W ramach prowadzonej przeze mnie działalności gospodarczej zawarłem z przedsiębiorstwem produkcji betonu umowę agencyjną. Na jej podstawie zobowiązałem się do reprezentowania przedsiębiorstwa wobec jego kontrahentów, wyszukiwania odbiorców i negocjowania warunków umów z odbiorcami zainteresowanymi nabyciem materiałów budowlanych oferowanych przez niego oraz dbania o jego wizerunek. W trakcie umowy zarzucano mi, że nie oceniałem wiarygodności kontrahentów. Moim zdaniem taka czynność nie wchodziła w zakres moich obowiązków. Ostatecznie po przejęciu przedsiębiorstwa przez inny podmiot umowa została wypowiedziana z powołaniem się na tę okoliczność bez zachowania wymaganych terminów. Czy były podstawy do wypowiedzenia umowy?
Nie. Z opisu przedstawionego przez czytelnika wynika, że kontrahent nie miał podstaw do wypowiedzenia umowy agencyjnej bez zachowania terminów wypowiedzenia. Zgodnie bowiem z art. 7642 par. 1 kodeksu cywilnego umowa agencyjna, chociażby była zawarta na czas oznaczony, może być wypowiedziana bez zachowania terminów wypowiedzenia z powodu niewykonania obowiązków przez jedną ze stron w całości lub znacznej części, a także w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności. W opisanej sytuacji umowa została wypowiedziana bez zachowania terminów jej wymówienia z powołaniem się na fakt przejęcia przedsiębiorstwa przez inny podmiot. Okoliczność ta nie może być jednak uznana za nadzwyczajną. Podobnie orzekł Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 13 lutego 2007 r. (sygn. akt I ACa 1041/06).
Wobec tego czytelnik ma prawo żądać naprawienia szkody. W myśl bowiem art. 7642 par. 2 k.c., jeżeli wypowiedzenia dokonano na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność druga strona, jest ona zobowiązana do naprawienia szkody poniesionej przez wypowiadającego w następstwie rozwiązania umowy.
Co do pytania, czy w zakres obowiązków agenta wchodzi ocena wiarygodności kontrahentów dającego zlecenie, to niestety w tym przypadku czytelnik nie ma racji. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 11 grudnia 2007 r. (sygn. akt II CSK 370/07, LEX nr 492169), badanie wiarygodności finansowej i prawnej kontrahentów wchodzi w zakres ustawowych obowiązków agenta. Zgodnie z art. 7601 par. 1 k.c. do obowiązków agenta należy bowiem „dokonywanie czynności potrzebnych do ochrony praw dającego zlecenie”. SN wyjaśnił też, że pojęcie „czynności potrzebnych do ochrony praw dającego zlecenie” rozumiane jest bardzo szeroko. Należą do nich np. zawiadamianie o wadzie towaru, wnoszenie reklamacji, sporządzanie protokołów szkód transportowych, zbieranie i zabezpieczanie dowodów, uprzedzanie zleceniodawcy o złej sytuacji majątkowej potencjalnego kontrahenta lub jego małej wiarygodności kredytowej, powstrzymywanie się ze spełnieniem świadczenia, wykonywanie prawa zatrzymania. Oprócz wskazanych czynności agent obowiązany jest w szczególności przekazywać wszelkie informacje mające znaczenie dla dającego zlecenie oraz przestrzegać jego wskazówek uzasadnionych w danych okolicznościach.
Podsumowując: choć zarzut poczyniony czytelnikowi jest słuszny, to umowa została wypowiedziana nieprawidłowo, bo bez zachowania terminów wypowiedzenia.
! Do obowiązków agenta należy dokonywanie czynności potrzebnych do ochrony praw dającego zlecenie, np. zawiadomienie o wadzie towaru, zebranie i zabezpieczenie dowodów, uprzedzenie zleceniodawcy o złej sytuacji majątkowej potencjalnego kontrahenta lub jego małej wiarygodności kredytowej.
Podstawa prawna
Art. 7601 par. 1, art. 7642 ustawy z 23 kwietnia 1963 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.).
