Dodatkowe uprawnienia mają zachęcić do oddawania krwi i osocza tzw. ozdrowieńców. Zyskają jednak również ci, którzy nie przeszli COVID-19.

Dotychczas uprawnienia pracownicze związane z oddawaniem krwi wynikały z dwóch przepisów – art. 9 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1777) oraz z par. 12 rozporządzenia z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1632).
Z pierwszego z nich wynikało, że honorowemu dawcy krwi przysługuje, po pierwsze, zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi na zasadach określonych w odrębnych przepisach, a po drugie także zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy. Ponadto są też dwa świadczenia niezwiązane z pracodawcą, a mianowicie zwrot kosztów przejazdu do jednostki publicznej służby krwi i posiłek regeneracyjny. Z kolei przepis rozporządzenia doprecyzowywał, że oddanie krwi jest zwolnieniem od pracy na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi, oraz wskazywał, że pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy. Jest to zwolnienie z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, które jest ustalane według zasad obliczania wynagrodzenia za czas urlopu, z tym że zmienne składniki są brane pod uwagę z miesiąca, w którym przypada zwolnienie od pracy.
Zmiana wprowadzona nowelizacją specustawy dotyczącej koronawirusa (Dz.U. poz. 159) obejmuje także ustawę o publicznej służbie krwi, w której zmodyfikowano brzmienie art. 9 oraz dodano nowy – art. 9a. Pierwsza zmiana rozszerza zastosowanie przepisu na stosunki służbowe (np. w służbach mundurowych), a mianowicie dodano w nim, że zwolnienie przysługuje nie tylko od pracy, lecz również od wykonywania czynności służbowych. Najważniejsze zmiany wynikają jednak z nowego art. 9a, który będzie obowiązywał tylko na czas ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Pierwszym z uprawnień przewidzianych w tym przepisie jest zwolnienie od pracy w wymiarze dwóch dni, które obejmuje dzień oddania krwi i dzień następny, a będzie ono przysługiwało na podstawie zaświadczenia wydanego przez regionalne centrum krwiodawstwa lub Wojskowe Centrum lub Centrum MSWiA. Uprawnienie dotyczy honorowych dawców krwi, którzy oddali krew lub jej składniki, w tym osocze po chorobie COVID-19. Jeśli jednak dawca oddał co najmniej trzy donacje krwi lub jej składników, w tym osocze po chorobie COVID-19, to nabywa dodatkowo uprawnienie do ulgi w wysokości 33 proc. na przejazdy w komunikacji krajowej środkami publicznego transportu zbiorowego:
1) kolejowego w 1 i 2 klasie pociągów osobowych i pospiesznych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej oraz
2) kolejowego w 2 klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne – na podstawie biletów jednorazowych.
Dokumentem poświadczającym, że dana osoba może skorzystać ze zniżki na przejazdy, jest odpowiednie zaświadczenie z centrum krwiodawstwa, z którego wynika, że dawca oddał co najmniej trzy donacje krwi. Uprawnienie będzie ważne przez sześć miesięcy od wystawienia zaświadczenia (art. 33 ust. 1 nowelizacji).
Uwaga! Należy pamiętać, że w związku ze stanowiskiem Urzędu Ochrony Danych Osobowych zaświadczenia ze stacji krwiodawstwa nie powinny być przez pracodawców przechowywane ani w aktach osobowych, ani w dokumentacji dotyczącej ewidencji czasu pracy. Służby kadrowe mogą ich żądać jedynie do wglądu.