Prezydent miasta wznowił postępowanie zakończone własną decyzją, w której zatwierdził projekt budowlany i udzielił spółce pozwolenia na budowę budynku mieszkalnego. Wniosek w tej sprawie wniósł Adam K., który powołał się na fakt, że w momencie wydania pozwolenia na budowę był stroną, a nie został powiadomiony o postępowaniu.



Postanowieniem sądu stał się właścicielem sąsiedniej działki. Prezydent miasta odmówił uchylenia decyzji w sprawie pozwolenia na budowę. Adam K. wniósł odwołanie od tego rozstrzygnięcia do wojewody. Ten wydał decyzję kasacyjną, powołując się na fakt, że po pierwsze organ nie wyjaśnił treści żądania wnioskodawcy i co za tym idzie, nie wyjaśnił podstaw, na jakich żądanie wznowienia zostało oparte. Po drugie nie wskazał, czy wniosek został złożony w ustawowym terminie. Poza tym, zdaniem wojewody, zakwestionowana decyzja została wydana z udziałem pracownika, który podlegał wyłączeniu. Czy zatem wydanie decyzji kasacyjnej było uzasadnione?
Tak. W sprawie samo wydanie decyzji przez pracownika podlegającego wyłączeniu uzasadnia wydanie decyzji kasacyjnej na podstawie art. 138 par. 2 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Czynności przez niego wykonane nie mogą bowiem stanowić podstawy do dokonywania ustaleń faktycznych sprawy. A zatem decyzja organu I instancji była obarczona wadą z art. 145 par. 1 pkt 3 k.p.a. Pogląd powyższy potwierdza m.in. wyrok NSA z 12 lipca 2016 r. (sygn. akt II OSK 2736/14). Ponadto prezydent miasta po wpłynięciu wniosku o wznowienie powinien zbadać, czy podanie zostało wniesione przez uprawniony podmiot, czy strona domaga się wzruszenia w trybie nadzwyczajnym decyzji istniejącej w obrocie prawnym oraz czy przywołała ona w podaniu którąś z podstaw wyliczonych w art. 145 par. 1 k.p.a. Ustalenia w tym zakresie determinują dalsze losy tego postępowania, które w zależności od wyniku dokonanych ustaleń zostanie wznowione lub zostanie wydana odmowa jego wznowienia (art. 149 par. 1 i 3 k.p.a.). Praktycznie jednak nawet po wznowieniu postępowania, aby możliwe było przystąpienie do analizy merytorycznej decyzji objętej tą procedurą, konieczne jest uprzednie wyjaśnienie, czy wniosek z przyczyn podmiotowych jest dopuszczalny oraz czy żądanie wznowienia nastąpiło w terminie określonym w k.p.a. (por. wyrok NSA z 20 października 2009 r., sygn. akt II OSK 1591/08 i wyrok WSA w Krakowie z 13 października 2008 r., sygn. akt II SA/Kr 646/07). Z orzecznictwa wynika, że jeśli wskutek błędnych ustaleń organ wznowi postępowanie w sprawie, pomimo iż w rzeczywistości powinien wznowienia takiego odmówić z uwagi na wystąpienie przedmiotowych bądź podmiotowych przesłanek niedopuszczalności wznowienia, bądź z uwagi na niezachowanie terminu do wniesienia podania, powinien prowadzone postępowanie wznowieniowe umorzyć na podstawie art. 105 k.p.a., albowiem jego prowadzenie jest od początku bezprzedmiotowe (por. wyrok WSA w Krakowie z 25 lutego 2008 r., sygn. akt II SA/Kr 896/07).
Ponadto decyzja organu I instancji wydana w oparciu o art. 151 par. 1 pkt 1 k.p.a. naruszała art. 7 i 77 k.p.a., ponieważ nie ustalono w sposób wyczerpujący stanu faktycznego sprawy, w szczególności zakresu żądania osoby uprawnionej. Konsekwencją nieustalenia przesłanek wznowieniowych był również brak ustaleń w zakresie zachowania terminu jednego miesiąca, o którym mowa w art. 148 par. 1 k.p.a. Powyższe ustalenia są o tyle istotne, że wznowienie postępowania mimo upływu tego terminu stanowi rażące naruszenie prawa, gdyż godzi w zasadę trwałości decyzji administracyjnych (por. wyrok NSA z 6 maja 2010 r., sygn. akt II OSK 773/09).
