Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
System kaucyjny sprawdzi się tam, gdzie dotychczasowa zbiórka była mało efektywna. Dlatego resort środowiska postanowił skoncentrować się na butelkach po napojach z tworzyw sztucznych. W tym kierunku zmierzają także wytyczne Komisji Europejskiej, która zobowiązuje państwa członkowskie Unii Europejskiej do zmniejszenia negatywnego wpływu plastiku na środowisko.
/>
Bardzo ważnym momentem było przyjęcie przez Komisję Europejską w 2019 roku dyrektywy dotyczącej tworzyw sztucznych jednorazowego użytku. Chodzi głównie o dyrektywę Single-Use Plastics (SUP), która przewiduje od państw UE szereg konkretnych działań. Jedne z najważniejszych dotyczą selektywnej zbiórki jednorazowych butelek z tworzyw sztucznych – na poziomie 77 proc. od 2025 r., a w 2029 roku od 90 procent. Zdecydowano także, że od 2025 r. wszystkie butelki plastikowe muszą być wykonane w minimum 25 proc. z materiału pochodzącego z recyklingu, a od 2030 roku – już w 30 procentach. Oba te kryteria będą możliwe do spełnienia przy dobrze zaprojektowanym i działającym systemie kaucyjnym.
Jeśli prace nad przyjęciem ustawy przez Sejm i Senat nie będą się dalej przeciągać, Polska będzie 27. krajem w Europie z własnym systemem kaucyjnym. Zgodnie z założeniami, wypracowanymi w trakcie konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych, kaucją będą objęte butelki PET do 3 l, butelki szklane wielorazowego użytku do 1,5 l oraz aluminiowe puszki do 1 l. Pomimo wcześniejszych deklaracji, słusznie poza systemem pozostawiono wymagające dodatkowej przestrzeni magazynowej butelki szklane jednorazowego użytku.
System kaucyjny ma wspomagać podnoszenie świadomości obywateli w zakresie właściwych praktyk proekologicznych. Ustawa w aktualnym kształcie spełni te oczekiwania. Wysoki poziom recyklingu opakowań szklanych w systemach gminnych (blisko 70 proc.) sprawia, że pozostawienie w nim butelek bezzwrotnych tej frakcji – jest rozwiązaniem najlepszym z możliwych. Warto dalej utrwalać nawyki konsumentów w kierunku segregacji odpadów do odpowiednich kontenerów. Szczególnie, że nie wymagają one większych nakładów z ich strony. Ciężkie i gabarytowo mało komfortowe opakowania prościej wrzucić do gminnych, przydomowych pojemników na szkło niż skłonić konsumentów do odnoszenia ich do sklepów. Argument odzyskania stosunkowo niewielkiej kaucji w przeliczeniu na koszty transportu (zużycie paliwa) do placówki handlowej lub butelkomatu – byłby mało przekonywujący.
System kaucyjny jest rozwiązaniem, na który czekają producenci napojów, branża zajmująca się recyklingiem surowców, a także handel. Obecny jej kształt pozwoli na włączenie się do systemu także mniejszych i średniej wielkości placówek. Choć organizacje zrzeszające handel apelują dalej o zwiększenie powierzchni sklepowej zobowiązanej do udziału w systemie, wyłączenie z niej problematycznej frakcji daje nadzieję na większą dostępność obiektów, w których klienci będą mogli uzyskać zwrot kaucji za puste opakowania. Bez względu na zastosowanie tego czy innego rozwiązania, jeśli chodzi o zagospodarowanie odpadów, zachowania konsumentów są łatwe do przewidzenia. Klienci powinni preferować zakupy w tych placówkach handlowych, w których będą mogli odzyskać kaucję.
Projekt jest korzystny również z perspektywy gmin, które aktualnie partycypują w systemie recyklingu i odzysku opakowań, poprzez tzw. zbiórkę pojemnikową, za pośrednictwem której gospodarstwa domowe wrzucają poszczególne surowce, w tym m.in. papiery i kartony, frakcję szklaną (butelki i słoiki) czy tworzywa sztuczne oraz puszki. Polska już teraz pozyskuje najwięcej frakcji szklanej w Europie, a ok. 70 proc. opakowań szklanych poddawanych jest recyklingowi tylko w ramach już funkcjonujących systemów gminnej zbiórki i segregacji odpadów opakowaniowych.
System kaucyjny jest ważnym ogniwem krajowego systemu zbiórki komunalnych odpadów opakowaniowych. Należy docenić, że Ministerstwo poświęciło wiele miesięcy na wypracowanie korzystnych dla rynku i środowiska rozwiązań. Proces konsultacji wymagał analizy szeregu dokumentów i uwag ze strony producentów, handlowców, organizacji społecznych oraz instytucji publicznych. Prace nad nowym systemem kaucyjnym dobiegają końca, pozostaje oczekiwać, że proces legislacyjny zostanie sprawnie doprowadzony do końca.
