Zabezpieczenie podstawowych potrzeb zdrowotnych powinno należeć do zadań samorządu. Powiat odpowiadałby m.in. za leczenie ambulatoryjne, szpitalne czy opiekę długoterminową. Finansowane byłyby one jak zadanie zlecone albo zadanie własne. Związek Powiatów Polskich odpowiada tą propozycją na plany rządu.

O tym, że rządzący zamierzają zmienić strukturę właścicielską szpitali, mówi się już od dłuższego czasu. W tym tygodniu poinformowaliśmy o rozważanych scenariuszach („Wszystkie drogi do szpitalnej centralizacji”, DGP nr 25/2021). Pod uwagę są brane trzy opcje. Pierwsza zakłada 100-proc. centralizację wszystkich szpitali, które prawdopodobnie podlegałyby Ministerstwu Zdrowia, druga opcja to częściowa centralizacja – minister nadzorowałby wszystkie placówki oprócz zarządzanych przez marszałków województw, pod których przeszłyby też szpitale powiatowe. Opcja numer trzy to zmiana struktury właścicielskiej w powiązaniu z restrukturyzacją długu, czyli np. wydzierżawienie zadłużonego szpitala przez wojewodę, który odpowiadałby za kadry czy sprzęt, ale mury wciąż należałyby do pierwotnego organu prowadzącego, np. powiatu.
Samorządowcy zwracają uwagę, że ministerialne propozycje zmierzają do centralizacji zadania, które dzisiaj realizowane jest w oparciu o administrację rządową. I ich zdaniem nie przyniosło to pozytywnych efektów. Dlatego ZPP ma koncepcję odwrotną, zmierzającą do usamorządowienia usług opieki zdrowotnej. Zgodnie z nią do zadań powiatu należeć powinno pełne spektrum usług polityki zdrowotnej i społecznej, a więc: profilaktyka i promocja zdrowia, zabezpieczenie podstawowych potrzeb zdrowotnych (POZ i część AOS), opieka psychologiczna i psychiatryczna w środowisku, szpital powiatowy oraz opieka długoterminowa (DPS i ZOL). Zdaniem przedstawicieli powiatów model finansowania opierać powinien się albo o zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej (dotacja), albo o zadanie własne (zwiększenie dochodów własnych samorządów powiatowych). W obu przypadkach powiat dysponowałby określoną pulą środków publicznych na ten cel. Byłyby to pieniądze znaczone, ale o sposobie rozdysponowania ich oraz warunkach organizacyjnych decydowałby powiat.
Mógłby on realizować zadania z wykorzystaniem własnych zasobów lub zawierać porozumienia albo związki z innymi JST, kupować usługi na otwartym rynku bądź zlecać realizację zadań organizacjom pozarządowym.
Niezależnie od tego ZPP uważa, że należy pozostawić w gestii powiatów prowadzenie szpitali i finansowanie ich w ramach umowy z NFZ.
Za realizację tych zadań odpowiadałby powiatowy koordynator zdrowia publicznego.