Mam działkę, na której chciałbym uruchomić działalność związaną z przetwarzaniem odpadów. Nieruchomość jest oznaczona w miejscowym planie jako teren „UC”, dla którego przeznaczenie podstawowe wskazano bardzo szeroko, tj. może na nim powstać zabudowa usługowa związana z funkcją podstawową oraz biurową, hotelową, rzemieślniczą, produkcyjną, magazynową, a także z usługami sportu i rekreacji. Nie ma oznaczenia „O” – jako właściwego dla terenów infrastruktury technicznej przeznaczonych na gospodarowanie odpadami. Czy pomimo tego jest możliwość uzyskania zezwolenia na przetwarzanie odpadów na takim obszarze?

Moim zdaniem tak. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przeważa bowiem pogląd, że gospodarowanie odpadami jest możliwe nie tylko na terenach oznaczonych w miejscowych planach jako „O”, lecz także innych, np. przeznaczonych pod działalność gospodarczą czy też produkcyjną. Stanowisko zajął m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 stycznia 2017 r. (sygn. akt II OSK 1553/16); podobnie uznał WSA w Łodzi w wyroku z 22 lutego 2022 r. (sygn. akt II SA/Łd 855/21).

Zezwolenie na zbieranie lub przetwarzanie odpadów

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym powinien kierować się organ wydający zezwolenie na zbieranie lub przetwarzanie odpadów. Stosownie do art. 46 ust. 1 ustawy o odpadach (dalej: u.o.) właściwy organ odmawia wydania zezwolenia na zbieranie lub przetwarzanie odpadów w przypadku, gdy zamierzony sposób gospodarowania odpadami:
  • mógłby powodować zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub dla środowiska (pkt 1);
  • jest niezgodny z planami gospodarki odpadami (pkt 2);
  • jest niezgodny z przepisami prawa miejscowego (pkt 3).
Przy czym w myśl definicji zawartej w art. 3 ust. 1 pkt 2 u.o., ilekroć w ustawie jest mowa o gospodarowaniu odpadami, rozumie się przez to „zbieranie, transport, przetwarzanie odpadów, łącznie z nadzorem nad tego rodzaju działaniami, jak również późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów oraz działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami”. Zauważyć należy, że orzekając o odmowie zezwolenia w trybie art. 46 ust. 1 pkt 3 u.o., organ powinien rozważyć znaczenie różnych aktów prawa miejscowego, a w szczególności ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (dalej: m.p.z.p.), jak również dokonać ich oceny.

Co mówi orzecznictwo

Naczelny Sąd Administracyjny we wspomnianym wyżej wyroku z 31 stycznia 2017 r. wskazał, że z przepisów rozporządzenia ministra infrastruktury w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (dalej: rozporządzenie) wynika, że w projekcie rysunku planu miejscowego należy stosować podstawowe barwne oznaczenia graficzne i literowe dotyczące przeznaczenia terenów. W przypadku terenów infrastruktury technicznej przeznaczonych na gospodarowanie odpadami są to symbol „O” i kolor ciemnoszary (pkt 7.1 załącznika nr 1 do rozporządzenia). Nie oznacza to jednak, że tylko na tak oznaczonych terenach dopuszczalne jest gospodarowanie odpadami. Tego rodzaju wąska wykładnia przepisów rozporządzenia prowadziłaby do nieuzasadnionego ograniczenia zarówno władztwa planistycznego gminy, jak i swobody działalności gospodarczej.
Argumenty, jakich użył NSA, mogą być pomocne w sprawie czytelnika. Stan faktyczny sprawy rozstrzyganej przez ten sąd był bowiem dość podobny: spółka zamierzała prowadzić działalność gospodarczą w postaci zbierania odpadów. Obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewidywał, że działka, na której planowana była działalność, znajdowała się na terenie oznaczonym symbolem KDG/1 – drogi klasy głównej; RU/7 – tereny obsługi rolnictwa w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych (przeznaczenie podstawowe). Jako przeznaczenie uzupełniające dopuszczono również lokalizację działalności gospodarczej, produkcyjnej i usługowej, funkcji mieszkaniowej w formie wydzielonych mieszkań, szklarni i wiat ogrodniczych, zieleni urządzonej, w tym zadrzewień i zakrzewień, urządzeń infrastruktury technicznej, miejsc parkingowych i garaży wolnostojących (par. 21 m.p.z.p.). Spółka wywodziła, że planowana działalność mieści się w ramach przeznaczenia uzupełniającego i przewidzianym w jego ramach prowadzeniu działalności gospodarczej.

Podobnie jak produkcja

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że sąd I instancji błędnie i bez głębszej analizy sformułował stanowisko (a w zasadzie powielił stanowisko organów), że prowadzenie działalności gospodarczej w postaci zbierania odpadów jest sprzeczne z przepisami obowiązującego na tym terenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jednak sąd II instancji uznał, że ocena ta była przedwczesna i nie zawierała wystarczającego uzasadnienia dla konieczności zastosowania przez organy art. 46 ust. 1 pkt 3 u.o. Zdaniem NSA planowana przez spółkę działalność mieści się w pojęciu „działalności gospodarczej”. W obowiązującym na tym terenie miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego bowiem nie wprowadzono żadnych ograniczeń w zakresie rodzajów dopuszczalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej dla terenów oznaczonych symbolem RU/7, a w szczególności nie wyłączono działalności uciążliwej dla środowiska lub polegającej na prowadzeniu zbierania odpadów. Sąd II instancji podkreślił też, że za wyłączeniem tego rodzaju działalności nie może przemawiać argument, że tereny przeznaczone na gospodarowanie odpadami określa się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego symbolem „O”. Jak zauważył NSA, „W przypadku terenów infrastruktury technicznej przeznaczonych na gospodarowanie odpadami jest to symbol O i kolor ciemnoszary (pkt 7.1 załącznika nr 1 do rozporządzenia). Symbolem O oznaczane są zaś przede wszystkim tereny, na których to dana gmina ma zamiar prowadzić gospodarkę odpadami, lub na których zamierza umożliwić innym podmiotom prowadzenie gospodarki odpadami, np. w formie składowiska odpadów, spalarni odpadów lub regionalnej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych. Nie można jednak przyjąć, że gospodarka odpadami może być prowadzona wyłącznie na terenach oznaczonych w planie literą O”.
Podobnie uznał WSA w Łodzi w wyroku z 22 lutego 2022 r. (sygn. akt II SA/Łd 855/21), wyjaśniając, że działalność polegająca na przetwarzaniu odpadów, gdzie wynikiem tego procesu jest to, że odpad może służyć użytecznemu zastosowaniu przez zastąpienie innych materiałów, spełnia jak najbardziej kryteria działalności produkcyjnej. W związku z tym tego rodzaju przetwarzanie odpadów może być prowadzone na obszarze przeznaczonym w m.p.z.p. pod działalność produkcyjną. ©℗
Podstawa prawna:
•art. 46 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 699; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1250)
•pkt 7.1 załącznika nr 1 do rozporządzenia ministra infrastruktury z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. z 2003 r. nr 164, poz. 1587)