Brak szczegółowych regulacji prawnych oraz nauczycieli, w tym specjalistów, a także zwiększona liczba klas pierwszych w szkołach ponadpodstawowych sprawiają, że szefowie placówek oświatowych niemal na nowo muszą opracowywać arkusze organizacyjne na nowy rok szkolny, które zatwierdzili już w maju

Za trzy tygodnie rozpoczyna się nowy rok szkolny, a szefowie szkół i przedszkoli w pośpiechu robią wszystko, aby wrzesień nie był miesiącem poświęconym na organizację pracy zamiast na naukę. Wciąż nie ma bowiem wielu regulacji prawnych dotyczących m.in. nowego systemu awansu zawodowego nauczycieli, ich oceny, a także wynagrodzenia. Pojawiają się też wątpliwości dotyczące zorganizowania dodatkowej godziny karcianej dla nauczycieli, która ma być wykorzystana m.in. na spotkania z rodzicami.
Formalnie o organizacji nowego roku szkolnego decyduje się najpóźniej do końca maja. W wakacje zwykle dokonywano drobnych zmian organizacyjnych. W tym roku jest inaczej. Dużo zmian w prawie, brak nauczycieli i uczniowie z Ukrainy sprawiają, że wiele placówek musi niemal na nowo tworzyć arkusze organizacyjne. Potrzebne są kolejne klasy i większy wymiar zatrudnienia nauczycieli. Dodatkowym kłopotem jest zwiększenie tzw. limitu nauczycieli specjalistów.

Wielkie poszukiwania nauczycieli i specjalistów

Z sondy DGP wynika, że dyrektorzy placówek oświatowych w aneksach do arkuszy organizacyjnych na rok szkolny 2022/2023 wprowadzają głównie zmiany związane z zatrudnianiem psychologów, pedagogów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i pedagogów specjalnych. Minimalny wymiar ich godzin wprowadziła ustawa z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1116).
– Zaledwie 10 proc. szkół i przedszkoli zapewnia wymagany minimalny limit. Na szczęście z resortu edukacji płynie sygnał, że jeśli dyrektorzy nie znajdą tych specjalistów – a większości się to nie uda, bo nie ma ich na rynku – to nic wielkiego się nie stanie – uspokaja Ewa Tatarczak, przewodnicząca Związku Zawodowego Rada Poradnictwa z poradni w Białej Podlaskiej.
Wiele samorządów przyznaje, że wciąż trwa paniczne szukanie specjalistów oraz nauczycieli.
– W arkuszach z maja dyrektorzy wykazali wakaty z fizyki, geografii, matematyki. Potrzebujemy surdopedagoga (osoba mająca kwalifikacje uprawniające do pracy z osobami z uszkodzeniami słuchu – red.), tyflopedagoga (osoba zajmująca się edukacją, terapią i rehabilitacją osób niewidomych i niedowidzących – red.), osoby, która ukończyła pedagogikę leczniczą, neurologopedy, logopedy, terapeuty pedagogicznego. Brakuje nam nauczycieli przedmiotów zawodowych, w tym informatyka programisty, nauczyciela przedmiotów elektrycznych i elektronicznych – wylicza Zbigniew Bury, dyrektor wydziału edukacji Urzędu Miasta Rzeszowa.
Brak odpowiednich specjalistów w szkołach potwierdzają też inne samorządy. Podkreślają, że to ogromny problem organizacyjny.
– Już od kilku lat w całej Polsce brakuje nauczycieli. Wiele osób decyduje się odejść na emeryturę lub przekwalifikowuje się i odchodzi z zawodu. A zainteresowanie zawodem wśród młodych ludzi jest coraz mniejsze. Dlatego bardzo dużo nauczycieli pracuje w godzinach ponadwymiarowych – mówi Monika Dubec z Urzędu Miasta we Wrocławiu.
– W związku ze zwiększoną liczbą oddziałów klas pierwszych w szkołach ponadpodstawowych mamy problem z zabezpieczeniem kadry do nauczania przedmiotów zawodowych – przyznaje Halina Gawin-Majewska, dyrektor wydziału oświaty, kultury i sportu w Urzędzie Miasta Legnicy.
4,9 mln polskich uczniów uczy się w systemie oświaty
800 tys. dzieci z Ukrainy przebywa w Polsce
200 tys. Ukraińców uczy się w naszym systemie oświaty

