Już od 1 października organizatorzy turystyki będą mogli wystąpić do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego o wypłatę pieniędzy dla ich klientów za niewykorzystane wycieczki. Płatność nastąpi, jeśli odrębny wniosek złoży równolegle podróżny.
Za dwa dni wejdą w życie przepisy dodatkowej tarczy dla turystyki – czyli ustawy z 17 września 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (ukazała się w Dzienniku Ustaw 23 września pod pozycją 1639). Nowelizacja ta jest odpowiedzią na trudną sytuację branży turystycznej, wywołaną pandemią wirusa COVID-19. Jak bowiem wynika z danych opublikowanych przez Ministerstwo Finansów, spadek sprzedaży całej branży wynosi 60‒70 proc. Oczywiste stało się, że dotychczas wprowadzone formy wsparcia okazały się niewystarczające. Dlatego postanowiono zaoferować dodatkową pomoc finansową adresowaną do organizatorów turystyki. Nowelizacja nie tylko zmienia zasady obecnie funkcjonujących form wsparcia (takich jak voucher, zwolnienie ze składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, czy świadczenie postojowe). Wprowadza również nowe instytucje, takie jak Turystyczny Fundusz Zwrotów (z którego dokonywane mają być wpłaty na rzecz klientów za niewykorzystane wycieczki) czy Turystyczny Fundusz Pomocowy (z którego w przyszłości mają być finansowane działania w sytuacjach kryzysowych dla branży). Wskazujemy poniżej, jak skorzystać z nowych form wsparcia.
ZWROTY ZA NIEWYKORZYSTANE IMPREZY TURYSTYCZNE
Nowelizacja wprowadza mechanizm wspierający przedsiębiorców w wypłatach podróżnym środków z tytułu imprez, które się nie odbyły z powodu wybuchu epidemii. Pomoc z Turystycznego Funduszu Zwrotów ma charakter pożyczki.
Już od dnia wejścia w życie ustawy organizator turystyki będzie mógł zwrócić się do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, który będzie dysponował środkami zgromadzonymi w Turystycznym Funduszu Zwrotów, o udzielenie wypłaty na zwroty dla klientów z tytułu odwołanej imprezy turystycznej. Przy czym pieniądze będą przelewane bezpośrednio na konto klientów – ale tylko tych, którzy złożą równolegle wniosek o wypłatę. Inaczej mówiąc: aby fundusz dokonał wypłaty, wnioski powinni złożyć zarówno przedsiębiorca, jak i podróżny.
Jeden wniosek organizatora będzie mógł dotyczyć kilku wypłat dla wielu podróżnych. Wnioski należy składać elektronicznie.
Warunki wypłat
Wypłata przez UFG będzie możliwa tylko po spełnieniu poniższych warunków.
1. Przyjęcie płatności od podróżnego nastąpiło w formie bezgotówkowej (art. 15ka ust. 1 pkt 1 ustawy z 2 marca o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych; Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1639; dalej: ustawa o COVID-19). A więc np. za pośrednictwem serwisów płatności elektronicznej albo z użyciem karty płatniczej. Jak jednak zapewnia resort, wypłata będzie mogła być dokonana również wtedy, gdy agent wprawdzie przyjął od klienta płatność w gotówce, ale następnie dokonał przelewu tej kwoty na konto organizatora turystyki w formie bezgotówkowej.
2. Przedsiębiorca ma wpis w rejestrze organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych (art. 15ka ust. 1 pkt 2 ustawy COVID-19).
3. Wraz z wnioskiem organizator turystyki złożył oświadczenie, że nie wręczył podróżnemu vouchera, nie dokonał zwrotu wpłat oraz że zobowiązuje się do zwrotu wypłaty na określonych zasadach (art. 15ka ust. 3 pkt 1 ustawy COVID-19).
4. Podróżny złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy z powodu COVID-19 (art. 15ka ust. 3 pkt 2‒4 ustawy COVID-19).
5. Przedsiębiorca dokonał na rzecz Turystycznego Funduszu Pomocowego w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku (art. 15ka ust. 4 ustawy COVID-19):
a) wpłaty w wysokości 7,5 proc. łącznej wartości wypłat objętych tym wnioskiem,
b) opłaty w wysokości 2,5 proc. (4,1proc. w wypadku dużego przedsiębiorcy) łącznej wartości wypłat objętych tym wnioskiem.
6. Przedsiębiorca załączył do wniosku wykaz umów, od których odstąpili podróżni, oraz tych, które zostały rozwiązane przez organizatora turystyki w związku z COVID-19 (art. 15ka ust. 7 ustawy COVID-19).
