Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. poz. 583; dalej: specustawa ukraińska) wprowadza regulacje ułatwiające zakładanie i prowadzenie instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat trzech – czyli żłobków i klubów dziecięcych, jeżeli przeznaczeniem tych instytucji jest opieka nad dziećmi uchodźców z Ukrainy, których pobyt na terenie Rzeczypospolitej został uznany za legalny. Ustawa weszła w życie 13 marca br., a jej rozwiązania obowiązują z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r. Regulacjami tymi mogą być zainteresowane nie tylko gminy, lecz także osoby, które planują uruchomić żłobek lub klub dziecięcy. Choć przepisy pozwalają otwierać placówki z pominięciem niektórych wymagań, m.in. bez spełnienia warunków przeciwpożarowych i sanitarno-lokalowych, to ich analiza wskazuje, że wcale nie oznacza to absolutnej dowolności. Wręcz przeciwnie: ograniczeń jest wiele, m.in. o tym, czy w danym lokalu będzie można urządzić żłobek lub klub dziecięcy, zadecyduje wójt według arbitralnych wymagań, które w każdej gminie mogą być inne, a do takich niespełniających warunków placówek będą mogły uczęszczać wyłącznie dzieci uchodźców.
Jedynie dla przybyszy