Jak wójt, starosta i marszałek sprawdzą, czy wdrożono ochronę małoletnich

W niektórych sytuacjach uprawnienia kontrolne włodarzy mogą się krzyżować np. z prerogatywami kuratorów oświaty, PIP czy prezesa NFZ. Dlatego muszą oni dokonać weryfikacji kręgu podmiotów, w stosunku do których przysługuje im właściwość rzeczowa oraz miejscowa.

28 lipca 2023 r. została uchwalona ustawa o zmianie ustawy ‒ Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1606), czyli tzw. ustawa Kamilka. [ramka] Zgodnie z przepisami przejściowymi tej ustawy do 15 sierpnia 2024 r. wiele podmiotów i instytucji, w których na co dzień funkcjonują małoletni, musi wdrożyć procedury mające na celu zwiększenie ich bezpieczeństwa. Uprawnienia kontrolne przyznano natomiast wójtowi, staroście, marszałkowi województwa, Państwowej Inspekcji Pracy oraz prezesowi Narodowego Funduszu Zdrowia, co ma zdyscyplinować podmioty zobowiązane do wdrożenia standardów ochrony małoletnich oraz realizacji ustawowych wytycznych dotyczących zatrudniania pracowników do pracy z dziećmi. Rozwiązanie, choć słuszne, rodzi jednak pewne trudności interpretacyjne, co z kolei w przyszłości może generować problemy natury praktycznej.

Ramka

Nowe procedury i poszerzenie zakresu ustawy

Największe zmiany zaszły w ustawie z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i o ochronie małoletnich (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1304; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1606; dalej: u.p.z.p.t.). Przed wejściem w życie ustawy Kamilka u.p.z.p.t. określała szczególne środki ochrony przeciwdziałające zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym, a od 15 lutego dodano do jej przedmiotu „szczególne środki ochrony małoletnich”, które – zgodnie z założeniem autorów projektu ustawy – mają zapewnić kompleksową dbałość o bezpieczeństwo osób poniżej 18. roku życia. W związku z rozszerzeniem zakresu przedmiotowego ustawy w art. 3 ust. 2 u.p.z.p.t. wprowadzono odrębne środki ochrony małoletnich, wśród których znalazły się standardy ochrony małoletnich (pkt 2). Chodzi o procedury ochrony małoletnich przed szeroko pojętą krzywdą (przemocą nie tylko fizyczną czy seksualną, lecz także psychiczną.

Jakie podmioty mają obowiązek wdrożenia

Zgodnie z art. 22b u.p.z.p.t. obowiązek ich wprowadzenia ma każdy:

1) organ zarządzający:

– jednostką systemu oświaty, o której mowa w art. 2 pkt 1‒8 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 2005; dalej: p.o.), tj.: przedszkolem oraz innymi formami wychowania przedszkolnego, szkołą podstawową, ponadpodstawową, artystyczną, placówką oświatowo-wychowawczą, w tym szkolnym schroniskiem młodzieżowym, placówką kształcenia ustawicznego, centrum kształcenia zawodowego itd., placówką artystyczną – ogniskiem artystycznym, poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnią specjalistyczną, młodzieżowym ośrodkiem wychowawczym, młodzieżowym ośrodkiem socjoterapii oraz innym specjalnym ośrodkiem szkolno-wychowawczym dla dzieci i młodzieży, czy placówką zapewniającą opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania; oraz inną placówką oświatową,

– placówką opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną,

– placówką religijną,

– placówką artystyczną,

– placówką medyczną,

– placówką rekreacyjną, sportową,

– placówką związaną z rozwijaniem zainteresowań, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni;

2) organizator działalności: oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań małoletnich.

Treść standardów ochrony małoletnich ma być zgodnie z założeniem ustawodawcy dostosowana do charakteru i rodzaju placówki lub danej działalności i musi obejmować podstawowe elementy wymienione w art. 22c ust. 1 u.p.z.p.t., niemniej jednak jest to katalog o charakterze otwartym. Mają się w nich znaleźć m.in.:

• zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki, w tym ustalające zachowania niedozwolone wobec małoletnich,
• zasady i procedura podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego,
• wskazanie osób odpowiedzialnych za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
• zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do internetu,
• zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu jego krzywdzenia.

Podmioty obowiązane do wprowadzenia standardów mają dokonywać ich oceny co najmniej raz na dwa lata i sporządzać z niej pisemne wnioski. Standardy winny być udostępnione na stronie internetowej podmiotu oraz wywieszone w miejscu widocznym, w siedzibie podmiotu.

Obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich ciąży także – poza wyżej wymienioinymi – na podmiotach świadczących usługi hotelarskie i turystyczne, a także prowadzących inne miejsca zakwaterowania zbiorowego. Do standardów w tych obiektach należy zaliczyć m.in. zasady i procedury identyfikacji małoletniego przebywającego w obiekcie i jego relacji z osobą dorosłą, z którą w tymże obiekcie przebywa.

Weryfikacja kandydatów do pracy

Z kolei w art. 21 u.p.z.p.t. nałożono na pracodawców i organizatorów przyjmujących kandydatów do pracy lub działalności związanej z dziećmi obowiązek uprzedniej weryfikacji kandydata w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (dalej: rejestr). Ponadto na samym kandydacie spoczywa obowiązek przedłożenia potencjalnemu pracodawcy lub usługobiorcy aktualnej informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie wymienionych w ustawie przestępstw oraz oświadczenia o państwie lub państwach, w których kandydat mieszkał w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż RP i państwo obywatelstwa, wraz z informacją z rejestrów karnych tych państw uzyskaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi (ewentualnie informacji z rejestru karnego tego państwa, a w razie jego braku – pisemnego oświadczenia o tym fakcie i o niekaralności).

Niejasne regulacje

Ustawa Kamilka wprowadziła także do u.p.z.p.t. rozdział 4e, regulujący zasady kontroli realizacji obowiązku wdrożenia standardów ochrony małoletnich, a także nowych obowiązków, jakie ustawa nakłada na pracodawców i organizatorów przyjmujących kandydatów do pracy lub działalności związanej z dziećmi (art. 21 u.p.z.p.t.).

Zgodnie z dyspozycją art. 22x ust. 1 u.p.z.p.t.s. wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta oraz marszałek województwa sprawują kontrolę wykonywania obowiązków, o których mowa w art. 21 i art. 22b, w zakresie objętym właściwością rzeczową i miejscową tych organów. W dalszej kolejności ustawodawca przewidział możliwość udzielenia przez ww. organy upoważnienia do wykonywania funkcji kontrolnych pracownikom podległych im urzędów marszałkowskich, powiatowych, miejskich, gminnych lub funkcjonariuszom straży gminnych (art. 22x ust. 2 u.p.z.p.t.). W ust. 3 art. 22x u.p.z.p.t. wskazano natomiast, że „podmiotem uprawnionym do kontroli wykonywania obowiązków, o których mowa w art. 21 i art. 22b, w zakresie swojej właściwości rzeczowej i miejscowej jest organ prowadzący jednostkę systemu oświaty, o której mowa w art. 2 pkt 1‒8 p.o., lub organ sprawujący nadzór pedagogiczny nad daną jednostką, organ zarządzający lub nadzorujący inną placówkę lub prowadzenie działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją zainteresowań przez małoletnich, lub opieką nad nimi”.

Dokonując wykładni powyższych przepisów, wskazać trzeba, że ust. 3 można interpretować jako lex specialis dla przepisu z ust. 1. Podmiotami, którym przede wszystkim przysługują uprawnienia kontrolne, są zatem wójt, burmistrz, prezydent miasta (dalej określani zbiorczo jako: wójt), starosta i marszałek województwa – w granicach ich właściwości rzeczowej i miejscowej. Natomiast krąg podmiotów z ust. 3 wypierać będzie w tym zakresie wójta, starostę i marszałka województwa. Odmienna wykładnia przytoczonych przepisów prowadzić może do wniosku, że kontrola wdrożenia standardów ochrony małoletnich byłaby realizowana równolegle – zarówno przez wójta, jak i podmiot zarządzający daną placówką lub ją nadzorujący. Pierwsza z zaproponowanych interpretacji wydaje się jednak bardziej racjonalna z perspektywy przyszłej praktyki, ogranicza bowiem ryzyko powstawania sporów o właściwość na tym tle.

Zaznaczenia wymaga również, że art. 22x u.p.z.p.t. nie tylko przyznaje wójtowi, staroście i marszałkowi województwa uprawnienie do dokonania kontroli, lecz także nakłada na nich obowiązek jej przeprowadzenia. Brak precyzji przepisu nie pozwala na jednoznaczne wskazanie zamysłu ustawodawcy i zapewne – jak często bywa – praktyka pokaże, jak będą funkcjonować omawiane regulacje.