Brak nie tylko pieniędzy, lecz także przepisów

Do problemu braku specjalistów dochodzą też niewystarczające nakłady finansowe na edukację. – Zwiększenie liczby etatów w szkołach i przedszkolach spowoduje większe finansowe obciążenie samorządów – wskazuje Małgorzata Węgiel-Wnuk z urzędu miasta w Bytomiu.
Dyrektorzy i organy prowadzące narzekają, że wciąż nie ma rozporządzeń do uchwalonych ustaw, co utrudnia im działania, bo nie ma podstawy prawnej do dokonywania określonych zmian.
– Brakuje na przykład przepisów i wytycznych określających, jakie kwalifikacje powinien mieć chociażby pedagog specjalny. Nieczytelny jest również zapis dotyczący procentowego udziału zatrudnienia specjalistów w stosunku do liczby dzieci lub uczniów – tłumaczy Małgorzata Węgiel-Wnuk.

Szkolne niewiadome

To, że w tym roku wyjątkowo dużo pracy mają szefowie szkół i przedszkoli, przyznają też samorządowcy. Tym bardziej że nie wiadomo na przykład, jak będzie wyglądała sytuacja w kolejnych miesiącach nauki, czy będą problemy z ogrzewaniem placówek, czy liczba uczniów z Ukrainy nagle znacznie się nie zwiększy.
– Aneksy do arkuszy organizacji pracy przedszkoli, szkół i innych placówek na rok szkolny 2022/2023 dyrektorzy będą składać dopiero we wrześniu. Wiemy jednak, że obecnie przygotowują się do rozpoczęcia pracy w nowym roku szkolnym, prowadząc rekrutację nauczycieli oraz pracowników administracji i obsługi na nieobsadzone jeszcze stanowiska – przyznaje Renata Kaznowska, wiceprezydent Warszawy. ©℗
Planowanie nowego roku szkolnego 2022/2023

Co zawiera arkusz organizacyjny szkoły i przedszkola

Co określa arkusz organizacji (wybór)
Przedszkola Szkoły
Liczbę nauczycieli ogółem, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze
Imię, nazwisko, stopień awansu zawodowego i kwalifikacje poszczególnych nauczycieli oraz liczbę godzin prowadzonych przez nich zajęć Imię, nazwisko, stopień awansu zawodowego i kwalifikacje poszczególnych nauczycieli oraz rodzaj prowadzonych przez nich zajęć i liczbę godzin tych zajęć
• Liczbę pracowników administracji i obsługi, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze, oraz etatów przeliczeniowych• Liczbę pracowników ogółem, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze
Liczbę oddziałów oraz liczbę dzieci w poszczególnych oddziałach Liczbę oddziałów poszczególnych klas oraz liczbę uczniów w poszczególnych oddziałach
• Tygodniowy wymiar zajęć religii, zajęć języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub języka regionalnego, jeżeli takie zajęcia są w przedszkolu prowadzone• Czas pracy przedszkola oraz poszczególnych oddziałów• Ogólną liczbę godzin pracy finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący przedszkole, w tym liczbę godzin zajęć edukacyjnych i opiekuńczych, rewalidacyjnych, z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz innych zajęć wspomagających proces kształcenia realizowanych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę i innych nauczycieli Dla poszczególnych oddziałów:• tygodniowy lub semestralny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych• tygodniowy wymiar godzin zajęć: religii, etyki, wychowania do życia w rodzinie, języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub regionalnego i nauki własnej historii i kultury, nauki geografii państwa, z którego obszarem kulturowym utożsamia się mniejszość narodowa, sportowych w oddziałach i szkołach sportowych oraz w oddziałach i szkołach mistrzostwa sportowego• tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych• wymiar godzin zajęć z zakresu doradztwa zawodowego• wymiar i przeznaczenie godzin, które organ prowadzący może dodatkowo przyznać na realizację dodatkowych zajęć edukacyjnych i z języka • tygodniowy lub semestralny wymiar i przeznaczenie godzin do dyspozycji dyrektora szkoły• liczbę godzin pracy finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący, w tym liczbę godzin zajęć edukacyjnych i opiekuńczych, rewalidacyjnych, zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz innych zajęć wspomagających proces kształcenia, realizowanych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę i innych nauczycieli• liczbę uczniów korzystających z opieki świetlicowej, liczbę godzin zajęć świetlicowych oraz liczbę prowadzących je nauczycieli • liczbę godzin zajęć świetlicowych oraz zajęć opiekuńczych i wychowawczych w internacie• liczbę godzin pracy biblioteki szkolnej