Z nadwyżki z opłat za odpady gmina kupi ciężarówkę do zbierania śmieci z lasu

Gmina odnotuje nadwyżkę z tytułu wpływów z opłat za odpady komunalne. Czy jest możliwe przeznaczenie tej kwoty na zakup pojazdu do zbiórki odpadów? Chodzi o małą ciężarówkę, która służyłaby do zbierania odpadów z różnych miejsc publicznych, gdzie są one wyrzucane. Czy nie będzie ryzyka naruszenia przepisów ustawy o finansach publicznych albo dyscypliny finansów publicznych?

Zadania własne gminy w zakresie utrzymania czystości i porządku w gminach konkretyzuje art. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.u.c.p.g.). W ust. 2 tego artykułu postanowiono m.in., że gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności:

• tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych (ust. 1);
• zapobiegają zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez: zbieranie i pozbywanie się, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 4, błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z dróg dla pieszych przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu pojemnikach ustawionych na drodze dla pieszych (ust. 11);
• utrzymują czystość i porządek na przystankach komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest gmina oraz które są położone na jej obszarze przy drogach publicznych bez względu na kategorie tych dróg (ust. 12).

Na co można wydać

Spektrum przedsięwzięć realizowanych w ramach tego zadania własnego jest ‒ jak wynika z powyższego – stosunkowo szerokie. Jakie może być przeznaczenie środków pochodzących z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wskazuje art. 6r u.u.c.p.g. Co ważne, gmina nie ma pełnej swobody w sposobie wydatkowania tych pieniędzy. Dlatego konieczne jest przytoczenie niektórych ustanowionych ograniczeń. I tak, w ust. 2 postanowiono, że z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina pokrywa koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które obejmują koszty:

1) odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,

2) tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych,

3) obsługi administracyjnej tego systemu,

4) edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi.

Z kolei w ust. 2a podano, że z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina może pokryć koszty wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki do zbierania odpadów komunalnych oraz koszty utrzymywania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym. Zgodnie zaś z ust. 2aa z pobranych opłat gmina może pokryć koszty utworzenia i utrzymania punktów napraw i ponownego użycia produktów lub części produktów niebędących odpadami. Wreszcie w ust. 2b postanowiono, że z omawianych opłat gmina może pokryć koszty usunięcia odpadów komunalnych z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania.

Pomocne może być również stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z 18 sierpnia 2023 r. (znak WA 4120-38/2023-w). Analizowała ona możliwość wykorzystania środków pochodzących z opłat od mieszkańców na poczet zakupu półciężarówki, która miała być wykorzystywana do zbierania odpadów komunalnych z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania. RIO zaakceptowała dopuszczalność poniesienia wspomnianego wydatku. Warto przy tym dodać, że pojazd miał być wykorzystywany do porządkowania terenu gminy poprzez usuwanie odpadów komunalnych, w tym gruzu. Izba powołała się na art. 6r ust. 2b u.u.c.p.g., z którego wynika, że możliwe jest przeznaczenie środków z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi na pokrycie kosztów usunięcia odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania.

Bez naruszenia dyscypliny

Mając na uwadze powyższe założenia, należy przyjąć, że nie ma mowy o ryzyku naruszenia przepisów ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) ani tym bardziej ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów. W szczególności nie zostanie złamana podstawowa zasada wydatkowa z art. 44 ust. 2 u.f.p., gdzie postanowiono, że jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. Należy jednak dodać, że wydatek na zakup pojazdu winien uwzględnić pozostałe wymogi wydatkowe określone w ust. 3 art. 44 u.f.p. Tamże zaś postanowiono, że wydatki publiczne powinny być dokonywane:

1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:

a) uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,

b) optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów;

2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań;

3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

Podsumowując, można więc stwierdzić, że nadwyżka pochodząca z opłat za odpady komunalne może zostać przeznaczona na zakup podanego pojazdu. Ustawodawca dopuszcza przeznaczenie pieniędzy na cel związany z pokryciem kosztów usunięcia odpadów komunalnych z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania, a takiemu celowi ma właśnie służyć pojazd, którego zakup planuje gmina. ©℗