Uprawnienia innych organów

Wątpliwości interpretacyjnych nastręcza także użyte przez ustawodawcę w art. 22x ust. 1 i 3 u.p.z.p.t. określenie „w zakresie właściwości rzeczowej i miejscowej”. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy, poprzedzające nowelizację przepisy u.p.z.p.t. nie przewidywały precyzyjnie określonego mechanizmu kontroli, przez co nie była ona wystarczająco skuteczna. Ustawa Kamilka dodała do u.p.z.p.t. art. 22y – nadający PIP uprawnienie do zbadania w ramach kontroli, czy pracodawca przy zatrudnianiu pracownika do pracy z dziećmi dopełnił obowiązku weryfikacji jego osoby w odpowiednim rejestrze. Analogicznie sytuacja ma się w przypadku art. 22z, nadającego kompetencje kontrolne w zakresie zarówno weryfikacji wdrożenia standardów ochrony małoletnich, jak i realizacji ww. obowiązków pracodawcy prezesowi NFZ. Oba podmioty mają bowiem dość jasno określone uprawnienia kontrolne, uregulowane w ustawie z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 97; dalej: u.p.i.p.) oraz w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146; dalej: u.ś.o.z.).

W efekcie w przypadku wójta, starosty czy marszałka województwa każdorazowo należy odkodować spoczywające na nich obowiązki, ustalając po pierwsze – ich właściwość rzeczową, po drugie – właściwość miejscową. Nie wystarczy sięgnąć jedynie do ustaw samorządowych, regulujących zadania własne gmin, powiatów czy województw. Aby ustalić uprawnienia kontrolne wskazanych organów, sięgać należy również do ustaw szczególnych.

Przykłady właściwości rzeczowej

Chcąc ustalić, w jakich sytuacjach wójt będzie miał obowiązek dokonania kontroli wdrożenia standardów ochrony małoletnich oraz realizacji obowiązku weryfikacji kandydata przez pracodawcę, w przypadku placówek oświatowych, należy zatem ustalić, w jakich granicach gmina odpowiada za prowadzenie szkół, przedszkoli i innych placówek objętych zakresem art. 22x ust. 1 u.p.z.p.t. Szkoły, przedszkola i inne placówki oświatowe omawiane wcześniejszej mogą być zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 1 p.o. zakładane i prowadzone przez jednostkę samorządu terytorialnego. Do zadań własnych gminy w zakresie oświaty należy zatem m.in. prowadzenie przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego oraz szkół podstawowych; do zadań powiatu należy prowadzenie m.in. szkół ponadpodstawowych, szkół podstawowych specjalnych oraz szkół sportowych (art. 11 ust. 2 pkt 1‒3 w zw. z art. 8 ust. 15 i 16 p.o.).

Skoro gmina prowadzi szkołę podstawową, to w świetle art. 22x ust. 1 u.p.z.p.t. kontrola realizacji obowiązku wdrożenia standardów ochrony małoletnich w placówce spoczywałaby na jej organie zarządzającym – organie prowadzącym szkołę, którym w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 1‒5 i 7 w zw. z art. 29 ust. 1 pkt 2 p.o. jest wójt. Przyjmując jednak analizowaną powyżej wykładnię art. 22x ust. 3 u.p.z.p.t. jako lex specialis dla ust. 1, podmiotem uprawnionym do kontroli obowiązków byłby organ sprawujący nadzór pedagogiczny, tj. dla szkoły podstawowej kurator oświaty (w ramach nadzoru zewnętrznego). W przeciwnym razie mogłoby dochodzić do kolizji obowiązków na linii wójt ‒ kurator oświaty. Nie sposób jednak obecnie wyrokować, która z proponowanych interpretacji okaże się właściwa.

Odnosząc się natomiast do pozostałych wymienionych w art. 22x ust. 3 u.p.z.p.t. rodzajów placówek, dla przykładu należy wskazać placówki opiekuńczo-wychowawcze. Zgodnie z art. 93 ust. 1 i 2 w zw. z art. 190 ust. 1 ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 177; dalej: u.w.r.s.p.) instytucjonalna piecza zastępcza jest sprawowana w formie m.in. placówek opiekuńczo-wychowawczych prowadzonych przez powiat lub organizacje pozarządowe prowadzące działalność w zakresie wspierania rodziny, pieczy zastępczej, pomocy społecznej, bądź osoby prawne lub jednostki organizacyjne m.in. działające na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w RP. Ponadto na podstawie art. 38b ust. 1 u.w.r.s.p. to zarząd powiatu (prezydent miasta w przypadku miasta na prawach powiatu) sprawuje kontrolę nad organizatorami rodzinnej pieczy zastępczej, rodzinami zastępczymi, prowadzącymi rodzinne domy dziecka oraz placówkami opiekuńczo-wychowawczymi. Tym samym organ wykonawczy powiatu (miasta na prawach powiatu) sprawuje kontrolę nad wszystkimi podmiotami, które funkcjonują w sferze pieczy zastępczej na jego terenie. Per analogiam można stwierdzić, że obowiązek wdrożenia standardów ochrony małoletnich w placówkach opiekuńczo-wychowawczych będzie podlegał kontroli zarządu powiatu lub prezydenta miasta na prawach powiatu.

