Skuteczność szczepionki na grypę w zależności m.in. od stanu zdrowia pacjenta i typu wirusa wynosi ok. 70-90 proc. Szczepienie chroni przed zachorowaniem oraz w dużym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi. Niekiedy grypa może przebiegać łagodnie, a pozostawić niebezpieczne dla zdrowia skutki, do których należą m.in. następujące powikłania:

  • dotyczące układu oddechowego: zapalenie płuc, oskrzeli, oskrzelików, wtórne bakteryjne zapalenie płuc, zaostrzenie astmy, niewydolność wielonarządowa
  • dotyczące układu nerwowego: zapalenie mózgu i opon mózgowych, zespół Reye’a (częściej u dzieci), zespół Guillain–Barré, encefalopatia
  • dotyczące układu krążenia: zapalenie mięśnia sercowego, zwiększone ryzyko zawału serca, zapalenie osierdzia, zapalenie mięśni obwodowych

Szczepienie to najlepsza metoda zapobiegająca zachorowaniu na sezonową grypę. Wciąż pozostaje ryzyko zachorowania, jednak w razie infekcji będzie ona lżejsza i jest większe prawdopodobieństwo uniknięcia powikłań.

Strona gov.pl zaleca, aby poza szczepieniem, w celu ograniczenia ryzyka zachorowania na grypę, zażywać witaminę D3, przestrzegać zbilansowanej diety pełnej owoców i warzyw, być aktywnym fizycznie, ograniczyć stres. Dodatkowo, w okresie, kiedy infekcji jest najwięcej, warto unikać pomieszczeń, w których jest dużo osób, często myć ręce i unikać kontaktu z osobami mającymi objawy infekcji.

Skąd biorą się powikłania po grypie?

Powikłania pogrypowe najczęściej pojawiają się w wyniku osłabienia organizmu wynikającego z zakażenia wirusem grypy, stanu zapalnego rozwijającego się w przebiegu infekcji oraz ogólnego złego stanu zdrowia.

Powikłania występują u ok. 6 proc. chorych. Zdarzają się u osób zdrowych bez chorób przewlekłych, jednak szczególnie narażone są osoby powyżej 65. roku życia oraz dzieci (zwłaszcza niemowlaki i do 5. roku życia). W grupie ryzyka znajdują się też kobiety w ciąży, osoby z chorobami przewlekłymi (chorobami układu oddechowego – astmą, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc; chorobami układu krążenia – niewydolnością serca, chorobą niedokrwienną serca; chorobami nerek i wątroby; cukrzycą), osoby z niedoborami odporności (m.in. osoby zakażone wirusem HIV oraz osoby przyjmujące leki immunosupresyjne) oraz osoby otyłe.

Jak rozpoznać powikłania po grypie?

Osoby, które są w trakcie infekcji lub ją przechorowały, powinny zwrócić szczególną uwagę na takie objawy, jak trudności w oddychaniu, duszność, dezorientacja, utrzymujący się ból i ucisk w klatce piersiowej lub brzuchu, silne zawroty głowy, znaczne osłabienie, utrzymująca się, nasilająca się lub powracająca gorączka lub kaszel, silny ból mięśni, pogorszenie się objawów przewlekłych schorzeń.

U dzieci zaniepokoić powinna zwłaszcza wysoka gorączka niereagująca na leki przeciwgorączkowe, odwodnienie (nieoddawanie moczu przez ponad 8 godzin, suchość w ustach, płacz bez łez), zasinienie ust lub twarzy, ból w klatce piersiowej, silny ból mięśni, drgawki, nawracający i nasilający się kaszel, przyspieszony oddech lub problemy z oddychaniem.

Objawy grypy

Grypa przeważnie pojawia się gwałtownie i towarzyszą jej następujące objawy: gorączka powyżej 38°C, katar, ból gardła, bóle głowy, bóle mięśniowe, stawowe, dreszcze, uczucie rozbicia, osłabienie, suchy napadowy kaszel, bóle głowy, ból w klatce piersiowej, brak łaknienia, nudności, wymioty.

