Prowadzę działalność gospodarczą. Wśród pracowników mam osobę w wieku emerytalnym, która dobrze wykonuje swoje obowiązki, planuję jednak zastąpienie jej innym pracownikiem. Emeryt nie chce zmniejszenia etatu ani zmiany stanowiska. Czy mogę wypowiedzieć mu umowę o pracę, wskazując jako przyczynę wiek i uzyskiwanie świadczeń emerytalnych?
Problem osiągnięcia wieku emerytalnego jako przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy przez pracodawcę był przedmiotem rozstrzygnięcia w uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2009 r., sygn. akt II PZP 13/08. Sąd stwierdził, że osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia umowy przez pracodawcę.
Zdaniem SN wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, który nabył prawo do świadczeń emerytalnych, tylko z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego i nabycia tego prawa, nie stanowi uzasadnionej przyczyny wypowiedzenia, gdyż nie pozostaje w żadnym związku z wykonywaną przez niego pracą ani sytuacją ekonomiczną pracodawcy, ani z żadnym zdarzeniem lub zdarzeniami, które wskazywałyby na nieprzydatność pracownika lub istnienie interesu pracodawcy w rozwiązaniu stosunku pracy.
W uzasadnieniu uchwały wyrażono nawet pogląd, że ewentualne wypowiedzenie umowy o pracę w podanych wyżej okolicznościach może stanowić dyskryminację ze względu na wiek.
Uzasadnienie wypowiedzenia stosunku pracy pracownikowi w wieku emerytalnym posiadającemu prawo do emerytury musi się odwoływać do obiektywnych, indywidualnie skonkretyzowanych przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy, związanych z wykonywaniem pracy, takich jak np. niewłaściwe wykonywanie obowiązków pracowniczych, obniżenie wydajności, długotrwałe nieobecności w pracy spowodowane chorobami, brak zdolności dostosowania się do procesów modernizacyjnych, ograniczenie zakresu działalności zakładu pracy, zmiana profilu działalności produkcyjnej lub usługowej wymuszająca zatrudnienie pracowników o innych kwalifikacjach itp.
Wiek pracownika nie może być wyłączną przyczyną wypowiedzenia umowy łączącej go z pracodawcą. Tym bardziej że pracodawca nie ma zarzutów dotyczących wykonywania obowiązków pracowniczych przez emeryta i nie występują inne uzasadnione przesłanki związane z funkcjonowaniem tego pracodawcy.
Gdy pracodawca zdecyduje się na taki krok, musi się liczyć z tym, że pracownik może się odwołać do sądu pracy. W opisanej sytuacji zgodnie z art. 45 par. 1 kodeksu pracy pracownikowi dochodzącemu swych racji przed sądem będą przysługiwały dwa przemienne uprawnienia. W sytuacji gdy umowa nie ulegnie jeszcze rozwiązaniu – sąd może na żądanie pracownika orzec o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
Podstawa prawna
Art. 45 par. 1 i 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
