Faktoring jest dobrym rozwiązaniem zarówno na czas wzrostu gospodarczego, jak i stagnacji. W okresach wzrostu służy finansowaniu szybko rozwijających się biznesów, a podczas spowolnienia czy kryzysu jest narzędziem poprawy dyscypliny płatniczej odbiorców i zabezpieczeniem ryzyka niewypłacalności. Faktoring jako źródło finansowania krótkoterminowego jest coraz częściej postrzegany zarówno przez klientów, jak i instytucje finansowe, nie jako konkurencja, lecz jako atrakcyjne uzupełnienie do finansowania kredytowego. Warto jednak pamiętać o kilku istotnych cechach różniących te dwa rodzaje finansowania działalności.

Najistotniejszą różnicą jest źródło spłaty uzyskanego finansowania. W przypadku kredytu jest to kredytobiorca, czyli podmiot, który zaciągnął zobowiązanie i który musi wygenerować odpowiednią wartość środków pieniężnych na spłatę zobowiązania wobec instytucji finansowej, niezależnie od swojej bieżącej sytuacji ekonomicznej. W przypadku braku spłaty, bank wykorzystuje posiadane zabezpieczenia i w zależności od ich rodzaju spienięża je, aby uzyskać środki na uregulowanie zadłużenia. W faktoringu natomiast źródło spłaty jest rozproszone – są to należności grupy odbiorców (tzw. „portfela odbiorców”), z których każdy podmiot spłaca tylko określoną część całego salda zadłużenia. Mając na uwadze własny interes faktor znacznie chętniej otrzymuje środki z należności od odbiorców niż bezpośrednio od klienta faktoringowego. Przy faktoringu niepełnym, dopiero w przypadku braku spłaty przez odbiorcę, następuje regres i konieczność pokrycia salda przed dostawcę, przy czym należy zaznaczyć, iż umowy są tak skonstruowane, aby do regresów dochodziło jak najrzadziej. Ryzyko jednoczesnej niewypłacalności wszystkich dłużników - nawet w sytuacji kryzysowej – jest niewielkie. W faktoringu pełnym dodatkowym zabezpieczeniem dla instytucji finansowej jest polisa ubezpieczenia kredytu kupieckiego. Faktoring pełny w zakresie finansowania działa w ten sposób, że w przypadku opóźnienia w spłacie przez odbiorcę przekraczającego akceptowalne terminy wszczynane są działania zmierzające do odzyskania należności od odbiorcy, a w razie jego faktycznej niewypłacalności lub przewlekłej zwłoki (tzw. niewypłacalności umownej) strata jest pokrywana przez wypłatę środków przez ubezpieczyciela. O ile wierzytelność nie jest sporna, brak jest regresu do wystawcy faktury, co oznacza dla niego pełne zabezpieczenie przepływów pieniężnych.

Kolejnym elementem odróżniającym produkty jest sama wycena zabezpieczeń. W przypadku kredytu przy zabezpieczeniach materialnych, banki, biorąc pod uwagę ewentualną konieczność ich spieniężenia i utratę wartości, udzielają kredytu do wysokości kilkudziesięciu procent nominalnej wartości zabezpieczenia. Najlepszym przykładem są nieruchomości – światowy kryzys spowodował tak znaczne spadki ich cen, iż wbrew pozorom nie są one wcale dobrym źródłem zabezpieczenia kredytu. W faktoringu zaliczkowanie czyli wypłata środków na poczet nabycia wierzytelności, może nastąpić nawet do wysokości 95% wartości wierzytelności podlegających transakcji. Standardowo jest to nieco mniej i mieści się w przedziale 80-90% wartości wierzytelności. Warto podkreślić, że w faktoringu bank nie wymaga innych zabezpieczeń materialnych. Wykorzystanie aktywów w celu pozyskania finansowania jest zatem efektywniejsze w faktoringu. Ze względu na wymienione różnice dotyczące zabezpieczeń inny jest również czas uruchomienia transakcji dla poszczególnych produktów. Faktoring jako produkt standardowo oparty wyłącznie o wierzytelności może być uruchomiony praktycznie natychmiast, a cesji i finansowaniu mogą podlegać zarówno wierzytelności powstałe po zawarciu umowy, jak i te istniejące, a jeszcze niewymagalne.

