Już w roku 2050 Unia Europejska ma stać się neutralna klimatycznie. Aby to osiągnąć, przygotowano strategię Gospodarki o Obiegu Zamkniętym, która zakłada najwyższą efektywność wykorzystywania zasobów, wydłużenie cyklu życia produktów i ograniczenie powstawanie odpadów do absolutnego minimum. Co strategia GOZ oznacza dla polskich przedsiębiorców?
Bariery związane z GOZ dla polskiego sektora przedsiębiorstw
W długoterminowej perspektywie gospodarka o obiegu zamkniętym otwiera przed polskimi firmami wiele szans, jednak u progu tej transformacji trudno nie dostrzec początkowych barier. Unijna polityka GOZ zakłada Rozszerzoną Odpowiedzialność Producenta (ROP) za utylizację produktów pokonsumpcyjnych. Dyrektywa ramowa w sprawie odpadów oraz kilka podobnych aktów prawnych przenoszą tę odpowiedzialność na producentów w wymiarze fizycznym lub finansowym.
Problem w tym, że chociaż termin wdrożenie ROP dla państw członkowskich upłynął w styczniu ubiegłego roku, w Polsce nie doczekaliśmy się dokumentów prawnych wprowadzających ROP w życie. Według raportu „Dialog Społeczny w Gospodarce Obiegu Zamkniętego 2024", przygotowanego przez Pracodawców RP, aż 90% polskich przedsiębiorców uważa, że dotychczasowy brak systemu ROP w naszym kraju szkodzi ich działalności. Jako główne wyzwania przedsiębiorcy wskazywali brak funduszy na inwestycje (25%), brak zachęty ze strony rządu (20%), brak wiedzy (20%).
Zamknięty obieg dla otwartej firmy – możliwości związane z GOZ
Brak systemu ROP w polskim prawie można wykorzystać do wdrożenia legislacji korzystnej dla przedsiębiorców, pod warunkiem, że będzie się to odbywać w ramach dialogu społecznego. Jeśli chodzi o deficyt edukacji, wciąż dostępne są bezpłatne szkolenia na temat GOZ finansowane ze środków publicznych. Dodatkowego kapitału na modernizację przedsiębiorstwa warto szukać w publicznych konkursach. Przykładowo program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 oferuje blisko 8 miliardów euro dla polskich przedsiębiorstw, a zielona transformacja jest jednym z jego priorytetów.[1]
Firmy, którym uda się wdrożyć GOZ, staną się bardziej konkurencyjne ze względu na wyższą efektywność energetyczną i lepszy dostęp do surowców za sprawą recyklingu lub ponownego wykorzystania. GOZ stanowi szansę na uniezależnienie się od rzadkich i pochodzących z niestabilnych źródeł zasobów, a nie bez znaczenia są rosnące oczekiwania konsumentów, których interesuje ekologiczne świadectwo wybieranych produktów.
Więcej na temat wdrażania GOZ w Polsce można przeczytać w raporcie „Dialog Społeczny w Gospodarce Obiegu Zamkniętego 2024" dostępnym na stronie: https://pracodawcyrp.pl/co-robimy/projekty/projekty-ue.