- Straciliśmy trzy lata – mówią przedstawiciele środowiska akademickiego, którzy krytykują nową ustawę o szkolnictwie wyższym. Jarosław Gowin na początku kadencji rozbudził nadzieje, które ostatecznie przerodziły się w głębokie rozczarowanie.

1. Ustrój uczelni

Zmieni się sposób finansowania uczelni. Dostanie ona jedną subwencję, a nie niezliczone dotacje celowe. Dzięki temu wspólnota akademicka będzie mogła przeznaczać pieniądze publiczne wedle swoich potrzeb – środki finansowe z budżetu państwa nie będą znaczone.

Dwa lata prac nad reformą szkolnictwa wyższego. Efekt? Wydane miliony złotych, podzielone środowisko i ustawa zupełnie inna od założeń
Dwa lata prac nad reformą szkolnictwa wyższego. Efekt? Wydane miliony złotych, podzielone środowisko i ustawa zupełnie inna od założeń

Zobacz również

Ustawa wprowadza nowy organ doradczy, czyli radę uczelni. Rady współtworzyć będą osoby spoza wspólnoty akademickiej – jednak o tym, czy będą stanowić większość czy mniejszość składu, decydować będzie uczelnia. Bez względu na decyzję, jaką podejmie, członków rady wybierać będzie senat, będący reprezentacją całej wspólnoty akademickiej uczelni. W radzie zasiądzie również przewodniczący samorządu studenckiego.

Podstawą funkcjonowania uczelni będzie statut.

2. Wybory władz uczelni

Podstawą wyboru będzie wspólnota akademicka, która wybierze Senat i Kolegium Elektorów. W dalszej kolejności Senat wybierze Radę Uczelni, która to razem z innym podmiotem wskazanym przez Senat w statucie uczelni wybierze kandydatów na rektorów. Senat będzie jeszcze uczestniczyć w procesie wyboru rektora, poprzez opiniowanie kandydatur. Ostatecznego wyboru dokona Kolegium.

3. Podwyżki

Dzięki projektowanemu rozporządzeniu do Konstytucji dla Nauki blisko 50 proc. nauczycieli akademickich w uczelniach publicznych otrzyma podwyżki wynagrodzeń. Zgodnie z nowymi przepisami pensje minimalne wzrosną średnio o około 800 złotych. Wzrost wynagrodzeń odczują najbardziej adiunkci, asystenci, lektorzy, instruktorzy i obecni wykładowcy. Jednak to nie koniec. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego negocjuje obecnie wysokość nakładów na naukę w budżecie na 2019 rok. Zwiększenie tej kwoty będzie oznaczało dalsze podwyżki dla wszystkich pracowników uczelni.

Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Konstytucja dla Nauki uściśli więc kwestie odliczania 50-proc. kosztów uzyskania przychodu na korzyść nauczycieli akademickich. Podwyższone koszty uzyskania przychodu będą liczone od całego wynagrodzenia w przypadku każdego nauczyciela akademickiego. Wejście tego przepisu w wielu przypadkach oznaczać podwyższenie realnego wynagrodzenia.

4. Nowe ścieżki kariery

Akademicy będą mieli przed sobą nowe możliwości zawodowe. Wszystko dzięki nowym ścieżkom kariery akademickiej. Nauczyciel akademicki będzie mógł być pracownikiem dydaktycznym, badawczym lub badawczo-dydaktycznym.

5. Zmiany w ewaluacji

Podstawową zmianą w zakresie oceny działalności naukowej jednostek jest to, że ewaluacji podlegać będzie działalność naukowa całej uczelni w poszczególnych dyscyplinach. Wśród kryteriów oceny znajdą się: będą jakość publikacji i liczba patentów, efekty działalności naukowej, a także wpływ działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki. Waga poszczególnych kryteriów będzie uzależniona o specyfiki poszczególnych dziedzin naukowych (inna będzie dla nauk humanistycznych, a inna dla nauk technicznych).

Ustawa 2.0 łączy także dyscypliny i opracowuje ich nową klasyfikację na podstawie standardów OECD. W tej chwili funkcjonuje w polskim systemie szkolnictwa wyższego 8 obszarów wiedzy i 102 dyscypliny, po zmianach będzie 45 dyscyplin (w tym dyscypliny artystyczne).

Naukowiec w ramach ewaluacji będzie musiał wskazać, co do zasady, maksymalnie cztery najlepsze osiągnięcia naukowe z czterech lat. Dzięki temu z jego punktu widzenia bardziej opłacalne będzie rzadsze publikowanie i skupienie się w zamian za to na jakości naukowej prowadzonych przez siebie badań.