Od przyszłego roku do 2030 r. ma obowiązywać kolejna edycja Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Tak wynika z projektu rozporządzenia w tej sprawie, zapowiedzianego w wykazie prac legislacyjnych rządu. Resort zdrowia deklaruje w nim, że będzie kontynuował obecnie prowadzone działania, m.in. rozwijał dalej psychiatrię środowiskową.
Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego obowiązuje od 2011 r., jednak jego pierwsze lata nie należały do udanych. Gdy dobiegał końca, w 2015 r., mówiło się nawet o jego likwidacji. Naczelna Izba Kontroli wskazywała nawet na fiasko realizacji programu. Opisane w nim założenia reformy psychiatrii dorosłych nie zostały wdrożone, na wiele działań zabrakło woli i pieniędzy. Dopiero w kolejnym wydaniu, na lata 2017–2022, zaczęły być wdrażane reformy – zarówno systemu leczenia dla dorosłych, jak i dla dzieci i młodzieży. Uruchomiony został m.in. pilotaż Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, w którym testowany jest model leczenia w centrach zdrowia psychicznego. Placówek tych, sprawujących kompleksową opiekę opartą na leczeniu środowiskowym, systematycznie przybywa i jest już w całym kraju ponad 70. Z kolei w psychiatrii dziecięcej i młodzieżowej wdrażany jest system trzypoziomowy, gdzie I poziom, najliczniejszy, udziela najbardziej podstawowych świadczeń w środowisku pacjenta, a III jest najbardziej wyspecjalizowany (tam funkcjonują m.in. oddziały całodobowe).
Resort zdrowia zamierza te działania kontynuować. Program zakłada m.in. upowszechnianie kompleksowego modelu ochrony zdrowia psychicznego opartego na opiece środowiskowej, a w przypadku ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży – opartego na trzech poziomach referencyjnych. Poza tym stawia się na zróżnicowane formy pomocy i oparcia społecznego, wprowadzenie aktywizacji zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz skoordynowanie dostępnych form opieki i pomocy. Wsparciem psychologiczno-pedagogicznym objęci mają zostać uczniowie, rodzice i nauczyciele. Ważnym filarem programu ma być zapobieganie stygmatyzacji i dyskryminacji osób z zaburzeniami psychicznymi.
Autorzy kolejnej edycji programu podkreślają, że statystyki dotyczące zdrowia psychicznego nie pozostawiają wątpliwości, że jest to obszar wymagający pilnych działań.– Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia niemal 1 mld ludzi na świecie doświadcza zaburzeń psychicznych, a średnio co 40 sekund jedna osoba na świecie traci życie w wyniku zamachu samobójczego. Statystycznie w Polsce co czwarta osoba miała lub będzie mieć problemy ze zdrowiem psychicznym – wskazują.
Trwająca edycja NPOZP może być oceniona pozytywnie – mimo pandemii udało się rozpocząć reformę psychiatrii dziecięcej i podwoić liczbę centrów zdrowia psychicznego, a plan pokrycia nimi całej Polski do 2027 r. wydaje się realny. Zarazem część środowiska ostrzega, że główne założenia reform są zagrożone. Ze współpracy z resortem zrezygnował jeden z głównych orędowników zmian i szef biura ds. pilotażu, były minister zdrowia Marek Balicki, zaś prof. Jacek Wciórka, szef jednego z pierwszych centrów i współtwórca NPOZP, został odwołany z funkcji przewodniczącego Rady ds. Zdrowia Psychicznego przy ministrze zdrowia. ©℗
