Wydłużanie czasu na dostosowanie tablic reklamowych do uchwały krajobrazowej jest niedozwolone

Rada miasta planuje zmienić treść tzw. uchwały krajobrazowej. Chce m.in. wydłużyć termin na dostosowanie tablic reklamowych i urządzeń reklamowych do zasad i warunków określonych uchwałą. Czy może wydać taką uchwałę?

Nie, taka uchwała zostałaby wydana na podstawie art. 37a ust. 9 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej: u.p.z.p.), który został zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny. Przypomnijmy, że wyrokiem TK z 12 grudnia 2023 r. (sygn. akt P 20/19, Dz.U. z 2023 r. poz. 2739) z dniem 21 grudnia 2023 r. ten przepis został uznany za częściowo niezgodny z art. 21 w związku z art. 2 Konstytucji RP. Wydanie uchwały na podstawie tego przepisu oznaczałoby istotne naruszenie prawa.

Zgodnie z wyrokiem TK art. 37a ust. 9 u.p.z.p. stracił moc w zakresie, w jakim przewiduje obowiązek określenia w uchwale, o której mowa w art. 37a ust. 1 u.p.z.p., warunków i terminu dostosowania istniejących w dniu jej wejścia w życie, wzniesionych na podstawie zgody budowlanej tablic reklamowych i urządzeń reklamowych do zakazów określonych w tej uchwale bez zapewnienia ustawowych podstaw i trybu dochodzenia odszkodowania przez podmioty, które są zobowiązane do ich usunięcia. Jak zauważył TK, z art. 37a ust. 9 u.p.z.p. wynika możliwość nałożenia w drodze uchwały krajobrazowej obowiązku dostosowania (a więc również usunięcia) już istniejących obiektów reklamowych, które zostały wzniesione przed wejściem uchwały w życie, pomimo że zostały wzniesione na podstawie zgody budowlanej. Skutkiem takiego działania w opinii TK jest niewątpliwie godzenie w prawa majątkowe właścicieli tablic i nośników, które powstały przed wejściem w życie tej uchwały na podstawie ważnych pozwoleń na budowę. Ci właściciele zostali bowiem zmuszeni do usunięcia tablic i nośników objętych uchwałą na własny koszt i bez zapewnienia odszkodowania. Oznacza to, że ich prawo własności zostało ograniczone, ponieważ nie mogą oni korzystać ze swojej nieruchomości w zakresie objętym treścią uchwały krajobrazowej, a dodatkowo są zmuszeni do unicestwienia przedmiotu stanowiącego część ich majątku. Jak wskazał TK, art. 37a ust. 9 u.p.z.p. nie przewiduje przy tym ani możliwości wprowadzenia wyjątków w zakresie dostosowania tablic i nośników do warunków określonych w uchwale krajobrazowej, ani określenia przez organ gminy mechanizmu kompensacyjnego. Oznacza to, że regulacja zawarta w kwestionowanym przepisie wywołuje skutek w postaci ograniczenia praw majątkowych jednostek w celu realizacji interesu publicznego. W tym zakresie kwestionowana regulacja wypełnia przesłanki konstytucyjnego pojęcia wywłaszczenia. Na ustawodawcy ciąży zatem obowiązek zapewnienia podmiotom objętym uchwałą krajobrazową mechanizmu kompensacyjnego, będącego źródłem słusznego odszkodowania należnego tym podmiotom na mocy art. 21 ust. 2 konstytucji.

W analogicznej sprawie wojewoda lubelski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 11 marca 2024 r. (nr IF-II.4131.9.2024) stwierdził nieważność uchwały. Uznał, że była ona sprzeczna z prawem w rozumieniu art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, ponieważ jej treść wskazywała, iż została wydana na podstawie przepisu, którego niezgodność z konstytucją orzekł TK. ©℗