Istnieją też pewne ograniczenia w wykorzystywaniu faktoringu jako źródła finansowania. Faktoring jest tylko i wyłącznie krótkoterminowym źródłem kapitału służącym spłacie zobowiązań bieżących lub zwiększaniu zapasów. Finansowanie zobowiązań długoterminowych faktoringiem jest nieefektywne i może doprowadzić do zaburzenia płynności finansowej, w takim przypadku zostałaby naruszona tzw. złota zasada bilansowa mówiąca o tym, że aktywa trwałe finansujemy zobowiązaniami długoterminowymi i kapitałami własnymi.
Oferta kredytowa banków jest znacznie szersza, kredyt jest również tzw. celowym źródłem finansowania, ale może być udzielany krótko-, średnio- i długoterminowo oraz służyć zapewnieniu wszystkich potrzeb płynnościowych klienta. W przypadku kredytu i odpowiedniej jakości zabezpieczeń finansowanie można pozyskać nawet gdy odbiorcy są w grupie podmiotów zwiększonego ryzyka pod względem terminowości spłat. Natomiast faktor może się nie zdecydować na finansowanie danego odbiorcy lub całej grupy odbiorców, jeżeli w danej branży występują poważne opóźnienia w płatnościach ze strony odbiorców.

Różnice między faktoringiem a kredytem zauważalne są także w sposobie monitoringu transakcji ze strony instytucji finansującej. W transakcji faktoringowej odbiorcy dokonują spłaty bezpośrednio na rachunek faktora, dzięki czemu na bieżąco może on kontrolować terminowość spłat, co z kolei pozwala mu na szybką reakcję w przypadku przeterminowania danej należności (np. wysłanie przypomnienia). Kontakt pomiędzy faktorem i poszczególnymi odbiorcami jest regularny – m. in. wykonywane są telefony potwierdzające należności, okresowe potwierdzenia sald w formie pisemnej, itp. W przypadku kredytu analiza sytuacji finansowej kredytobiorcy dokonywana jest okresowo, a o ewentualnych problemach bank może dowiedzieć się dopiero w terminie spłaty kolejnej raty. W takiej sytuacji działania banku są przeważanie dość restrykcyjne – podejmowane są działania naprawcze, które zmierzają przede wszystkim do odzyskania należności kredytowych przez bank, a mniej do zapewniania sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa kredytobiorcy w dłuższym okresie.

Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden element różniący finansowanie faktoringowe od finansowania poprzez kredyty – świadczenia instytucji finansowej. W przypadku typowego kredytu bank udziela finansowania poprzez wypłatę środków na rachunek swojego klienta i w zasadzie nie ingeruje dalej w jego codzienne funkcjonowanie. W faktoringu faktor jest uczestnikiem relacji handlowych pomiędzy dostawcą i odbiorcą. Dlatego znalezienie równowagi pomiędzy koniecznością monitorowania i utrzymania dyscypliny płatniczej odbiorców a zachowaniem dobrych relacji handlowych pomiędzy stronami jest jednym z czynników sukcesu wdrożenia faktoringu. Faktor pełni również funkcję administracyjną wobec wierzytelności, tzn. dokonuje księgowań faktur i płatności, prowadzi rozrachunki, przygotowuje raporty i statystki, które służą klientowi zarówno do celów księgowych, jak i prowadzenia świadomej polityki handlowej wobec swoich odbiorców.

Dawid Naglik, Dyrektor Zarządzający Departamentem Faktoringu, Bank BPH, Grupa GE Capital

Bank BPH jest spółką publiczną notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Od 2008 roku jest częścią globalnej grupy kapitałowej GE Capital.

GE jest europejskim liderem rynku faktoringowego w Europie, odgrywając wiodącą rolę m.in. we Francji i Niemczech. Więcej na: www.faktoring.bph.pl