Sytuacja okazuje się jednak nieco bardziej skomplikowana, ponieważ choć placówka jest prowadzona przez powiat, to na podstawie art. 122 u.w.r.s.p. kontrolę nad jej działalnością sprawuje wojewoda, a zatem zwierzchnik rządowej administracji zespolonej, nieujęty w dyspozycji przepisu art. 22x ust. 1 u.p.z.p.t. Pozostając przy zaproponowanej wykładni, obowiązek po stronie wojewody może zatem wypierać obowiązek zarządu powiatu.

Jeszcze innym przykładem są placówki sportowe i rekreacyjne. Zgodnie z art. 27 ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2048; dalej: u.s.) tworzenie warunków, w tym organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu, stanowi zadanie własne jednostki samorządu terytorialnego. Zadania własne gminy obejmują natomiast rozwój kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych. Jeśli zatem gmina tworzy i prowadzi w ramach realizacji zadań własnych ośrodek sportowy, do którego na zajęcia uczęszczają małoletni, podmiot ten winien wdrożyć standardy ochrony małoletnich. Kontrola w tym zakresie również powinna być w takiej sytuacji prowadzona przez wójta, to on bowiem – zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 40; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1688; dalej: u.s.g.) – wykonuje zadania gminy określone przepisami prawa, a tym samym obszar ten należy do jego właściwości rzeczowej. Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku tworzenia gminnych ośrodków wypoczynkowych czy rekreacyjnych.

Odnosząc się natomiast do placówek leczniczych, wskazać należy, że zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 991; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1972; dalej: u.d.l.) jednostka samorządu terytorialnego może utworzyć i prowadzić podmiot leczniczy w formie: spółki kapitałowej, jednostki budżetowej, samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (SPZOZ). Podmiotem uprawnionym do sprawowania nadzoru (organem mającym uprawnienia nadzorcze i kontrolne) nad samorządowymi jednostkami organizacyjnymi jest natomiast – zgodnie z przepisami ustaw ustrojowych – zarówno organ wykonawczy, jak i organ uchwałodawczy, działający głównie przez właściwe komisje rewizyjne. Należy zatem stwierdzić, że w przypadku podmiotu leczniczego prowadzonego w formie jednostki budżetowej przez gminę właściwym organem kontrolnym jest wójt. Tym samym to na wójcie będzie spoczywać obowiązek weryfikacji, czy w gminnym szpitalu zostały wdrożone standardy ochrony małoletnich. Jednak w sytuacji utworzenia przez gminę SPZOZ, mającego osobowość prawną, odpowiedzialność za działalność jednostki nie jest ponoszona przez podmiot tworzący, ponosi ją sam SPZOZ. Działania kontrolne, na podstawie art. 46 ust. 1 u.d.l., mogłyby być realizowane przez dyrektora szpitala. Zauważyć jednak należy, że obowiązek kontroli w świetle art. 22z u.p.z.p.t. spoczywa na prezesie NFZ, co ponownie kieruje niniejsze rozważania w stronę wyboru metody wykładni. Można zatem przyjąć, że obowiązek po stronie prezesa NFZ wypiera obowiązki innych podmiotów.

Przebieg kontroli i możliwe konsekwencje

Kontrola realizacji obowiązku wdrożenia standardów ochrony małoletnich oraz weryfikacji kandydata przed jego dopuszczeniem do pracy z dziećmi ma przebiegać w kilku etapach. Kontrolujący zgodnie z art. 22x ust. 4 u.p.z.p.t.s. ma wstęp na teren podmiotu w godz. 8–18 z potrzebnym sprzętem, może także żądać udzielenia pisemnych lub ustnych informacji, jak również okazania dokumentów i podania wszelkich danych objętych zakresem kontroli.

Z czynności kontrolnych kontrolujący sporządza protokół, którego jeden egzemplarz doręcza kierownikowi podmiotu lub kontrolowanej osobie fizycznej wraz z zaleceniami pokontrolnymi.

