Pandemia nie przestraszyła Polaków. Po raz kolejny spadł poziom wyszczepienia na choroby zakaźne

Ostatnie dane PZH pokazują, że poziom wyszczepienia na choroby zakaźne po raz kolejny spadł. Zalecana granica wynosi 85 proc. W 2022 r. wyniósł 83,9 proc., a dekadę temu – powyżej 90 proc.

Najbardziej newralgiczne są szczepienia na odrę. Tutaj poziom odporności populacyjnej, czyli wytworzenia „muru” dla wirusa, ma miejsce wtedy, gdy poziom wyszczepialności osiąga 95 proc. W 2010 r. nie mieliśmy się czym martwić, bo sięgał 98,4 proc. W tym roku wynosi już tylko 90,9 proc. Są jednak województwa, w których jest jeszcze niższy. Najgorzej jest tradycyjnie na ścianie wschodniej: Podlasiu (ok. 86 proc.) i Podkarpaciu (ok. 88 proc) oraz w lubelskim. Fatalnie wypada również Mazowsze (z 87 proc. poziomem wyszczepienia). – Jest źle, przez cały czas widać spadek w obowiązkowych szczepieniach – mówi prof. Iwona Paradowska-Stankiewicz, krajowa konsultantka w dziedzinie epidemiologii z PZH. Nie ukrywa jednak, iż obawiano się, że poziom wyszczepialności zmaleje jeszcze bardziej.

Główny Inspektorat Sanitarny przyznaje, że sytuacja jest bardzo niepokojąca. Zwłaszcza że powtarza się z roku na rok, co świadczy już o pewnym spadkowym trendzie. A może być gorzej, bo za utratę zaufania do szczepień odpowiadają nowe roczniki.

– Spadek zainteresowania szczepieniami widać zwłaszcza w ciągu ostatnich trzech lat – mówi Paweł Grzesiowski, specjalista pediatra, wakcynolog, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej ds. zagrożeń epidemicznych. Jego zdaniem to, że niski poziom jest widoczny na wschodnie, ma znaczenie, bowiem z powodu wojny w Ukrainie u naszych wschodnich sąsiadów program szczepień szwankuje. Ryzyko zawleczenia stamtąd chorób jest w związku z tym wysokie, zwłaszcza że blokada na granicy została osłabiona.

Co prawda według ekspertów obecnie nie widać zagrożenia, ale chodzi o profilaktykę. Przy takim stanie szczepień istnieje ryzyko wystąpienia w nadchodzących latach epidemii odry czy krztuśca. Zagrożenie stanowi też polio. Szczególnie że na pierwszą z tych chorób niezaszczepione jest średnio co dziesiąte dziecko, a w niektórych regionach kraju nawet co szóste. Dzieci te trafiają do żłobków czy przedszkoli, ryzyko rozprzestrzenienia się choroby jest więc wysokie.

Jak wyglądają szczepienia dzieci z Ukrainy? Z danych, które otrzymaliśmy z Ministerstwa Zdrowia, wynika, że od 24 lutego 2022 r. odnotowano 25,6 tys. szczepień ukraińskich dzieci do 17. roku życia. Zgodnie z prawem każde dziecko, które przebywa dłużej niż trzy miesiące w Polsce, powinno się poddać obowiązkowym szczepieniom. Ile dokładnie jest dzieci w Polsce, nie wiadomo. Z danych PESEL, czyli tych zarejestrowanych oficjalnie, wynika, że jest ich 326 tys. To by oznaczało, że szczepieniom poddało się niecałe 8 proc. Część jednak może mieć udokumentowane szczepienia ze swojego kraju, choć to raczej mało prawdopodobne ze względu na różnice w kalendarzu szczepień. – Niestety, te które mają, mogą być fałszywe – mówią nasi rozmówcy.

Stan zaszczepienia dzieci w Ukrainie jest zróżnicowany w zależności od grupy wiekowej i regionu kraju, i waha się od 60 proc. do 99 proc. Zgodnie z danymi WHO z 2020 r. w Ukrainie stan zaszczepienia przeciw odrze wynosił 81,9 proc., przeciw polio – 84,2 proc., przeciw krztuścowi – 81,3 proc. a przeciw WZW typu B – 80,9 proc.

– Pozytywne jest to, że zainteresowanie minimalnie rośnie. I że ponad 90 proc. dzieci ukraińskich urodzonych w Polsce zostało zaszczepionych w szpitalu – mówi prof. Paradowska.

Eksperci przyznają jednak, że egzekwowanie obowiązku szczepień jest trudne. – Migracja uchodźców jest duża. Nie tylko po Polsce, lecz także wyjeżdżają do siebie do kraju. To sprawia, że często zmieniają miejsce zamieszkania, to utrudnia wysyłanie wezwań – słyszymy w sanepidzie.

– Wiele osób przyjeżdżających do Polski nie ma też lekarza rodzinnego. To również stanowi utrudnienie w dotarciu do nich – mówi Tomasz Augustyniak, były szef pomorskiego sanepidu. Potwierdzają to wywiady przeprowadzone z ukraińskimi matkami przebywającymi w Polsce przez UNICEF i Instytut Matki i Dziecka w Warszawie. Wynika z nich, że problemem jest zagubienie w systemie czy brak rozmów o szczepieniach przy okazji wizyt u lekarza. Część matek nie ma nawet pojęcia, że taka opcja istnieje, bo nie musiały korzystać z pomocy medycznej. ©℗