Dodatkowe świadczenia w czasie urlopu wychowawczego – kiedy trzeba opłacić składki

Pracownik co do zasady podlega ubezpieczeniom z tytułu zatrudnienia. Jednak w chwili rozpoczęcia urlopu wychowawczego tytuł do ubezpieczeń zmienia się. Zatem przebywanie na urlopie wychowawczym stanowi odrębny od umowy o pracę tytuł do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych, co oznacza, że w tym czasie pracownik nie podlega ubezpieczeniu pracowniczemu.

Osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów powodujących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Podstawa wymiaru składek

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych stanowi kwota 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, z zastrzeżeniem, że podstawa ta:

• nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy,
• nie może być także niższa niż 75 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych za miesiące od stycznia do grudnia 2025 r. nie może być:

• wyższa niż 5203,80 zł, tj. 60 proc. z 8673 zł, oraz
• niższa niż 3499,50 zł, tj. 75 proc. z 4666 zł.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie

Przy ustalaniu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia stosujemy zasady obliczania podstawy wymiaru zasiłków. Uwzględnia się wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu wychowawczego, o ile stanowiło podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, w pełnej wysokości, a nie po odliczeniu części składek społecznych w wysokości odpowiadającej 13,71 proc., jak przy ustalaniu podstawy zasiłków.

Zasady finansowania

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych finansuje w całości budżet państwa. Ich wysokość wyrażona w procentach jest jednakowa dla wszystkich ubezpieczonych i wynosi:

• na ubezpieczenie emerytalne – 19,52 proc. podstawy wymiaru,
• na ubezpieczenia rentowe – 8 proc. podstawy wymiaru.

Składka zdrowotna

Osoby, które korzystają z urlopu wychowawczego, objęte są także ubezpieczeniem zdrowotnym, jeśli nie podlegają temu obowiązkowi z innego tytułu. Składka na ubezpieczenie zdrowotne za te osoby jest finansowana z budżetu państwa i wynosi 9 proc. podstawy wymiaru.

Podstawę tę stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych. W obecnym stanie prawnym ten zasiłek już nie obowiązuje, ale pozostał on jako podstawa składki zdrowotnej dla tej grupy ubezpieczonych. Kwota tego zasiłku wynosi 620 zł.

Zgłoszenie, raporty i deklaracje

Zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym należy do obowiązków płatnika składek. Dokonuje się go przez wykazanie ubezpieczonego w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 1211.

Uwaga! Przekazanie tego raportu jest traktowane na równi ze zgłoszeniem do ubezpieczeń. Dodatkowo płatnicy składek są zobowiązani do przekazania za osoby przebywające na urlopie wychowawczym raportu ZUS RSA z kodem świadczenia/przerwy 121, 122.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym powinna być wykazana w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA w bloku III.B w polu 04, a składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – odpowiednio w polu 15 i 16 jako składki finansowane przez budżet państwa. Następnie składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – zsumowane z raportów ZUS RCA – trzeba wykazać w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA w bloku IV, pola 10, 11 oraz 12.

Z kolei podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym powinna być wykazana w imiennym raporcie ZUS RCA w bloku III.C, a składka na to ubezpieczenie – w ZUS RCA w bloku III.C, polu 03 (kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne finansowana przez budżet państwa). Następnie składkę należy przenieść do bloku VI, w pole 04 deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.

Pakiety zdrowotne, karty sportowe

Pracodawcy, którzy oferują pracownikom różnego rodzaju dodatkowe benefity w postaci usług czy uprawnień, takich jak pakiety zdrowotne, karty sportowe, ubezpieczenie na życie, zapewniają je również w okresach korzystania przez nich z uprawnień rodzicielskich. Innymi słowy, z pakietu medycznego czy z ochrony ubezpieczeniowej mogą korzystać także pracownicy przebywający na urlopach wychowawczych.

Jak już wcześniej zostało wyjaśnione, przebywanie na urlopie wychowawczym stanowi odrębny od stosunku pracy tytuł do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnych i rentowych. Tak więc wartość udostępnianych przez pracodawcę świadczeń pozapłacowych w okresie nieświadczenia pracy i niepodlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu. Prawo do takich świadczeń, np. pakietu medycznego, nie przysługuje za okres świadczenia pracy, lecz z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Wartość pakietu, którą ponosi zakład pracy, nie podlega więc oskładkowaniu. [przykład 1, s. D1]

Wypłata składnika wynagrodzenia

Co innego, gdy w okresie korzystania z urlopu wychowawczego pracownik uzyska przychód ze stosunku pracy należny za wcześniejszy okres świadczenia pracy – np. zaległe wynagrodzenie, premię, nagrodę. Takie składniki zostały wypracowane jeszcze przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego, a tylko termin ich wypłaty przypadł na okres tego urlopu. W takim przypadku uzyskany przychód podlega pełnemu oskładkowaniu jako przychód ze stosunku pracy. [przykład 2, s. D1] ©℗

przykład 1

przykład 2