6 lat na oddanie budżetowej pomocy
Pomoc z założenia ma być zwrotna – ma być zatem formą preferencyjnej pożyczki. Organizator turystyki będzie musiał zwrócić kwotę wsparcia w 72 równych ratach – do kwoty łącznej stanowiącej jej równowartość obniżoną o uprzednio uiszczoną wpłatę w wysokości 7,5 proc. łącznej wartości wypłat objętych tym wnioskiem. Każda rata będzie płatna w terminie do 21. dnia każdego miesiąca, począwszy od kwietnia 2021 r.
Konsekwencje niewywiązania się z obowiązku spłaty zobowiązania są poważne. Nieuiszczanie rat może skutkować wykreśleniem przedsiębiorcy turystycznego z rejestru oraz zakazem wykonywania działalności objętej wpisem do rejestru – i to nawet przez trzy lata w przypadku rażącego naruszenia warunku wykonywania działalności (zgodnie z art. 30 ust. 7 pkt 2 i art. 31 pkt 2 ustawy z 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i imprezach powiązanych; t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 548; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568).
Ale uwaga! Od tak daleko idących konsekwencji organizator turystyki będzie mógł się uwolnić, jeśli przed wydaniem decyzji administracyjnej w tej sprawie spłaci należność.
Procedura krok po kroku
Aby uzyskać zwrot, konieczne będzie posiadanie konta na portalu prowadzonym przez UFG. [ramka 1, s. C2] Procedura przebiegać będzie w kilku krokach.
Ramka 1
Już teraz warto założyć konto na portalu
Przedsiębiorca, który zamierza złożyć wnioski w sprawie zwrotu środków klientom, powinien mieć odpowiednie konto na portalu UFG. Warto założyć je już teraz – jeszcze przed wejściem przepisów w życie. W tym celu trzeba wejść na stronę tfg.ufg.pl, gdzie w prawym górnym rogu na stronie głównej znajduje się przycisk logowania. Po kliknięciu w niego należy wybrać opcję „przedsiębiorca”. Następnie trzeba kliknąć „Nie masz konta? Zarejestruj się”. Dalej należy postępować zgodnie z instrukcjami pojawiającymi się na ekranie.
Krok 1. Złożenie wniosku przez organizatora turystyki. Przedsiębiorcy składać będą elektroniczny wniosek o udzielenie wypłaty poprzez stronę internetową UFG. We wniosku należy wskazać podróżnych, na rzecz których nastąpić ma wypłata.
Organizator musi ponadto uiścić w terminie 7 dni od złożenia wniosku:
‒ wpłatę w wysokości 7,5 proc. łącznej wartości wypłat objętych tym wnioskiem i
‒ opłatę w wysokości 2,5 proc. łącznej wartości wypłat objętych tym wnioskiem (lub 4,1 proc. w wypadku dużego przedsiębiorcy).
Krok 2. Złożenie wniosku przez klienta. Podróżny, na rzecz którego ma zostać dokonana wypłata, składa swój elektroniczny wniosek za pośrednictwem UFG o wypłatę na jego rzecz. Jeśli podróżny złożył wniosek w UFG, zanim to zrobił organizator turystyki, to fundusz ten informuje organizatora turystyki o złożeniu wniosku o wypłatę przez podróżnego.
Krok 3. Sprawdzenie formalne wniosku. UFG, po otrzymaniu wniosku organizatora turystyki i wniosku podróżnego, sprawdza ich kompletność.
Krok 3a. Uzupełnienie ewentualnych braków. W przypadku otrzymania niekompletnego wniosku lub zaistnienia rozbieżności we wnioskach wnioskodawca jest wzywany do uzupełnienia braków lub złożenia wyjaśnień za pośrednictwem systemu teleinformatycznego UFG w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Wniosek organizatora turystyki rozpatruje się w odniesieniu do poszczególnych podróżnych wykazanych w tym wniosku. Uchybienie względem jednego podróżnego nie tamuje rozpoznania wniosku co do pozostałych podróżnych.
W przypadku nieuzupełnienia braków lub niezłożenia wyjaśnień przez organizatora turystyki lub podróżnego w terminie określonym w wezwaniu wniosek pozostawia się bez rozpoznania, o czym informuje się organizatora turystyki oraz podróżnego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego UFG.
Krok 4. Weryfikacja merytoryczna wniosku. UFG w terminie 30 dni od dnia otrzymania późniejszego z wniosków dokonuje ich weryfikacji. W przypadku konieczności przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego termin ulega przedłużeniu do 4 miesięcy od dnia otrzymania późniejszego z tych wniosków.
