Czy kamery do monitoringu śmietników wolno kupić z nadwyżki wpływów za odbiór odpadów

Gmina będzie miała nadwyżkę z opłat za odpady komunalne. Czy można wykorzystać te pieniądze na wykonanie instalacji monitoringowej przy budynkach wielorodzinnych, w których mieszkańcy nie segregują odpadów, mimo że mają taki obowiązek?

Z opisu wynika, że gmina ma nadwyżkę z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Chociaż takie sytuacje nie zdarzają się zbyt często, to jednak ustawodawca wprowadził odpowiednie mechanizmy prawne w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.u.c.p.g.).

Różne metody ustalania

W art. 6k u.u.c.p.g. postanowiono, że rada gminy, w drodze uchwały:

1) dokona wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi spośród metod określonych w art. 6j ust. 1 i 2 oraz ustali stawkę takiej opłaty; dopuszcza się stosowanie więcej niż jednej metody ustalenia opłat na obszarze gminy;

2) ustali stawkę opłaty za pojemnik lub worek o określonej pojemności, przeznaczony do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości;

3) ustali stawkę opłaty za 1 m sześc. zużytej wody ‒ w przypadku wyboru metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w art. 6j ust. 3a.

Co ważne, ustalając stawki opłat, trzeba przestrzegać limitów określonych w art. 6k ust. 2a, gdzie postanowiono, że „rada gminy ustala stawki opłat w wysokości nie wyższej niż maksymalne stawki opłat, które za odpady komunalne zbierane i odbierane w sposób selektywny wynoszą za miesiąc:

1) w przypadku metody, o której mowa w art. 6j ust. 1 pkt 1 ‒ 2 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem ‒ za mieszkańca;

2) w przypadku metody, o której mowa w art. 6j ust. 1 pkt 2 ‒ 0,7 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem ‒ za 1 m sześc. zużytej wody;

3) w przypadku metody, o której mowa w art. 6j ust. 1 pkt 3 ‒ 0,08 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem ‒ za 1 mkw. powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. ‒ Prawo budowlane;

4) w przypadku metody, o której mowa w art. 6j ust. 2 ‒ 5,6 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem ‒ za gospodarstwo domowe;

5) w przypadku metody, o której mowa w art. 6j ust. 3 ‒ 1,3 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za pojemniki lub worki o pojemności 120 l przeznaczone do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości; za pojemniki lub worki o mniejszej lub większej pojemności stawki opłat ustala się w wysokości proporcjonalnej do ich pojemności”.

Na co można wydać

Kluczowe są jednakże regulacje zawarte w art. 6r u.u.c.p.g. W ust. 1 postanowiono, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi dochód gminy. Ponadto według ust. 1aa „środki z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie mogą być wykorzystane na cele niezwiązane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi”. W kolejnych jednostkach redakcyjnych art. 6r ustawodawca doprecyzował możliwe przeznaczenie środków z opłat. W ust. 2 ustanowiono ogólną zasadę, że gmina pokrywa z nich „koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które obejmują koszty:

1) odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych;

2) tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych;

3) obsługi administracyjnej tego systemu;

4) edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi”.

Natomiast w ust. 2a‒2c dopuszczono fakultatywne przeznaczenie omawianych środków. I tak, w ust.2a podano, że z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina może pokryć koszty wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki do zbierania odpadów komunalnych oraz koszty utrzymywania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym. W ust. 2aa postanowiono, że z tych opłat gmina może pokryć koszty utworzenia i utrzymania punktów napraw i ponownego użycia produktów lub części produktów niebędących odpadami. Według ust. 2b pokryte z nich mogą być koszty usunięcia odpadów komunalnych z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania. Z kolei w ust. 2c postanowiono, że „środki pochodzące z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które nie zostały wykorzystane w poprzednim roku budżetowym, gmina wykorzystuje na pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym kosztów, o których mowa w ust. 2a, 2aa i 2b, a także kosztów wyposażenia terenów przeznaczonych do użytku publicznego w pojemniki lub worki, przeznaczone do zbierania odpadów komunalnych, ich opróżnianie oraz utrzymywanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym oraz organizacji i utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym miejsc gromadzenia odpadów”.

Stanowisko RIO

Z treści przytoczonych przepisów nie wynika więc w sposób jednoznaczny, czy możliwe będzie sfinansowanie z nadwyżki środków z opłat monitoringu przy budynkach wielorodzinnych, gdzie powinny być odpowiednio składane przez mieszkańców odpady komunalne. Cennej wskazówki dostarcza jednak stanowisko zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 9 listopada 2023 r. (znak WA 4120-59/2023-w). Izba opowiedziała się za dopuszczalnością wykonania instalacji monitoringu do obserwacji miejsc gromadzenia odpadów – przy zabudowach wielorodzinnych, w których znajdują się pojemniki na zmieszane i segregowane odpady komunalne – na podstawie art. 6r ust. 2c u.u.c.p.g.

Zatem gmina może przeznaczyć nadwyżkę środków z opłat za odpady komunalne na wykonanie monitoringu przy budynkach wielorodzinnych w celu weryfikowania prawidłowości postępowania mieszkańców przy pozbywaniu się odpadów. Wydatek ten wpisuje się bowiem do wydatków z ogólnej kategorii związanych z odpowiednim utrzymaniem porządku w miejscu gromadzenia odpadów. ©℗