Subskrybuj nas na Youtube
Na wyłączeniu szklanych butelek bezzwrotnych z systemu kaucyjnego skorzystają gminy, konsumenci oraz producenci opakowań. Już teraz w systemach gminnych Polska segreguje i odzyskuje ok. 70 proc. opakowań szklanych. Dobrze zorganizowany system kaucyjny pozwoli uzyskać równie wysoki współczynnik zwrotów opakowań plastikowych, których aktualnie odzyskuje się najmniej.
System kaucyjny sprawdzi się tam, gdzie dotychczasowa zbiórka była mało efektywna. Dlatego resort środowiska postanowił skoncentrować się na butelkach po napojach z tworzyw sztucznych. W tym kierunku zmierzają także wytyczne Komisji Europejskiej, która zobowiązuje państwa członkowskie Unii Europejskiej do zmniejszenia negatywnego wpływu plastiku na środowisko.
/>
Bardzo ważnym momentem było przyjęcie przez Komisję Europejską w 2019 roku dyrektywy dotyczącej tworzyw sztucznych jednorazowego użytku. Chodzi głównie o dyrektywę Single-Use Plastics (SUP), która przewiduje od państw UE szereg konkretnych działań. Jedne z najważniejszych dotyczą selektywnej zbiórki jednorazowych butelek z tworzyw sztucznych – na poziomie 77 proc. od 2025 r., a w 2029 roku od 90 procent. Zdecydowano także, że od 2025 r. wszystkie butelki plastikowe muszą być wykonane w minimum 25 proc. z materiału pochodzącego z recyklingu, a od 2030 roku – już w 30 procentach. Oba te kryteria będą możliwe do spełnienia przy dobrze zaprojektowanym i działającym systemie kaucyjnym.
Jeśli prace nad przyjęciem ustawy przez Sejm i Senat nie będą się dalej przeciągać, Polska będzie 27. krajem w Europie z własnym systemem kaucyjnym. Zgodnie z założeniami, wypracowanymi w trakcie konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych, kaucją będą objęte butelki PET do 3 l, butelki szklane wielorazowego użytku do 1,5 l oraz aluminiowe puszki do 1 l. Pomimo wcześniejszych deklaracji, słusznie poza systemem pozostawiono wymagające dodatkowej przestrzeni magazynowej butelki szklane jednorazowego użytku.
System kaucyjny ma wspomagać podnoszenie świadomości obywateli w zakresie właściwych praktyk proekologicznych. Ustawa w aktualnym kształcie spełni te oczekiwania. Wysoki poziom recyklingu opakowań szklanych w systemach gminnych (blisko 70 proc.) sprawia, że pozostawienie w nim butelek bezzwrotnych tej frakcji – jest rozwiązaniem najlepszym z możliwych. Warto dalej utrwalać nawyki konsumentów w kierunku segregacji odpadów do odpowiednich kontenerów. Szczególnie, że nie wymagają one większych nakładów z ich strony. Ciężkie i gabarytowo mało komfortowe opakowania prościej wrzucić do gminnych, przydomowych pojemników na szkło niż skłonić konsumentów do odnoszenia ich do sklepów. Argument odzyskania stosunkowo niewielkiej kaucji w przeliczeniu na koszty transportu (zużycie paliwa) do placówki handlowej lub butelkomatu – byłby mało przekonywujący.
System kaucyjny jest rozwiązaniem, na który czekają producenci napojów, branża zajmująca się recyklingiem surowców, a także handel. Obecny jej kształt pozwoli na włączenie się do systemu także mniejszych i średniej wielkości placówek. Choć organizacje zrzeszające handel apelują dalej o zwiększenie powierzchni sklepowej zobowiązanej do udziału w systemie, wyłączenie z niej problematycznej frakcji daje nadzieję na większą dostępność obiektów, w których klienci będą mogli uzyskać zwrot kaucji za puste opakowania. Bez względu na zastosowanie tego czy innego rozwiązania, jeśli chodzi o zagospodarowanie odpadów, zachowania konsumentów są łatwe do przewidzenia. Klienci powinni preferować zakupy w tych placówkach handlowych, w których będą mogli odzyskać kaucję.
Projekt jest korzystny również z perspektywy gmin, które aktualnie partycypują w systemie recyklingu i odzysku opakowań, poprzez tzw. zbiórkę pojemnikową, za pośrednictwem której gospodarstwa domowe wrzucają poszczególne surowce, w tym m.in. papiery i kartony, frakcję szklaną (butelki i słoiki) czy tworzywa sztuczne oraz puszki. Polska już teraz pozyskuje najwięcej frakcji szklanej w Europie, a ok. 70 proc. opakowań szklanych poddawanych jest recyklingowi tylko w ramach już funkcjonujących systemów gminnej zbiórki i segregacji odpadów opakowaniowych.
System kaucyjny jest ważnym ogniwem krajowego systemu zbiórki komunalnych odpadów opakowaniowych. Należy docenić, że Ministerstwo poświęciło wiele miesięcy na wypracowanie korzystnych dla rynku i środowiska rozwiązań. Proces konsultacji wymagał analizy szeregu dokumentów i uwag ze strony producentów, handlowców, organizacji społecznych oraz instytucji publicznych. Prace nad nowym systemem kaucyjnym dobiegają końca, pozostaje oczekiwać, że proces legislacyjny zostanie sprawnie doprowadzony do końca.