Od 25 marca upomnienia od wójta na nowych zasadach

Wchodząca w życie nowelizacja ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji zmodyfikuje m.in. zasady dochodzenia należności z tytułu podatków lokalnych. Włodarze przed wysłaniem monitu dłużnikowi nie będą już musieli bacznie przyglądać się wysokości zmieniających się odsetek, prościej też będzie o przedawnienie kosztów upomnienia.

25 marca 2024 r. wejdą w życie zmiany w ustawie z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2505; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 2769; dalej: u.p.e.a.), które wpłyną na postępowania egzekucyjne dotyczące należności o charakterze pieniężnym. Wśród wielu nowości istotnych dla jednostek samorządu terytorialnego jest modernizacja instytucji upomnienia na gruncie u.p.e.a., a więc np. przy dochodzeniu należności z tytułu podatków lokalnych, np. podatku od nieruchomości.

Kiedy nie będzie wymagane

I tak istotnej zmianie ulegnie zakres przepisu, który pozwala wierzycielowi na niepodejmowanie działań zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych wobec dłużnika, o ile jego zaległość nie przekroczy określonej wysokości. Po 25 marca w myśl art. 6 par. 1 u.p.e.a. (zmienionego na mocy ustawy z ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. poz. 556 ze zm.; dalej: nowelizacja) wierzyciel będzie uprawniony do niepodejmowania działań zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych w przypadku, gdy kwota zaległości będzie mniejsza niż dziesięciokrotność kosztów upomnienia, z wyjątkiem sytuacji, w której okres do upływu przedawnienia należności pieniężnej będzie krótszy niż sześć miesięcy. Dla porównania – obecnie art. 6 par. 1 u.p.e.a. stanowi, że wierzyciel może nie podejmować czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, jeżeli „łączna wysokość należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie i kosztów upomnienia nie przekracza dziesięciokrotności kosztów upomnienia, chyba że okres do upływu terminu przedawnienia należności pieniężnej jest krótszy niż sześć miesięcy”.

Jak widać z zestawienia obu wersji przepisu, przyjęta w ramach nowelizacji zmiana polega na rezygnacji z ujmowania odsetek i kosztów upomnienia w kwocie stanowiącej podstawę do czasowego niepodejmowania czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych. Taka zmiana niewątpliwie uprości sposób działania wierzyciela (np. wójtów dochodzących należności z tytułu podatków od nieruchomości) – szczególnie w zakresie konieczności śledzenia wysokości odsetek, które są wartością zmienną. Poza tym modyfikacja zmniejszy obciążenie wierzyciela pracą i zredukuje wydatki ponoszone w związku z działaniami zmierzającymi do podjęcia czynności egzekucyjnych takimi jak np. wystawienie i doręczenie upomnienia. Mniej obciążone pracą będą też organy egzekucyjne. Jak wskazał ustawodawca w uzasadnieniu do projektu ustawy, zmiana ta nie będzie natomiast miała wpływu na sytuację zobowiązanych, bo jak zauważono, przepis ten daje wierzycielowi jedynie „możliwość niepodejmowania czynności zmierzających do przymusowego wykonania obowiązku, jeżeli zobowiązany nie zapłacił dobrowolnie należności w niskich kwotach”. Przy okazji należy dodać, że zgodnie ze zmianami wprowadzonymi w 2019 r. w przypadku wszczęcia egzekucji zobowiązany ponosi opłatę manipulacyjną w wysokości 100 zł od każdego tytułu wykonawczego.

Przykład 1

Przedawnienie kosztów

Zmienią się też zasady przedawnienia kosztów upomnienia – nowe brzmienie zyskał art. 15 par. 3c. u.p.e.a. W dotychczasowej wersji stanowi on, że koszty upomnienia przedawniają się z upływem trzech lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wygasł egzekwowany obowiązek, a bieg terminu przedawnienia nie ulega przerwaniu i zawieszeniu. Już za kilka dni ten sam artykuł brzmieć będzie inaczej, a mianowicie: „Obowiązek zapłaty kosztów upomnienia przedawnia się wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej objętej tym upomnieniem. Jeżeli w upomnieniu ujęto więcej niż jedną należność pieniężną, koszty upomnienia przedawniają się wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej o najpóźniejszym terminie płatności”. Jak wskazano w uzasadnieniu do zmiany, dotychczasowe rozwiązanie powoduje, że w zdecydowanej większości przypadków, gdy należność pieniężna wygaśnie wskutek przedawnienia, pozostają niezaspokojone koszty upomnienia. Prawodawca uznał, że dotychczasowa sytuacja nie jest racjonalna, bowiem występują przypadki, że do egzekucyjnego ściągnięcia pozostają małe kwoty, zaś wydatkowe koszty egzekucyjne są wówczas nieadekwatne do kwoty kosztów upomnienia.

W ocenie projektodawcy nowelizacji nowe brzmienie art. 15 par. 3c u.p.e.a. uprości zasady przedawnienia kosztów upomnienia. Jednocześnie wierzyciele będą mieli wystarczający czas na podjęcie czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych w celu przymusowego dochodzenia kosztów upomnienia, a organy egzekucyjne – na ich przymusowe dochodzenie. Dodajmy tu, że samo przedawnienie należności pieniężnej nastąpi np. w przypadku grzywien nakładanych w drodze mandatu karnego – po trzech latach od daty ukarania, a w przypadku zobowiązań podatkowych – po pięciu latach od końca roku kalendarzowego, w którym powstało zobowiąza nie.

Co istotne, zgodnie z art. 12 ustawy nowelizacyjnej, do przedawnienia kosztów upomnienia, o których mowa w u.p.e.a., w przypadku gdy obowiązek ich zapłaty powstał przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, będzie się stosować nowe przepisy.

Nowe zasady przedawnienia kosztów upomnienia będą korzystne zarówno dla wierzycieli, jak i organów egzekucyjnych ze względu na zaprzestanie podejmowania czynności zmierzających do ich przymusowego dochodzenia – w przypadku gdy egzekwowany obowiązek wygasł. Rozwiązanie jest to także korzystne dla zobowiązanych, gdyż nie będzie wobec nich prowadzone postępowanie egzekucyjne, które wiąże się z ponoszeniem kosztów egzekucyjnych.

Przykład 2

Przykład 3

Opłata manipulacyjna

Prawodawca zmodyfikował też przepisy regulujące zasady ustalania i poboru kosztów egzekucyjnych. W następstwie tych zmian legislacyjnych obowiązek zapłaty opłaty manipulacyjnej nie powstanie, „gdy obowiązek zapłaty należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie i kosztów upomnienia wygaśnie w całości przed wszczęciem egzekucji administracyjnej” (tak wynika z nowego brzmienia art. 64 par. 3 pkt 1 u.p.e.a.). Obecnie – w wersji przepisu obowiązującej do 24 marca – opłaty manipulacyjnej nie uiszcza się m.in., gdy „należność pieniężna, odsetki za zwłokę i koszty upomnienia zostaną zapłacone lub umorzone w całości przed wszczęciem egzekucji administracyjnej”. Ta korekta przepisów ma wyeliminować wątpliwości dotyczące powstania obowiązku zapłaty opłaty manipulacyjnej, gdy obowiązek zapłaty egzekwowanej należności wygaśnie przed wszczęciem egzekucji administracyjnej, ale nie wskutek zapłaty lub umorzenia tej należności. ©℗