Jednym z zalecanych przez lekarzy szczepień ochronnych jest szczepionka na grypę. To bardzo zakaźny wirus, przyjmuje się, że jedna chora osoba zaraża cztery kolejne. Szczególne niebezpieczne dla zdrowia mogą być powikłania poinfekcyjne. Szczepienie najlepiej wykonać przed sezonem infekcyjnym, a więc do końca października.

Skuteczność szczepionki na grypę w zależności m.in. od stanu zdrowia pacjenta i typu wirusa wynosi ok. 70-90 proc. Szczepienie chroni przed zachorowaniem oraz w dużym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi. Niekiedy grypa może przebiegać łagodnie, a pozostawić niebezpieczne dla zdrowia skutki, do których należą m.in. następujące powikłania:

  • dotyczące układu oddechowego: zapalenie płuc, oskrzeli, oskrzelików, wtórne bakteryjne zapalenie płuc, zaostrzenie astmy, niewydolność wielonarządowa
  • dotyczące układu nerwowego: zapalenie mózgu i opon mózgowych, zespół Reye’a (częściej u dzieci), zespół Guillain–Barré, encefalopatia
  • dotyczące układu krążenia: zapalenie mięśnia sercowego, zwiększone ryzyko zawału serca, zapalenie osierdzia, zapalenie mięśni obwodowych

Szczepienie to najlepsza metoda zapobiegająca zachorowaniu na sezonową grypę. Wciąż pozostaje ryzyko zachorowania, jednak w razie infekcji będzie ona lżejsza i jest większe prawdopodobieństwo uniknięcia powikłań.

Strona gov.pl zaleca, aby poza szczepieniem, w celu ograniczenia ryzyka zachorowania na grypę, zażywać witaminę D3, przestrzegać zbilansowanej diety pełnej owoców i warzyw, być aktywnym fizycznie, ograniczyć stres. Dodatkowo, w okresie, kiedy infekcji jest najwięcej, warto unikać pomieszczeń, w których jest dużo osób, często myć ręce i unikać kontaktu z osobami mającymi objawy infekcji.

Skąd biorą się powikłania po grypie?

Powikłania pogrypowe najczęściej pojawiają się w wyniku osłabienia organizmu wynikającego z zakażenia wirusem grypy, stanu zapalnego rozwijającego się w przebiegu infekcji oraz ogólnego złego stanu zdrowia.

Powikłania występują u ok. 6 proc. chorych. Zdarzają się u osób zdrowych bez chorób przewlekłych, jednak szczególnie narażone są osoby powyżej 65. roku życia oraz dzieci (zwłaszcza niemowlaki i do 5. roku życia). W grupie ryzyka znajdują się też kobiety w ciąży, osoby z chorobami przewlekłymi (chorobami układu oddechowego – astmą, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc; chorobami układu krążenia – niewydolnością serca, chorobą niedokrwienną serca; chorobami nerek i wątroby; cukrzycą), osoby z niedoborami odporności (m.in. osoby zakażone wirusem HIV oraz osoby przyjmujące leki immunosupresyjne) oraz osoby otyłe.

Jak rozpoznać powikłania po grypie?

Osoby, które są w trakcie infekcji lub ją przechorowały, powinny zwrócić szczególną uwagę na takie objawy, jak trudności w oddychaniu, duszność, dezorientacja, utrzymujący się ból i ucisk w klatce piersiowej lub brzuchu, silne zawroty głowy, znaczne osłabienie, utrzymująca się, nasilająca się lub powracająca gorączka lub kaszel, silny ból mięśni, pogorszenie się objawów przewlekłych schorzeń.

U dzieci zaniepokoić powinna zwłaszcza wysoka gorączka niereagująca na leki przeciwgorączkowe, odwodnienie (nieoddawanie moczu przez ponad 8 godzin, suchość w ustach, płacz bez łez), zasinienie ust lub twarzy, ból w klatce piersiowej, silny ból mięśni, drgawki, nawracający i nasilający się kaszel, przyspieszony oddech lub problemy z oddychaniem.

Objawy grypy

Grypa przeważnie pojawia się gwałtownie i towarzyszą jej następujące objawy: gorączka powyżej 38°C, katar, ból gardła, bóle głowy, bóle mięśniowe, stawowe, dreszcze, uczucie rozbicia, osłabienie, suchy napadowy kaszel, bóle głowy, ból w klatce piersiowej, brak łaknienia, nudności, wymioty.