Krok 5. Wypłata. Po pozytywnej weryfikacji wniosków UFG, w terminie 14 dni od dnia pozytywnej weryfikacji, dokonuje wypłaty z Turystycznego Funduszu Zwrotów na rzecz podróżnych, nie wcześniej jednak niż przed uzyskaniem od organizatora turystyki wpłat, o których mowa w kroku 1.
W wypadku negatywnej weryfikacji wniosków lub braku środków w Turystycznym Funduszu Zwrotów UFG informuje organizatora turystyki i podróżnego o tym fakcie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.
O udzieleniu wypłaty decydować będzie kolejność złożenia wniosków organizatora turystyki oraz podróżnego pod warunkiem dostępności środków z Turystycznego Funduszu Zwrotów.
Kontrola wypłat
Przedsiębiorcy, którzy skorzystają z wyżej opisanej formy wsparcia, muszą liczyć się z ewentualnymi kontrolami UFG. Będzie on mógł przeprowadzać czynności sprawdzające zarówno w stosunku do organizatorów podróży, jak i podróżnych w celu weryfikacji, czy wypłata nie była wynikiem nadużycia. Między innymi będzie sprawdzał, czy płatności odbyły się w formie bezgotówkowej.
Turystyczny Fundusz Zwrotów
Źródłem wypłat dla podróżnych będzie Turystyczny Fundusz Zwrotów utworzony w Banku Gospodarstwa Krajowego. Środki Funduszu Zwrotów pochodzić będą przede wszystkim z wpłat z budżetu państwa, wpłat z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, a także ze zwrotów wypłat dokonywanych przez organizatorów turystyki.
TURYSTYCZNY FUNDUSZ POMOCOWY
W celu zapewnienia lepszego wsparcia organizatorów turystyki w przyszłości nowelizacja przewiduje utworzenie jeszcze jednego specjalnego funduszu. Składać będą się na niego pośrednio podróżni.
Od nowego roku ruszyć ma Turystyczny Fundusz Pomocowy, kolejny ‒ obok Turystycznego Funduszu Zwrotów – utworzony w ramach nowelizacji. Stanowić on będzie wyodrębniony rachunek w UFG. I tutaj pojawia się niemiła wiadomość: środki do funduszu napływać będą m.in. ze składek organizatorów turystyki. Składka będzie wynosić maksymalnie 30 zł od każdego podróżnego z tytułu zawartej umowy o udział w imprezie turystycznej, a jej płatność będzie wymagana w dniu zawarcia umowy lub z dniem dokonania płatności przez podróżnego na rzecz organizatora turystyki, jeżeli jest on wcześniejszy niż dzień zawarcia umowy. Wysokość składki zależna będzie od miejsca realizacji imprezy turystycznej, sposobu transportu i rodzaju zapewnianego środka transportu. Obecnie przygotowywane są rozporządzenia wykonawcze.
POMOC DLA POMINIĘTYCH
Piloci wycieczek, przewodnicy turystyczni czy agenci turystyczni, którzy wykonują działalność sezonowo, też będą mogli skorzystać ze świadczenia postojowego.
Nowela zmienia przepisy dotyczące świadczenia postojowego. Ich poprzednia treść w wielu przypadkach uniemożliwiała skorzystanie z tego świadczenia przez przedsiębiorców branży turystycznej, takich jak choćby piloci wycieczek, przewodnicy turystyczni czy agenci turystyczni. Przede wszystkim z uwagi na sezonowość ich działalności. Po wejściu w życie noweli piloci wycieczek i przewodnicy turystyczni będą mogli skorzystać ze świadczenia postojowego, jeśli zawiesili działalność po 31 sierpnia 2019 r., a wykonywali ją sezonowo, nie dłużej niż 9 miesięcy w 2019 r. Przedsiębiorcy ci nie mogą jednak podlegać ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, chyba że podlegają ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
Z kolei zasady przyznawania świadczenia postojowego agentom turystycznym zostały maksymalnie uproszczone. Będą mogli oni skorzystać z postojowego nawet wówczas, gdy uprzednio zawiesili swoją działalność, np. po sezonie.
DODATKOWE ZWOLNIENIE ZE SKŁADEK
Branża turystyczna otrzymała dodatkowe zwolnienie z nieopłaconych składek – w okresie od lipca do września br. Przy czym mogą otrzymać je tylko ci, których przychód w pierwszym miesiącu, którego dotyczy wniosek, spadł o 75 proc. w stosunku do analogicznego miesiąca roku ubiegłego.