Niezależnie jednak od przekazania zaleceń pokontrolnych w przypadku ujawnienia nieprawidłowości lub wystąpienia uzasadnionego przypuszczenia naruszenia przepisów przez podmiot na wójcie, staroście i marszałku województwa spoczywa obowiązek niezwłocznego powiadomienia o tym stanie rzeczy policji lub prokuratora.

Istotne jest bowiem, że ustawa Kamilka dodała do u.p.z.p.t. nowe wykroczenia:

• polegające na niewprowadzeniu w podmiocie standardów ochrony małoletnich przez osobę obowiązaną do ich wdrożenia – za jego popełnienie grozi kara grzywny do 250 zł lub kara nagany, a w przypadku ponownego niedopełnienia powyższego obowiązku odpowiedzialność ulega zaostrzeniu do kary grzywny w kwocie nie niższej niż 1000 zł;
• polegające na dopuszczeniu do pracy lub działalności z dziećmi osoby bez jej uprzedniej weryfikacji w rejestrze.

Przytoczone przykłady egzekwowania odpowiedzialności za niedopełnienie obowiązków dotyczą osób fizycznych, będących pracodawcami lub usługobiorcami. Należy jednak zadać inne pytanie: czy wójt, starosta lub marszałek województwa mogą ponieść odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązku kontrolnego, wynikającego z art. 22z u.p.z.p.t., a jeśli tak, to jaką.

Co grozi kontrolującym

Odpowiedzialność organu wykonawczego gminy należy rozpatrywać na różnych płaszczyznach, m.in. na gruncie publicznoprawnym i politycznym. Nie można jednak zapomnieć, że wójt, starosta i marszałek województwa mogą ponosić odpowiedzialność karną za niedopełnienie ciążących na nich obowiązków, działając na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, tj. za popełnienie przestępstwa z art. 231 ustawy z 6 czerwca 1997 r. ‒ Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 17; dalej: k.k.). Niedopełnienie obowiązku może sprowadzać się do zaniechania podjęcia takich czynności, które w danej sytuacji faktycznej, zgodnie z obowiązującymi przepisami lub regułami postępowania, należy podjąć. Ponadto może polegać na nienależytym wykonaniu obowiązku, sprzecznym z jego istotą lub charakterem, jak również na zaniechaniu podjęcia czynności w ogóle lub też tylko częściowym jej wypełnieniu. Według stanowiska doktryny niedopełnienie obowiązków może polegać także na niewłaściwym zorganizowaniu pracy podległego funkcjonariuszowi publicznemu personelu albo na zaniechaniu kontroli właściwego wykonania obowiązków przez podległy personel. Delegacja obowiązków na pracowników podległych urzędów nie zwalnia bowiem wójta, starosty czy marszałka województwa z odpowiedzialności karnej.

Realizacja znamion przestępstwa z art. 231 par. 1 k.k. w przypadku wskazanych osób może się skończyć wymierzeniem kary pozbawienia wolności do lat trzech. Niezależnie od tego, w przypadku udowodnienia winy wójta, starosty czy marszałka województwa, sąd może orzec także środek karny w postaci zakazu zajmowania stanowiska w organach samorządu terytorialnego (art. 39 pkt 2aa k.k.). Jak wskazano powyżej, orzeczenie przedmiotowego środka karnego jest fakultatywne, a kryterium przemawiającym za jego zastosowaniem jest nadużycie stanowiska przy popełnieniu przestępstwa lub okazanie, że dalsze jego zajmowanie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Zakaz zajmowania stanowiska w organach samorządu terytorialnego jest jednak stosowany terminowo, przez okres od roku do 15 lat.

Podsumowanie

Obowiązki organów samorządu terytorialnego w zakresie prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, ze świadczeniem porad psychologicznych, z rozwojem duchowym, uprawianiem sportu czy realizacją innych zainteresowań przez małoletnich wymagają swoistego odkodowania przez każdą z gmin. Zarówno wójt, jak i starosta czy marszałek województwa będą zatem musieli dokonywać skrupulatnej weryfikacji kręgu podmiotów, w stosunku do których będzie im przysługiwała właściwość rzeczowa oraz miejscowa – tak aby nie uchybić nowym obowiązkom. Niejednokrotnie uprawnienia kontrolne będą przysługiwać także innym organom, m.in. organom administracji rządowej. Wójt, starosta i marszałek województwa nie mogą przy tym zapominać o możliwych konsekwencjach niedopełnienia obowiązków, nie tylko w ramach odpowiedzialności na gruncie publicznoprawnym, lecz także odpowiedzialności karnej, wynikającej z popełnienia przestępstwa z art. 231 k.k. ©℗