Utrata zasiłku chorobowego. MRPiPS chce doprecyzować przepisy

Ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia lekarskiego w przypadku wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy lub w przypadku wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny jego z celem. Jak podkreśla resort pracy, aktualne brzmienie tych przepisów rodzi wiele wątpliwości.

Nie tylko studia podczas zwolnienia lekarskiego mogą być problemem

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej odpowiedziało na zapytanie w sprawie studiowania w czasie zwolnienia lekarskiego. Pytania dotyczyły tego czy studiowanie w tym okresie jest dopuszczane przez ZUS. Poseł dopytywał o ewentualny wpływ na te kwestie trybu przeprowadzania zajęć lub momentu rozpoczęcia nauki, a także o to, jakie elementy powinno zawierać zwolnienie, by opisane działania były dopuszczane. „Czy resort konsultował przedmiotowe zagadnienie, w celu wypracowania ewentualnych rozwiązań i jednolitych stanowisk, z Ministerstwem Zdrowia oraz Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego?” – czytamy w zapytaniu.

Wiceminister rodziny, pracy i polityki Społecznej Sebastian Gajewski przypomniał, iż zasady ustalania prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, ich wysokości oraz zasady ich wypłacania ubezpieczonym określa ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z art. 17 ust. 1 cytowanej ustawy, ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową, lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

MRPiPS: Wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z celem należy traktować jednostkowo

„Wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia jest sformułowaniem ogólnym, a co za tym idzie obejmuje szerokie spektrum przypadków, które traktować należy jednostkowo. Niemożliwym jest stworzenie ich zamkniętego katalogu” – czytamy w odpowiedzi opublikowanej na stronie Sejmu 16 października 2024 r.

Jak podaje Gajewski, w orzecznictwie sądowym zauważa się, że wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy zawsze stanowi wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem, którym jest odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy.

„W opinii Zakładu Ubezpieczeń Społecznych studiowanie, tj. uczestnictwo w zajęciach, przystępowanie do egzaminów, a także wszelkie inne aktywności studenckie w okresie orzeczonej zaświadczeniem lekarskim czasowej niezdolności do pracy, są wykorzystywaniem zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem. Bez znaczenia pozostaje forma prowadzenia studiów (stacjonarne/hybrydowe/online), a także to czy nauka jest kontynuowana, czy dopiero podejmowana. W jednostkowych sprawach pojawia się orzecznictwo sądowe odmienne od stanowiska prezentowanego przez Zakład, jednakże marginalny odsetek spraw sądowych tego rodzaju nie powoduje zmiany stanowiska Zakładu” – wskazano w odpowiedzi.

Wynika z niej też, że Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie konsultował przedmiotowego zagadnienia w celu wypracowania ewentualnych rozwiązań i jednolitych stanowisk z Ministerstwem Zdrowia oraz Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Są rozbieżności. Będą nowe przepisy?

„Niemniej jednak pragnę zwrócić uwagę, że w przygotowanym przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (wpisanym do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod nr UD114), proponuje się – w kontekście planowanej reformy kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich – uszczegółowienie przesłanek, w których ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia lekarskiego. Aktualne brzmienie art. 17 przywołanej ustawy, który wskazuje, że następuje to w przypadku wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy lub w przypadku wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem zwolnienia, wywołuje daleko idące rozbieżności w praktyce ZUS, orzecznictwie sądowym oraz wątpliwości po stronie ubezpieczonych. Dotyczy to w szczególności znaczenia terminów „praca zarobkowa” oraz „wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem zwolnienia” – podkreśla wiceminister.

Przypomnijmy, iż obecnie znamy jedynie najważniejsze założenia projektu. Planowo ma on zostać przyjęty przez Radę Ministrów jeszcze w trzecim kwartale tego roku. Jedna z najważniejszych zmian dotyczy wprowadzenia zasady, zgodnie z którą zasiłki chorobowe wypłacane byłyby ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od 1. dnia niezdolności do pracy z powodu choroby. Nowe przepisy mają też ujednolicać drogę odwoławczą od decyzji ZUS.

Źródło: Zapytanie nr 1151 w sprawie studiowania w czasie zwolnienia lekarskiego