Dotychczas zasad kierowania funkcjonariuszy na badania profilaktyczne trzeba było szukać w zarządzeniach. Po interwencji Trybunału Konstytucyjnego to się zmienia. Pierwsze rozporządzenie już weszło w życie
Od 19 stycznia obowiązuje (opublikowane dzień wcześniej) rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 9 stycznia 2017 r. w sprawie badań okresowych i kontrolnych policjantów (Dz.U. poz. 110). Akt ten określa wzory skierowań na te badania oraz ustala formularz orzeczenia lekarskiego. Szczegółowo także reguluje rodzaj, zakres i częstotliwość badań okresowych, uwzględniając rodzaj pełnionej służby i wiek funkcjonariusza. Akt ten został wydany na podstawie art. 71b ust. 18 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1782 ze zm., dalej: u.p.). Z kolei ten przepis został dodany nową ustawą z 1 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie bezpieczeństwa i higieny służby (Dz.U. poz. 1955, dalej: u.z.b.h.p.s.), która weszła w życie 3 grudnia 2016 r.
Diagnoza przydatności do służby
Rozporządzenie uzależnia rodzaj, zakres i częstotliwość badań okresowych od rodzaju pełnionej służby. Kwestie te odmiennie zostały uregulowane w załącznikach do rozporządzenia w zależności od tego, czy policjant wykonuje obowiązki:
w służbie kryminalnej, śledczej, prewencyjnej oraz policji sądowej (załącznik nr 1);
realizując działania bojowe w jednostkach oraz komórkach antyterrorystycznych policji, a także komórkach minersko-pirotechnicznych lub komórkach realizacyjnych (załącznik nr 2);
w służbie wspomagającej działalność policji w zakresie organizacyjnym, logistycznym i technicznym oraz w Wyższej Szkole Policji, szkołach policyjnych i ośrodkach szkolenia policji, a także instytutach badawczych (załącznik nr 3);
w służbie Lotnictwa Policji (załącznik nr 4).
Bez względu na wiek co roku badania okresowe muszą przechodzić policjanci realizujący działania bojowe w jednostkach oraz komórkach antyterrorystycznych. W pozostałych służbach różni się tylko zakres tych badań.
Zarzut niekonstytucyjności
Rozporządzenie to jest pierwszym aktem wykonawczym, który został wydany na podstawie delegacji wprowadzonej do pragmatyki służbowej przez u.z.b.h.p.s. Ta ostatnia regulacja wykonuje zaś zalecenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2015 r. (sygn. akt K 18/14).
W orzeczeniu tym trybunał stwierdził niekonstytucyjność art. 7 ust. 1 pkt 6 u.p., gdyż zawiera upoważnienie do uregulowania bezpiecznych i higienicznych warunków służby w drodze aktu wykonawczego zamiast w drodze ustawy. Przepisy u.z.b.h.p.s. znowelizowały pragmatyki służbowe formacji mundurowych, regulując zasady bhp w tych służbach w aktach powszechnie obowiązujących. Dotychczas materia ta była określona przykładowo zarządzeniami komendanta głównego policji czy komendanta głównego Straży Granicznej, będącymi aktami prawa wewnętrznie obowiązującego. Było to sprzeczne z art. 66 ust. 1 konstytucji, zgodnie z którym każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.
Kwestie warunków bhp na poziomie pragmatyk uregulowano obecnie w ustawach:
o Policji (art. 71a–71c);
z 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1643 ze zm., art. 75a–75c);
z 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1897 ze zm., art. 52a);
z 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1310 ze zm., art. 56a);
z 9 czerwca 2006 r. o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 740 ze zm., art. 11a);
z 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1318 ze zm., art. 46 ust. 2a).
Odwołanie od orzeczenia
Rozporządzenie określa wzory dokumentów, ale zasadnicze uregulowania znajdują się w dodanym przez u.z.b.h.p.s. art. 71b u.p. I tak według jego ustępu 1 badania okresowe lub kontrolne wykonywane są w celu ustalenia zdolności do wykonywania zadań na zajmowanym stanowisku służbowym. Policjant musi się im poddać w terminie wskazanym w skierowaniu. Na pierwsze badanie okresowe policjant jest kierowany w terminie trzech lat od dnia przyjęcia do służby. Ponadto funkcjonariusza kieruje się na nie w przypadku przeniesienia go na stanowisko służbowe, na którym występują czynniki szkodliwe lub uciążliwe i inne wynikające z warunków pełnienia służby.
Skierowania na badanie wystawiane są przez:
przełożonych, o których mowa w art. 71a ust. 1 u.p.(np. rejonowi, powiatowi czy wojewódzcy komendanci policji), lub upoważnione przez nich osoby;
ministra spraw wewnętrznych i administracji lub upoważnioną przez niego osobę w stosunku do komendanta głównego policji, I zastępcy komendanta głównego policji oraz zastępców komendanta głównego policji.
Skierowanie (w trzech egzemplarzach, w tym jeden dla policjanta) na badanie wystawia się:
najpóźniej w dniu zgłoszenia się policjanta do służby w przypadku badań kontrolnych,
nie później niż w terminie 30 dni przed upływem ważności orzeczenia lekarskiego w razie badań okresowych.
Badania kończą się orzeczeniem lekarskim stwierdzającym brak albo istnienie przeciwwskazań zdrowotnych do służby na określonym stanowisku. Od tego orzeczenia policjantowi i przełożonym przysługuje odwołanie w terminie siedmiu dni od jego otrzymania. Wnosi się je na piśmie za pośrednictwem lekarza, który wydał to orzeczenie, do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy właściwego ze względu na miejsce pełnienia służby policjanta. Jeżeli orzeczenie wydane jest przez lekarza zatrudnionego w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy, to odwołanie wnosi się do instytutu badawczego w dziedzinie medycyny pracy lub Uniwersyteckiego Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni.
Lekarz, za pośrednictwem którego jest składane odwołanie, w terminie siedmiu dni od jego otrzymania wraz z uzasadnieniem przekazuje je wraz z dokumentacją do właściwego podmiotu. Badanie w trybie odwołania przeprowadza się z kolei w ciągu 14 dni od otrzymania odwołania. Orzeczenie lekarskie wydane w tym trybie jest ostateczne.
