub rentę wskazaną do wypłaty jako świadczenie korzystniejsze lub wybrane). Niezależnie jednak od tego, część osób uprawnionych już do wcześniejszej emerytury uzyskało od tego miesiąca (w związku z ukończeniem wspomnianego wieku) możliwość pobierania emerytury w pełnej wysokości. Dotyczy to zarówno tych osób, którym ZUS przed 1 października 2017 r. wypłacał emeryturę (lub rentę jako świadczenie korzystniejsze bądź wybrane) w zmniejszonej wysokości, jak i tych, których emerytura (lub renta) była wcześniej zawieszona. Pierwszej grupie osób ZUS podjął z urzędu decyzję o wypłacie emerytury w pełnej wysokości od 1 października 2017 r. Z kolei osoby, które w tym dniu miały zawieszoną emeryturę (lub rentę), zostały poinformowane przez ZUS o konieczności potwierdzenia aktualności danych niezbędnych do wypłaty świadczenia, np. adresu do doręczania świadczenia lub numeru rachunku bankowego (ew. przekazania informacji o zmianie tych danych). W stosunku do tych osób ZUS podjął więc decyzję o wypłacie świadczenia (lub podejmie) po potwierdzeniu tych danych lub po ich aktualizacji, nie wcześniej niż od 1 października 2017 r.
Należy w tym miejscu przypomnieć, że osoby, które ukończyły powszechny wiek emerytalny, mogą dorabiać bez żadnych ograniczeń oraz pobierać przyznaną emeryturę tylko wtedy, gdy rozwiązały stosunek pracy nawiązany przed przejściem na to świadczenie. W przeciwnym razie ich emerytura podlega zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu.
W niektórych przypadkach podjęcie wypłaty świadczenia może być niekorzystne dla emeryta, gdyż może ograniczyć inne jego uprawnienia związane z obliczaniem wysokości świadczeń. Dla przykładu podjęcie wypłaty wcześniejszej emerytury może niekorzystnie wpłynąć na wysokość emerytury przysługującej w związku z ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego (kwoty wypłaconej emerytury wcześniejszej pomniejszają bowiem podstawę obliczenia emerytury powszechnej). Ponadto podjęcie wypłaty emerytury ustalonej na dotychczasowych zasadach lub renty z tytułu niezdolności do pracy może wykluczyć korzystne ich przeliczenie w myśl art. 110 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. [PRZYKŁAD 1 I 2]
3167,79 zł tyle maksymalnie może dorobić emeryt, aby jego świadczenie nie zostało zmniejszone
5871,70 zł tyle maksymalnie może dorobić emeryt, aby jego świadczenie nie zostało zawieszone
PRZYKŁAD 1
Nowy etat
Pani Maria 20 marca 2018 r. ukończy 60 lat. Jeszcze w tym samym miesiącu zgłosi wniosek o przyznanie emerytury. Rozwiąże obecny stosunek pracy, ale od 1 kwietnia 2018 r. chciałaby ponownie zawrzeć umowę o pracę i dorabiać do przyznanego świadczenia. Będzie mogła to robić bez żadnych konsekwencji dla pełnej wypłaty emerytury.
PRZYKŁAD 2
Ważny status
Pan Krzysztof w styczniu 2018 r. ukończył 65 lat. Ma on ustalone prawo do dwóch świadczeń, tj. do wcześniejszej emerytury, na którą przeszedł w wieku 60 lat, oraz do renty rodzinnej po zmarłej żonie, którą pobiera jako świadczenie korzystniejsze. Mimo że nie ma przyznanej emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, to posiadanie statusu emeryta, który ukończył ten wiek, od 1 stycznia 2018 r. pozwala mu dorabiać bez żadnych ograniczeń. ZUS podjął decyzję o wypłacie renty po uprzednim potwierdzeniu aktualności danych niezbędnych do wypłaty świadczenia.
Dzisiaj kolejny tekst w cyklu dotyczącym obniżeniu wieku emerytalnego. Okazuje się, że zmiany, które weszły w życie 1 października 2017 r., nie tylko pozwalają przejść wcześniej na emeryturę, ale mają także wiele innych konsekwencji dla ubezpieczonych.
Dotychczas w cyklu ukazały się:
● „Wniosek kilka dni później, a emerytura wyższa” (DGP nr 198 z 12 października 2017 r.),
● „Emerytura z urzędu nie dla wszystkich w tym samym czasie” (DGP nr 208 z 26 października 2017 r.),
● „Niektóre panie z emeryturą kapitałową także po 65. roku życia” (DGP nr 212 z 2 listopada 2017 r.),
● „Kobiety wcześniej przeliczą swoją emeryturę z I filaru” (DGP nr 217 z 9 listopada 2017 r.),
● „Ciągle jeszcze można przejść na emeryturę częściową” (DGP nr 222 z 16 listopada 2017 r.),
● „Warto złożyć wniosek o przeliczenie już pobieranej emerytury” (DGP nr 232 z 30 listopada 2017 r.),
● „Do minimalnego świadczenia kobiecie wystarczy 20 lat stażu” (DGP nr 250 z 28 grudnia 2017 r.),
● „Niektórzy będą pobierać rentę aż do podwyższonego wieku emerytalnego” (DGP nr 8 z 11 stycznia 2018 r.),
● „Obniżenie wieku emerytalnego wpływa na wysokość renty” (DGP nr 18 z 25 stycznia 2018 r.),
● „Wcześniejsza emerytura nawet po ukończeniu 60 albo 65 lat” (DGP nr 38 z 22 lutego 2018 r.)
Podstawa prawna
Art. 24, art. 103–104 i art. 127 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 38 ze zm.),
Art. 1 pkt 5 i pkt 19 ustawy z 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 38 ze zm.),
Art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.).