Rada powiatu nie ma prawa decydować o poręczeniu kredytu dla szpitala

Powiat chce poręczyć kredyt dla szpitala. Czy rada powiatu powinna podjąć specjalną uchwałę określającą wysokość tego poręczenia?

Nie ma wątpliwości co do tego, że jednostki samorządu terytorialnego mogą udzielać poręczeń i gwarancji – wynika to wprost z art. 94 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Przepis ten stanowi ponadto, że łączna kwota poręczeń i gwarancji jest określana w uchwale budżetowej. Poręczenia i gwarancje są terminowe i udzielane do określonej kwoty.

Umowa z placówką

Z przepisów u.f.p. wynika również, że poręczenia udzielone przez JST muszą również zostać wskazane w budżecie i wieloletnim planie finansowym. I tak zgodnie z art. 212 ust. 1 u.f.p. uchwała budżetowa określa m.in. „kwotę wydatków na spłatę przypadających w danym roku budżetowym, zgodnie z zawartą umową, wymagalnych zobowiązań z tytułu udzielonych przez jednostkę samorządu terytorialnego poręczeń i gwarancji”. Natomiast z art. 226 ust. 1 pkt 1 u.f.p. wynika, że wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu JST, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia. Z kolei art. 262 u.f.p. mówi m.in., że czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje dwóch członków zarządu wskazanych w uchwale przez zarząd.

W świetle przytoczonych powyżej przepisów, zanim poręczenie zostanie udzielone (zostanie zawarta stosowna umowa), organy jednostki samorządowej muszą dopełnić określonych formalności związanych z jego ustanowieniem.

Kompetencje organu stanowiącego

Uprawnienia rady powiatu zostały w skazane w art. 12 ustawy o samorządzie powiatowym (dalej: u.s.p.). Zgodnie z nim do wyłącznej właściwości rady powiatu należy m.in. stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu, w tym z działalności finansowej (pkt 4). Jednocześnie jednak należy zwrócić uwagę na kompetencję rady powiatu określoną w pkt 8, z którego wynika, że do jej właściwości należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu dotyczących m.in. ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych przez zarząd oraz maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez zarząd w roku budżetowym.

Orzecznictwo

Czy jednak rada powinna podejmować specjalną uchwałę w sprawie poręczenia dla konkretnego podmiotu? W tej sprawie wypowiedziało się Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie w uchwale z 21 sierpnia 2024 r. (nr XX.82.K.2024). Organ nadzoru weryfikował legalność uchwały rady powiatu w sprawie ustalenia kierunku działania zarządu powiatu, dotyczącego poręczenia przez powiat spłaty kredytu w rachunku bieżącym, który miał zostać zaciągnięty przez szpital. RIO podważyła w tym zakresie kompetencje rady powiatu.

W badanej sprawie rada powiatu samodzielnie postanowiła o udzieleniu poręczenia spłaty kredytu, który miał zostać zaciągnięty przez szpital, a wykonanie uchwały powierzono zarządowi powiatu. Izba takie działanie uznała za nieprawidłowe, gdyż prawodawca w art. 12 pkt 8 lit. d u.s.p. upoważnił radę powiatu do określenia granicznej kwoty (maksymalnej), która stanowi dla zarządu powiatu granicę poręczenia w trakcie roku.

Kolegium dodało, że systematyka wskazanego przepisu nie pozwala na ocenę, że to poręczenie odnosi się do zobowiązań o charakterze krótkoterminowym lub długoterminowym. W ocenie RIO ten przepis odnosi się do umowy poręczenia, która w imieniu jednostki samorządu terytorialnego może zostać zawarta w trakcie roku, a nie do charakteru zobowiązania, które z owej umowy wynika.

RIO przypomniała również kompetencje zarządu powiatu określone w art. 60 ust. 1 oraz art. 2 ust. 2 pkt 4 u.s.p., z których wynika, że to zarząd powiatu odpowiada za gospodarkę finansową i wykonuje budżet powiatu.

Izba powołała się także na wyrok WSA w Poznaniu z 10 sierpnia 2016 r. (sygn. akt I SA/Po 948/16), który potwierdza koncepcję opisaną w rozstrzygnięciu nadzorczym. Finalnie RIO stwierdziła, że badana uchwała rady powiatu została podjęta z istotnym naruszeniem art. 12 pkt 8 lit. d u.s.p. – z uwagi na przekroczenie określonych tym przepisem kompetencji rady powiatu. RIO dodała, że organ stanowiący powiatu nie ma prawa rozstrzygania o kwestii udzielenia poręczenia określonemu podmiotowi w określonej wysokości i na określonych warunkach.

Podsumowanie: rada powiatu nie może podejmować uchwały w sprawie udzielenia poręczenia w określonej wysokości dla określonego podmiotu. Jej kompetencja jest ograniczona do określenia kwoty poręczeń globalnie w ramach uchwały budżetowej. Zarząd powiatu udziela poręczeń w ramach limitu określonego przez radę w uchwale budżetowej. ©℗