Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Kosztem reformy jest likwidacja etatów gimnazjalnych. Dla tego celu przewidziano blok przepisów, rozciągając ich stosowanie na szkoły organizacyjnie powiązane z gimnazjami. Szeroka sfera możliwych powiązań między szkołami przesądza o tym, że oddziaływanie nowych regulacji stosunku pracy nauczycieli może być rozległe. Instrumentarium jest zbliżone do rozwiązań występujących w ustawie – Karta Nauczyciela, z modyfikacjami jednakże w kierunku uelastycznienia rozwiązań. Odpowiedź na pytanie o zakres podmiotowy nowych rozwiązań ukryta jest w gąszczu przepisów.
Artykuły 225 i 226 ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60; dalej u.p.w.) określają kategorie nauczycieli, do których zastosowanie mają nowe regulacje oraz tryb postępowania przyjęty w sytuacji czasowego zawieszenia stosowania art. 20 Karty Nauczyciela. Są to przede wszystkim nauczyciele gimnazjów zatrudnieni na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, których dalsze zatrudnienie nie jest możliwe ze względu na zmiany organizacyjne (art. 225 ust. 1-11). Na mocy dyspozycji zawartej w ust. 12, przepisy odnoszące się do nauczycieli wygaszanych gimnazjów stosuje się odpowiednio również do nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których są prowadzone klasy dotychczasowego gimnazjum. Tak określony zakres podmiotowy przyjętych uregulowań może powodować rozbieżności interpretacyjne.
Sytuacja jest dość oczywista w przypadku przekształcenia gimnazjum lub włączenia do innej szkoły. Nauczyciele przekształcanej lub włączanej placówki z mocy prawa stają się nauczycielami nowej. Zgodnie z sytuacją wymienioną w ust. 12, oddziały gimnazjalne będą funkcjonowały w nowych szkołach, a co za tym idzie, do wszystkich ich nauczycieli będą odnosiły się regulacje przewidziane w art. 225 ustawy – Przepisy wprowadzające (na czas zawieszenia art. 20 KN).
Istotna kwestia szczegółowa ujawnia się w odniesieniu do funkcjonowania dotychczasowych zespołów szkół (zgodnie z informacją DGP 61 proc. gimnazjów funkcjonuje w zespołach, na wsi tylko 29 proc. gimnazjów działa samodzielnie). Na gruncie regulacji zawartej w art. 191 u.p.w. wyraźnie widać, że ustawodawca wyodrębnia dwie kategorie zespołów i dwie sytuacje. Treść art. 191 ust. 1 jest następująca: z dniem 1 września 2017 r. zespół publicznych szkół, w skład którego wchodzi jedynie dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum, staje się ośmioletnią podstawówką. Dalsze przepisy mówią o podobnym wariancie w sytuacji, gdy w skład zespołu wchodzi jedynie gimnazjum i inna określona szkoła, np. liceum ogólnokształcące. W terminie określonym przez ustawodawcę (1 września 2017, 1 września 2019) zespół przekształca się w szkoły tworzące dotychczasowy zespół wraz z gimnazjum. Z mocy prawa wszyscy nauczyciele zespołu stają się nauczycielami szkół powstałych w następstwie przekształcenia, np. szkoły podstawowej. Wobec faktu, że nadal będą w nich prowadzone klasy dotychczasowego gimnazjum, znajduje zastosowanie art. 225 ust. 12 u.p.w. Dla nauczycieli oznacza to analogiczną sytuację jak w przypadku omawianego wyżej włączenia lub przekształcenia gimnazjum.
Pojawia się pytanie, co w przypadku, gdy gimnazjum nie jest jedynym członem zespołu obok jednej z wymienionych szkół. Wykładnia językowa pozwala w sposób – jak się wydaje – jednoznaczny określić reguły postępowania. Przewidziany skutek w postaci automatycznego przekształcenia związany jest z określoną cechą zespołu. W konsekwencji brak tej cechy powoduje, że skutek prawny wystąpić nie może. Innymi słowy jedynie zespoły składające się wyłącznie np. ze szkoły podstawowej i gimnazjum ulegają na mocy nowych przepisów tego rodzaju przekształceniu. Z logicznego punktu widzenia trudno wyobrazić sobie możliwość analogicznego przekształcenia zespołu trójczłonowego złożonego z gimnazjum, szkoły podstawowej i np. przedszkola. W kontekście występowania terminu „zespół szkół” warto ponadto zwrócić uwagę, że w przepisach ogólnych ustawy o systemie oświaty oraz ustawy – Prawo oświatowe, termin „szkoła” bez bliższego określenia oznacza zarówno szkoły, jak i przedszkola.
Przy rozwiązaniu organizacyjnym polegającym na tym, że w zespole, obok gimnazjum i szkoły podstawowej, funkcjonuje przedszkole, pozostanie zespół dwuczłonowy złożony ze szkoły podstawowej i przedszkola. Będą tam też prowadzone klasy wygaszanego gimnazjum, jednak nie zostaną włączone do szkoły podstawowej. W tym przypadku skutki kadrowe będą takie jak podczas samoczynnego wygaszania gimnazjum. Trudno powstrzymać się od uwagi, że przedsięwzięcie o charakterze jedynie organizacyjnym, jakim jest utworzenie zespołu, w zależności od przyjętego modelu różnicuje w sposób zasadniczy obecną sytuację zawodową nauczycieli (czy na pewno też w uzasadniony?).
Podsumowując powyższe uwagi, można stwierdzić, że w oparciu o art. 225 ust. 12 u.p.w., w odniesieniu do wszystkich nauczycieli ośmioletniej szkoły podstawowej powstałej z przekształcenia zespołu złożonego jedynie ze szkoły podstawowej i gimnazjum, będą miały zastosowanie regulacje ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe. W odniesieniu do nauczycieli szkoły podstawowej, która dotychczas funkcjonowała w zespole trójczłonowym, te przepisy nie będą miały zastosowania i nadal będzie stosowany art. 20 KN. Okoliczność powyższa w świetle obecnych intensywnych zmian wymaga zaakcentowania z tego względu, że rozróżnienie na gruncie artykułów 191 i 225 u.p.w. ma doniosłe konsekwencje kadrowe. Gdyby hipotetycznie przyjąć, że dyrektor szkoły nie dostrzegł zróżnicowania w opisanej sytuacji zespołu szkół, ze wszystkimi tego skutkami kadrowymi, a później organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (do 30 listopada 2017 r.) stwierdziłby automatyczne przekształcenie tylko niektórych zespołów szkół, sytuacja byłaby skomplikowana. Tego rodzaju przypadek może oczywiście się nie zdarzyć, jednak z pewnej ostrożności warto na przedstawione kwestie zwrócić uwagę.
