Od wstąpienia do UE w 2004 r. Polska odnotowała silny wzrost gospodarczy, jednocześnie ograniczając część presji na środowisko, oraz zbliżyła prawo z zakresu ochrony środowiska do norm europejskich. Według nowego raportu OECD, Polska powinna teraz zredukować wykorzystanie paliw kopalnych oraz wzmocnić działania na rzecz „zielonego” wzrostu.

Według Przeglądu ekologicznego Polski opracowanego przez OECD, Polska zrobiła widoczne postępy w kwestii rozdzielenia emisji gazów cieplarnianych, zanieczyszczenia powietrza, wytwarzania odpadów oraz zaopatrzenia w wodę od wzrostu gospodarczego, przekraczając zobowiązania wynikające z Protokołu z Kioto. W latach 2000-12 emisja gazów cieplarnianych w Polsce wzrosła zaledwie o 1%, przy jednoczesnym wzroście PKB o 56%.

Wśród krajów OECD Polska pozostaje jednak na czwartym miejscu pod względem intensywności emisji dwutlenku węgla, co spowodowane jest wysokim udziałem węgla w krajowym bilansie energetycznym. Emisja gazów cieplarnianych przez transport drogowy wzrosła od 2000 roku o prawie 70% i nadal rośnie ze względu na zwiększające się przychody umożliwiające większej liczbie ludzi korzystanie z samochodów.

W sześciu miastach przekroczony został roczny limit smogu

Zobacz również

Mimo że zużycie biomasy wzrosło, paliwa kopalne wciąż pokrywają 91% dostaw energii, przy średniej dla UE wynoszącej 73%, a Polska pozostaje największym producentem i odbiorcą węgla w UE. Przegląd wskazuje na potrzebę inwestycji na rzecz czystszych źródeł energii i środków transportu oraz zmiany systemu opodatkowania i dofinansowywania energii tak, aby wspierała ona przejście do gospodarki opartej w mniejszym stopniu na paliwach kopalnych.

„Odkąd Polska przystąpiła do Unii Europejskiej, poczyniono imponujący postęp w dziedzinie gospodarki i zarządzania środowiskiem”, stwierdził Dyrektor ds. Środowiska Simon Upton, przedstawiając Przegląd w Warszawie. „W oparciu o ten postęp Polska musi teraz zdecydować, jak dokonać przejścia ku gospodarce niskoemisyjnej i efektywnej pod względem zasobów.”

W 2012 roku emisja CO2 w Polsce wynosiła 0,42 tony na jednostkę PKB, podczas gdy średnia dla krajów OECD to 0,31 tony.

W 2012 roku Polska odnotowała także najwyższy w Europie poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym. Zanieczyszczenie powietrza zewnętrznego jest przyczyną chorób układu oddechowego i zaburzeń krążenia powodujących co roku tysiące zgonów. Zanieczyszczenie powietrza wewnętrznego spowodowane używaniem mało wydajnych pieców węglowych także powoduje ryzyko poważnych chorób.

Biorąc pod uwagę, że większość zainwestowanych w Polsce od 2007 roku środków z Funduszu Spójności i funduszy strukturalnych UE zostało przeznaczonych na rozwój transportu drogowego, Przegląd rekomenduje wykorzystanie przyszłych subwencji w większym stopniu na infrastrukturę kolejową.

Przegląd wskazuje na dobre praktyki w zakresie zrównoważonego zarządzania lasami, które pozwoliły Polsce zwiększyć pozyskiwanie drewna, nie naruszając przy tym zasobów przyrody oraz zachowując różnorodność biologiczną lasów. Aby osiągnąć ambitne cele przyjęte w ramach europejskiego programu sieci obszarów chronionych Natura 2000, Polska będzie jednak musiała dostosować przepisy dotyczące użytkowania gruntów.

Przegląd przyjmuje z zadowoleniem dogłębną reformę systemu gospodarowania odpadami z 2013 roku, która stworzyła lepsze warunki do zapewnienia mieszkańcom dostępu do usług w zakresie odbioru odpadów oraz rozwinięcia selektywnej zbiórki odpadów. Przegląd zaleca także wspieranie rozwoju zarządzania odpadami i zbierania danych na poziomie lokalnym.

Przegląd zawiera 28 zaleceń, w tym:

• wprowadzenie zmian ograniczających szkody środowiskowe wynikające z wykorzystywania węgla;
• wsparcie inicjatyw inwestycyjnych na rzecz czystszych źródeł energii i środków transportu;
• dopasowanie podatków i opłat środowiskowych do wielkości szkód środowiskowych;
• ujednolicenie podatku dla oleju napędowego i benzyny oraz zniesienie zwolnień podatkowych na węgiel;
• wprowadzenie obowiązkowych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego uwzględniających potrzeby związane z ochroną środowiska;
• wdrożenie mechanizmów umożliwiających nadzór realizacji polityki środowiskowej.