Choroby takie jak astma, obturacyjna choroba płuc oraz choroby układu krążenia mogą się zaostrzyć przy zainfekowaniu grypą.

Kto może zaszczepić się bezpłatnie?

W sezonie grypowym 2024/2025 szczepionki przeciw grypie są wydawane w podmiotach leczniczych i aptekach ogólnodostępnych:

VaxigripTetra (inaktywowana 4-walentna szczepionka przeciw grypie, podawana we wstrzyknięciu):

  • bezpłatnie dla osób powyżej 65. roku życia,
  • kobiet ciężarnych,
  • dzieci po ukończeniu 6. miesiąca życia, a przed ukończeniem 18 lat;
  • z 50-procentową refundacją (pacjent płaci 26,60 zł) dla osób w wieku 18-64 lat z dodatkowymi chorobami (predysponującymi do wystąpienia ciężkiego przebiegu powikłań pogrypowych: po przeszczepieniu narządów, z niewydolnością układu oddechowego, astmą oskrzelową, POChP, niewydolnością układu krążenia, chorobą wieńcową, niewydolnością nerek, nawracającym zespołem nerczycowym, chorobami wątroby, metabolicznymi, w tym cukrzycą, neurologicznymi oraz neurorozwojowymi, z upośledzeniem układu odporności, w tym po przeszczepieniu komórek hematopoetycznych i chorujących na nowotwory układu krwiotwórczego);
  • odpłatnie dla pozostałych osób (cena detaliczna szczepionki 53,20 zł).

Influvac Tetra (inaktywowana 4-walentna szczepionka przeciw grypie, podawana we wstrzyknięciu):

  • bezpłatnie dla kobiet ciężarnych,
  • dzieci po ukończeniu 6. miesiąca życia, a przed ukończeniem 18 lat,
  • dla osób powyżej 65. roku życia;
  • z 50-procentową refundacją (pacjent płaci 26,38 zł) dla osób w wieku 18-64 lat;
  • odpłatnie dla pozostałych osób (cena detaliczna szczepionki 52,75 zł).

W niektórych samorządach organizowane są bezpłatne programy szczepień seniorów.

Odporność na grypę pojawia się zazwyczaj po 10 dniach od przyjęcia szczepionki i obejmuje cały okres infekcyjny, a więc od października do marca.

Szczepionka na grypę. Dla kogo szczególnie zalecana?

Szczepionkę na grypę w szczególności powinny przyjąć:

  • osoby, które ukończyły 55. rok życia
  • kobiety ciężarne
  • kobiety planujące ciążę
  • dzieci powyżej 6. miesiąca życia oraz dorośli chorujący na choroby przewlekłe, zwłaszcza cierpiący na: astmę oskrzelową, POChP (przewlekłą obturacyjną chorobę płuc), niewydolność układu oddechowego, niewydolność układu krążenia, choroby serca (choroba wieńcowa, niewydolność serca, po przebytym zawale), schorzenia wątroby, powracający zespół nerczycowy, cukrzycę, choroby neurologiczne;
  • pacjenci z obniżoną odpornością;
  • osoby po przeszczepie narządów, tkanek;
  • pacjenci z nowotworem układu krwiotwórczego;
  • dzieci z wrodzonymi wadami serca;
  • dzieci cierpiące na schorzenia immunologiczno-hematologiczne, zakażone wirusem HIV;
  • zdrowe dzieci powyżej 6. miesiąca życia do osiągnięcia pełnoletności;
  • osoby mające bliski kontakt z osobami starszymi lub dziećmi poniżej 6. miesiąca życia;
  • osoby narażone na zwiększone ryzyko zakażenia w związku z wykonywanym zawodem: pracownicy służby zdrowia, przedszkoli, żłobków, szkół, funkcjonariusze publiczni;
  • osoby zamieszkujące w okresie epidemicznym domy pomocy społecznej, domy dla osób starszych, zakłady opiekuńczo-lecznicze, ośrodki opieki paliatywnej, rehabilitacyjnej, leczniczej, leczenia uzależnień, uzdrowiska, hospicja.