- Przepisy dotyczące dostępu do pytań testowych nie zostały uchylone, zgodnie z domniemaniem konstytucyjności nadal obowiązują. Centrum Egzaminów Medycznych stosownie do nich udostępnia pytania egzaminacyjne, karty odpowiedzi i klucze - mówi w rozmowie z DGP dr hab. nauk prawnych Rafał Kubiak, zastępca dyrektora Centrum Egzaminów Medycznych.
W niedawnym wyroku NSA orzekł, że obowiązek udostępniania pytań egzaminacyjnych nie może być ograniczony i wynika to wprost z konstytucji. Wzbudził on wielkie nadzieje młodych lekarzy na upragnione ujawnienie pytań z egzaminów medycznych. Zastanawiają się, czy oznacza to, że CEM z urzędu, na podstawie tego orzeczenia, opublikuje archiwalne pytania z egzaminów na swojej stronie, czy też będą tam zamieszczane jedynie nowe pytania. A przede wszystkim: kiedy?
Z przywołanego wyroku nie wynika, że CEM jest zobligowane do ujawnienia pytań egzaminacyjnych. NSA nakazał jedynie ponowne rozpatrzenie sprawy, co może nastąpić po otrzymaniu akt z tego postępowania.
Czy sprawa, w której toczyło się postępowanie przed NSA, została już ponownie rozpoznana?
Obecnie do CEM takie akta nie zostały jeszcze przesłane. Gdy je otrzymamy, ponownie rozważymy żądanie wnioskodawcy i do niego się odniesiemy w stosownej formie administracyjnej.
Na jakich zasadach obecnie lekarze mogą zapoznać się z pytaniami egzaminacyjnymi?
Zasady udostępniania pytań egzaminacyjnych wykorzystywanych na potrzeby egzaminów testowych wchodzących w skład Państwowych Egzaminów Specjalizacyjnych (PES) są określone w art. 16rc ust. 6 i 7 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Na ich podstawie udostępnienie pytań testowych – w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej – następuje po pięciu latach od ich wykorzystania na danym egzaminie. CEM, zgodnie z tymi przepisami, publikuje na swej stronie internetowej pytania wraz z prawidłowymi odpowiedziami za okres od początku organizowania PES do 2015 r. Jest to ponad 100 tys. pytań. Opublikowane są też pytania z Lekarskiego Egzaminu Końcowego (LEK) i Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego (LDEK) z lat 2013–2015. Zamieszczenie pytań pozwala lekarzom, zamierzającym przystąpić do egzaminu, zorientować się w konstrukcji pytań i ich zakresie merytorycznym oraz poćwiczyć udzielanie odpowiedzi. Ponadto do każdego pytania podawane są statystyki wskazujące sposób, w jaki zdający udzielali odpowiedzi, a także wskaźnik trudności i inne parametry pytania. Publikacja ta jest przejrzysta, bo pytania są posegregowane według dziedzin lekarskich oraz sesji egzaminacyjnych. Możliwe jest też zamieszczanie komentarzy o aktualności pytania i poprawnej odpowiedzi.
A w jaki sposób lekarze mają dostęp do pytań z egzaminu, który sami zdawali?
Mają oni możliwość zapoznania się z testem, który był wykorzystany na ich egzaminie, bez ograniczeń czasowych. Przy czym może to nastąpić jedynie w siedzibie CEM. Mogą też otrzymać kopię swej karty odpowiedzi, a klucz poprawnych odpowiedzi jest opublikowany na stronie internetowej CEM. Mogą zatem z łatwością dotrzeć do takich danych i zweryfikować, czy odczyt karty był prawidłowy oraz jakiej odpowiedzi udzielili. Z procedury tej korzysta corocznie kilkadziesiąt osób.
Spór o jawność
W lutym 2019 r. Sieć Watchdog zwróciła się o udostępnienie pytań z Lekarskiego Egzaminu Końcowego (LEK), Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego (LDEK) oraz Państwowego Egzaminu Specjalistycznego (PES) z onkologii klinicznej, które odbyły się w 2018 r. Centrum Egzaminów Medycznych (CEM) odmówiło jednak wglądu do tych informacji. Organizacja złożyła więc skargę na bezczynność tego organu do WSA w Łodzi, ale ta została jednak oddalona w wyroku z 21 maja 2019 r. (sygn. akt II SAB/Łd 14/19). Kolejnym krokiem stowarzyszenia była skarga kasacyjna do NSA. Ten wreszcie przyznał rację orgnizacji w wyroku z 21 maja 2020 r. (sygn. akt I OSK 2466/19). Uznał, że w omawianej sprawie wystąpiła wtórna niekonstytucyjność, co oznacza, że po zmianie stanu prawnego wciąż obowiązuje przepis zbliżony do zakwestionowanego przez Trybunał Konstytucyjny. Przepisy dotyczące jawności pytań były już bowiem podważane przez TK, który w wyroku z 2016 r. (sygn. akt K 8/15) stwierdził, że nie ma podstaw do utajniania egzaminów, które już się odbyły, i że takie ograniczenia nie mają racji bytu ze względu na przepisy konstytucji. Jednak kilka miesięcy później ustawą z 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1991) wprowadzono obecne brzmienie art. 14c ust. 5 oraz art. 16rc ust. 7 ustawy o zawodzie lekarza (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 514 ze zm.). Przepisy te stanowiły, że egzaminy są jawne dopiero po upływie pięciu lat od ich przeprowadzenia.
Stanowisko dr. hab. Rafała Kubiaka sugeruje, że obawy lekarzy dotyczące ujawnienia pytań są zasadne. Ci ostatni sądzą, że CEM będzie konsekwentnie odmawiało dostępu do pytań egzaminacyjnych i zmuszało kolejnych wnioskodawców, by składali skargi do sądów administracyjnych. Młodym lekarzom pozostaje więc czekanie na zmiany wynikające z ostatniej nowelizacji ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, która weszła w życie 8 sierpnia br. (Dz.U. poz. 1291). Zgodnie z nią pytania na LEK, LDEK i PES wraz z odpowiedziami mają być publikowane na stronie CEM po siedmiu dniach od egzaminu oraz gromadzone w bazie. Testy składać się będą w 70 proc. z pytań pochodzących z ogólnodostępnej bazy. Jednak pozostałe będą udostępniane dopiero po roku od ich pierwszego użycia, czyli dostęp pozostanie utrudniony. Wprowadzony też zostanie nowy egzamin weryfikacyjny dla lekarzy obcokrajowców (LEW). Przy nim powielane jest pięcioletnie ograniczenie w dostępie do pytań.