Choroby takie jak astma, obturacyjna choroba płuc oraz choroby układu krążenia mogą się zaostrzyć przy zainfekowaniu grypą.

Kto może zaszczepić się bezpłatnie?

W sezonie grypowym 2024/2025 szczepionki przeciw grypie są wydawane w podmiotach leczniczych i aptekach ogólnodostępnych:

VaxigripTetra (inaktywowana 4-walentna szczepionka przeciw grypie, podawana we wstrzyknięciu):

  • bezpłatnie dla osób powyżej 65. roku życia,
  • kobiet ciężarnych,
  • dzieci po ukończeniu 6. miesiąca życia, a przed ukończeniem 18 lat;
  • z 50-procentową refundacją (pacjent płaci 26,60 zł) dla osób w wieku 18-64 lat z dodatkowymi chorobami (predysponującymi do wystąpienia ciężkiego przebiegu powikłań pogrypowych: po przeszczepieniu narządów, z niewydolnością układu oddechowego, astmą oskrzelową, POChP, niewydolnością układu krążenia, chorobą wieńcową, niewydolnością nerek, nawracającym zespołem nerczycowym, chorobami wątroby, metabolicznymi, w tym cukrzycą, neurologicznymi oraz neurorozwojowymi, z upośledzeniem układu odporności, w tym po przeszczepieniu komórek hematopoetycznych i chorujących na nowotwory układu krwiotwórczego);
  • odpłatnie dla pozostałych osób (cena detaliczna szczepionki 53,20 zł).

Influvac Tetra (inaktywowana 4-walentna szczepionka przeciw grypie, podawana we wstrzyknięciu):

  • bezpłatnie dla kobiet ciężarnych,
  • dzieci po ukończeniu 6. miesiąca życia, a przed ukończeniem 18 lat,
  • dla osób powyżej 65. roku życia;
  • z 50-procentową refundacją (pacjent płaci 26,38 zł) dla osób w wieku 18-64 lat;
  • odpłatnie dla pozostałych osób (cena detaliczna szczepionki 52,75 zł).

W niektórych samorządach organizowane są bezpłatne programy szczepień seniorów.

Odporność na grypę pojawia się zazwyczaj po 10 dniach od przyjęcia szczepionki i obejmuje cały okres infekcyjny, a więc od października do marca.

Szczepionka na grypę. Dla kogo szczególnie zalecana?

Szczepionkę na grypę w szczególności powinny przyjąć:

  • osoby, które ukończyły 55. rok życia
  • kobiety ciężarne
  • kobiety planujące ciążę
  • dzieci powyżej 6. miesiąca życia oraz dorośli chorujący na choroby przewlekłe, zwłaszcza cierpiący na: astmę oskrzelową, POChP (przewlekłą obturacyjną chorobę płuc), niewydolność układu oddechowego, niewydolność układu krążenia, choroby serca (choroba wieńcowa, niewydolność serca, po przebytym zawale), schorzenia wątroby, powracający zespół nerczycowy, cukrzycę, choroby neurologiczne;
  • pacjenci z obniżoną odpornością;
  • osoby po przeszczepie narządów, tkanek;
  • pacjenci z nowotworem układu krwiotwórczego;
  • dzieci z wrodzonymi wadami serca;
  • dzieci cierpiące na schorzenia immunologiczno-hematologiczne, zakażone wirusem HIV;
  • zdrowe dzieci powyżej 6. miesiąca życia do osiągnięcia pełnoletności;
  • osoby mające bliski kontakt z osobami starszymi lub dziećmi poniżej 6. miesiąca życia;
  • osoby narażone na zwiększone ryzyko zakażenia w związku z wykonywanym zawodem: pracownicy służby zdrowia, przedszkoli, żłobków, szkół, funkcjonariusze publiczni;
  • osoby zamieszkujące w okresie epidemicznym domy pomocy społecznej, domy dla osób starszych, zakłady opiekuńczo-lecznicze, ośrodki opieki paliatywnej, rehabilitacyjnej, leczniczej, leczenia uzależnień, uzdrowiska, hospicja.