Uchwała rady w sprawie pomocy finansowej musi zostać przegłosowana w roku jej udzielania

Gmina zamierza udzielić wieloletniej pomocy finansowej powiatowi na jego zadanie inwestycyjne (przedsięwzięcie ujęte w WPF), tj. na wzniesienie budynku dla jednostki budżetowej. Czy chwała w sprawie przekazania środków w 2024 r. może zostać podjęta przez radę w 2023 r.? Czy udzielenie tego typu pomocy powiatowi będzie można uznać za przedsięwzięcie?

Nie, rada gminy nie ma kompetencji do podjęcia w bieżącym roku budżetowym uchwały o udzieleniu pomocy finansowej z budżetu na 2024 r.

Legalność wsparcia dla powiatu

Zacznijmy od omówienia kwestii legalności podejmowania uchwały w sprawie pomocy finansowej przez jednostkę samorządu dla innej JST na rok wykraczający poza bieżący rok budżetowy. I tak, jeśli chodzi o aspekt pomocy finansowej, znaczenie mają przede wszystkim art. 126, art. 211 ust. 4, art. 216 ust. 2 pkt 5 oraz art. 220 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Z tych przepisów zaś wynika, że dotacje są to podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu JST oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na podstawie u.f.p., odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych (art. 126 u.f.p.). Wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący jednostki (art. 216 ust. 2 pkt 5). Z budżetu JST może zostać udzielona innym jednostkom samorządu pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. Podstawą udzielenia pomocy, o której mowa w ust. 1, jest umowa (art. 220). Ponadto podstawą gospodarki finansowej JST w danym roku budżetowym jest uchwała budżetowa (art. 211 ust. 4).

Ubocznie warto jeszcze wspomnieć o art. 10 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) z tej przyczyny, że pytanie dotyczy udzielania pomocy finansowej. W ww. przepisie m.in. postanowiono, że wykonywanie zadań publicznych może być realizowane w drodze współdziałania między jednostkami samorządu terytorialnego. I tak gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej.

Rozpatrując kwestię podjęcia w danym roku budżetowym uchwały o udzieleniu pomocy innej jednostce, gdy pomoc ta zostanie udzielona w kolejnym roku budżetowym, nie sposób udzielić jednoznacznej odpowiedzi, bazując wyłącznie na przytoczonych wyżej regulacjach prawnych ustawy o finansach publicznych. Przepisy te stanowią jednak pewien punkt wyjścia do wyciągnięcia konstruktywnych wniosków w drodze wykładni. Takie podejście w ocenie poruszonej problematyki zawarto w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z 26 czerwca 2023 r. (znak P.WR.54.21.2023). Otóż RIO wskazała, że wykonanie uchwały w sprawie udzielenia pomocy finansowej jest uzależnione od zaplanowania wydatku na ten cel w uchwale budżetowej, stanowiącej podstawę gospodarki finansowej JST w danym roku budżetowym. Ponadto podkreśliła, że podjęcie przez organ stanowiący JST uchwały w sprawie udzielenia pomocy finansowej stanowi warunek konieczny, bez którego realizacja wydatku związanego z udzieleniem pomocy finansowej innej JST nie jest możliwa pomimo jego zaplanowania w budżecie. Wreszcie podkreślono, że „Udzielenie (…) pomocy finansowej (podjęcie w tym przedmiocie przez radę gminy uchwały) powinno nastąpić co do zasady na podstawie uchwały budżetowej obowiązującej w roku udzielenia pomocy”.

Ujmowanie w wieloletniej prognozie

Co zaś się tyczy kwestii legalności ujmowania pomocy finansowej jako przedsięwzięcia w WPF (wieloletniej prognozie finansowej), konieczne będzie przypomnienie art. 226 ust. 3–4 u.f.p. W przepisie tym postanowiono, że w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej określa się odrębnie dla każdego przedsięwzięcia:

1) nazwę i cel;

2) jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą wykonywanie przedsięwzięcia;

3) okres realizacji i łączne nakłady finansowe;

4) limity wydatków w poszczególnych latach;

5) limit zobowiązań.

Ponadto wskazano, że przez przedsięwzięcia należy rozumieć wieloletnie programy, projekty lub zadania, w tym związane z:

1) programami finansowanymi z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3;

2) umowami o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Na kanwie podanych przepisów RIO oceniła, że udzielenie pomocy finansowej w formie dotacji celowej może zostać uznane za przedsięwzięcie w sytuacji, gdy ma ona charakter wieloletni, z określonym w poszczególnych latach tzw. limitem wydatków na finansowanie dotowanego przedsięwzięcia. Ponadto wskazano, że w celu zawarcia wieloletniej umowy dotacyjnej rada gminy może upoważnić wójta do zaciągania zobowiązań związanych z realizacją zamieszczonych w wieloletniej prognozie finansowej przedsięwzięć – przy czym upoważnienie to musi dotyczyć lat przyszłych, a podstawą do zaciągania zobowiązań w roku bieżącym jest budżet gminy.

Podsumowując: udzielenie pomocy finansowej powiatowi jest możliwe tylko na podstawie obowiązującej na dany rok uchwały budżetowej gminy – a zatem w tym roku rada nie może podjąć uchwały o udzieleniu pomocy z budżetu na 2024 r. Pomoc finansowa może być jednak kwalifikowana jako przedsięwzięcie w nomenklaturze przewidzianej dla wieloletniej prognozy finansowej, lecz wówczas wójt gminy dla zawarcia wieloletniej umowy dotacyjnej musi dysponować upoważnieniem udzielonym mu przez radę gminy. ©℗