Nowelizacja wprowadza zwolnienie z obowiązku opłacania nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należnych za okres od 1 lipca 2020 r. do 30 września 2020 r. Zwolnienie dotyczy przedstawicieli szerokorozumianej branży turystycznej – prowadzących działalność oznaczoną według PKD 2007, jako rodzaj przeważającej działalności, kodami 49.39.Z, 55.10.Z, 77.39.Z, 79.11.A, 79.90.A, 82.30.Z, 90.01.Z, 90.02.Z, 93.29.A, 93.29.B, 93.29.Z.
Konieczne jest przy tym spełnienie warunków. Zwolnienie od składek przysługuje, jeśli przedsiębiorca był zgłoszony jako płatnik składek do 30 czerwca 2020 r. i jego przychód z działalności w pierwszym miesiącu kalendarzowym, za który składany jest wniosek, był niższy co najmniej o 75 proc. w stosunku do przychodu uzyskanego w tym samym miesiącu kalendarzowym w 2019 r. Już opłacone składki, na wniosek firm spełniających te warunki, będą zwrócone na zasadach określonych w art. 24 ustawy z 13 pażdziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1291). Wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania należności z tytułu powyższych składek powinien być przekazany do ZUS nie później niż do 30 listopada 2020 r.
WIĘKSZA OCHRONA
Zwiększono ochronę prawną turystów, którzy decydują się na skorzystanie z vouchera. Jest on objęty zabezpieczeniem finansowym organizatora turystyki w takim samym zakresie jak dotychczasowa umowa o udział w imprezie turystycznej.
Na mocy art. 15k ustawy z 2 marca o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 klient biura podróży może zrezygnować z odstąpienia od umowy o imprezę turystyczną i wyrazić zgodę na otrzymanie w zamian od organizatora turystyki vouchera do realizacji na poczet przyszłych imprez turystycznych w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć impreza turystyczna.
Dotyczy to imprez turystycznych, które nie doszły do skutki w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2. Klient ma prawo skorzystać z vouchera zarówno jeśli odstąpił od umowy w trybie określonym w art. 47 ust. 4 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, jak i wtedy, gdy to biuro podróży rozwiązało umowę o udział w imprezie turystycznej w trybie określonym w art. 47 ust. 5 pkt 2 tej ustawy. Nie było do końca jednak wiadomo, czy voucher jest chroniony w takim samym zakresie, jak chroniona była realizacja świadczenia na podstawie dotychczasowej umowy o udział w imprezie turystycznej. Teraz kwestia ta została uregulowana wprost w art. 15k ust. 4 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. W myśl tego przepisu vouchery objęte są zabezpieczeniem finansowym organizatora turystyki w takim samym zakresie jak dotychczasowa umowa o udział w imprezie turystycznej. Z kolei źródłem zabezpieczenia świadczeń realizowanych na podstawie vouchera jest zabezpieczenie finansowe organizatora turystyki, obowiązujące w dniu zawarcia dotychczasowej umowy o udział w imprezie turystycznej. ©℗
WAŻNE Ministerstwo Rozwoju zapowiada, że pierwsze wnioski o wypłaty będzie można składać już w nocy ze środy na czwartek (od 1 października od godz. 0.00).
opinia eksperta
Warto przekonać klienta, że korzyści są obustronne
Podróżny korzysta z możliwości złożenia wniosku w ramach Turystycznego Funduszu Zwrotów w sposób dobrowolny, nie jest do tego zmuszany i jest to jego świadomy wybór. Warto jednak uświadomić konsumentowi, że nowy system działa z korzyścią dla obu stron.
Klient, poprzez złożenie wniosku na platformie, daje organizatorowi turystyki możliwość skorzystania z pożyczki na preferencyjnych warunkach. Warunkiem udzielenia wsparcia jest bowiem kompletne złożenie wniosków przez dwie strony kontraktu – to jest podróżnego i touroperatora. Podróżny, jeśli takowego wniosku nie złoży – może ubiegać się o zwrot wprost od organizatora turystyki, jednak, biorąc pod uwagę utrudnione możliwości zdobywania środków przez tę branżę, może wiązać się to z dużymi utrudnieniami.