Podstawa prawna
Art. 138 par. 2 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 23 ze zm.).
● Wojewoda wezwał wójta do złożenia oświadczenia majątkowego. Pismo wysłał na adres urzędu gminy. Odebrał je pracownik, który przekazał korespondencję wójtowi po jego powrocie z urlopu. Czy wojewoda mógł wysłać to wezwanie na adres urzędu? Od którego momentu powinien być liczony dodatkowy 14-dniowy termin na złożenie oświadczenia?
Wezwanie to mogło być przesłane na adres urzędu gminy. Jak stwierdził bowiem Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 lipca 2016 r. (sygn. akt II OSK 1237/16), w sytuacji gdy kwestie sposobu dostarczenia wójtowi wezwania do złożenia oświadczenia majątkowego w dodatkowym terminie nie są ustawowo określone, dostarczenie wezwania może nastąpić na adres urzędu gminy bezpośrednio na ręce wójta lub upoważnionego do odbioru jego korespondencji pracownika, ale także na adres domowy, z tym że musi ono być skuteczne. Właśnie owo skuteczne doręczenie jest w sprawie kluczowe. Zgodnie bowiem z art. 24h ust. 5a ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), jeżeli terminy określone w ust. 4 lub 5 nie zostaną dotrzymane, odpowiednio przewodniczący rady gminy, wojewoda lub wójt w terminie 14 dni od stwierdzenia niedotrzymania terminu wzywa osobę, która nie złożyła oświadczenia, do jego niezwłocznego złożenia, wyznaczając dodatkowy 14-dniowy termin. Termin ten liczy się od dnia skutecznego dostarczenia wezwania. Za taki w powyższej sytuacji należy uznać moment, w którym wezwanie zostało przedstawione przez pracownika wójtowi, po jego powrocie z urlopu. Od tego dnia należy liczyć termin 14-dniowy. Taki wniosek wynika z cytowanego powyżej wyroku NSA, w którym sąd stwierdził, że skuteczne doręczenie wezwania ma miejsce wtedy, gdy dotrze ono do rąk adresata. Wprawdzie dostarczenie wezwania nastąpiło w dniu odebrania go przez pracownika, ale skuteczne stało się ono dopiero wtedy, gdy wójt miał realną możliwość zapoznania się z nim.
W orzeczeniu NSA opowiedział się jednocześnie za jednym z dwóch stanowisk wyrażanych w tej sprawie. Pojęcie „skuteczne doręczenie wezwania” nie jest bowiem jasne i nastręcza problemy interpretacyjne. Wskazana regulacja jest rozwiązaniem szczególnym i w piśmiennictwie oraz orzecznictwie jest różnie rozumiana. Wyrażane jest stanowisko, że przepisy k.p.a. w odniesieniu do skutecznego dostarczania wezwania nie mają zastosowania (m.in. M. Gurdek „Obowiązek wezwania zobowiązanego i wyznaczenia mu dodatkowego terminu do złożenia oświadczenia majątkowego – szczegółowa analiza problemu”, „Przegląd Prawa Publicznego” 2015/3/84–94) i w tej sytuacji skuteczne dostarczenie wezwania ma miejsce wtedy, gdy dotrze ono do zobowiązanego w taki sposób, by mógł się zapoznać z jego treścią. Wyrażany jest także pogląd odmienny sprowadzający się do tezy, że z uwagi na charakter zarządzenia zastępczego będącego aktem nadzoru, mają do tego wezwania odpowiednie zastosowanie przepisy k.p.a. na mocy art. 91 ust. 5 u.s.g. Zdaniem NSA to stanowisko nie uwzględnia jednak odmienności regulacji zawartej w art. 24h ust. 5a u.s.g. w odniesieniu do oświadczeń majątkowych.
Podstawa prawna
Art. 24h ust. 5a ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446).