Założenie profilu i wypełnienie wniosku zajmuje kilka minut, a po złożeniu mamy pewność, że w przypadku kompletności i zestawienia wniosku z dokumentem wysłanym przez touroperatora zwrot nastąpi i to w bardzo preferencyjnym terminie. Dodatkowo klient ma pewność, że sprawa zostanie rozpatrzona i są środki na zwrot należnych wpłat. Jeśli klient nie zdecyduje się na podjęcie tego kroku, to naraża organizatora turystyki na niewypłacalność. W takiej sytuacji to ubezpieczyciele przejmują rozliczenia z klientami, którzy, co prawda, otrzymają pełny zwrot wpłat, ale w znacznie dłuższym okresie niż w przypadku złożenia odpowiedniego wniosku do Turystycznego Funduszu Zwrotów. Wydaje się zatem, że instrument ten nie ma wad, a dodatkowo stanowi istotne wsparcie polskich biur podróży.
Klientom powinno zależeć na rodzimym biznesie i wsparciu tej sfery aktywności gospodarczej. Dlatego apelujemy do konsumentów o rozważne decyzje i gest w postaci wsparcia touroperatora poprzez złożenie właściwego wniosku i udostępnienie biurom podróży wszelkich niezbędnych danych do podjęcia procedury zwrotu wpłat za pośrednictwem instrumentu, jakim jest Turystyczny Fundusz Zwrotów. Zdaję sobie sprawę z sytuacji konsumentów, którzy przez 180 dni czekali na skuteczne rozwiązanie umów o imprezy turystyczne w związku z COVID-19 i obecnie domagają się zwrotu wniesionych opłat i wpłat. Rozwiązanie w postaci Turystycznego Funduszu Zwrotów odpowiada na te potrzeby. Dodatkowa aktywność klienta w tym przypadku nie powinna być traktowana jako dodatkowa fatyga. Aktywność tę należy postrzegać jako gest dobrej woli i okazanie solidarności z polskimi przedsiębiorcami.
Ramka 2
Odpowiedzi na wybrane pytania
W jakim czasie podróżny otrzyma zwrot środków?
To zależy od wielu czynników, m.in., jak długo potrwa weryfikacja wniosków i w jakim terminie organizator wywiąże się ze wszystkich swoich obowiązków, a także od dostępności środków w Turystycznym Funduszu Zwrotów. Co do zasady UFG, po otrzymaniu wniosków organizatora turystyki oraz podróżnego i potwierdzeniu ich kompletności oraz zgodności danych w nich zawartych, w terminie 30 dni od dnia otrzymania późniejszego z tych wniosków dokonuje ich weryfikacji. W przypadku konieczności przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego termin ulega przedłużeniu do 4 miesięcy od dnia otrzymania późniejszego z tych wniosków. Następnie UFG w terminie 14 dni od dnia pozytywnej weryfikacji dokonuje wypłaty z Turystycznego Funduszu Zwrotów na rzecz podróżnych, nie wcześniej jednak niż przed uzyskaniem od organizatora turystyki wpłat, o których mowa w art. 15ka ust. 4 ustawy o COVID-19.
Co jeśli wpłata była dokonana przez podróżnego częściowo gotówką, a częściowo kartą?
Zgodnie z nowelą zwrotowi z funduszu podlegają jedynie wpłaty bezgotówkowe do organizatora turystyki. A więc część wpłaty dokonana gotówką nie będzie mogła być zwrócona przez UFG.
Czy można wystąpić o zwrot środków, jeśli podróżny wpłacił gotówkę do agenta, a agent dokonał płatności bezgotówkowej do organizatora?
Jak wynika z odpowiedzi UFG – kluczowe jest wystąpienie w systemie transakcji bezgotówkowej, którą można zweryfikować w systemach rozliczeniowych. A więc jeśli agent wpłacił środki otrzymane od klienta na konto organizatora za pomocą np. systemu bankowości elektronicznej, to wówczas kwota bezgotówkowa zostanie zwrócona.
Do wniosku organizatora turystyki należy dołączyć wykaz umów. Czy powinien on zawierać wszystkie umowy, od których odstąpili klienci biura podróży, czy tylko te objęte wnioskiem o wypłatę?
Jak wyjaśnia inisterstwo Rozwoju, wykaz powinien dotyczyć wyłącznie umów, od których podróżni odstąpili w trybie art. 47 ust. 4 ustawy z 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych oraz umów rozwiązanych z podróżnymi w trybie art. 47 ust. 5 pkt 2 tej ustawy (które to odstąpienie od umowy lub rozwiązanie umowy pozostaje w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, a organizator turystyki nie dokonał zwrotu wpłat wniesionych przez podróżnego lub podróżnynie wyraził zgody na otrzymanie w zamian od organizatora turystyki vouchera). Nie ma potrzeby wskazywania innych umów, a wręcz ich wskazanie byłoby niezgodne z brzmieniem przepisu i mogłoby wprowadzać w błąd.
