Dla udzielenia satysfakcjonującej odpowiedzi na to pytanie nie jest wystarczająca wyłącznie lektura przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Kluczowe znaczenie odgrywa znajomość poglądów judykatury. Najważniejsze orzeczenia, w tym dotyczące m.in. opodatkowania lokali mieszkalnych przedsiębiorców, zostaną omówione w trakcie praktycznych warsztatów podczas Kongresu Perły Samorządu 2023.
Określając relacje, jakie zachodzą pomiędzy podatkiem od nieruchomości a prowadzeniem działalności gospodarczej, należy się odwołać do dwóch pojęć ustawowych. Pierwsze z nich – pojęcie „zajęcia przedmiotu opodatkowania na działalność gospodarczą” – ustawodawca wiąże z okolicznościami faktycznymi. Drugie pojęcie – „związku przedmiotu opodatkowania z działalnością gospodarczą” – wiąże się co do zasady z aspektami czysto formalnymi. Mówiąc w pewnym uproszczeniu: gdy z okoliczności faktycznych sprawy wynika, że dany przedmiot opodatkowania jest rzeczywiście wykorzystywany (zajęty) na prowadzenie działalności gospodarczej, należny podatek obliczany jest według wyższych stawek. Podobnie: najwyższe stawki będą miały zastosowanie w przypadku, w którym przedmiot opodatkowania stanowi część przedsiębiorstwa (a więc jest jedynie związany z działalnością gospodarczą). Nie musi być zatem faktycznie wykorzystywany w prowadzonym biznesie.
Sama treść przepisów, jak również reguły ich wykładni, nakazują twierdzić, że oba ustawowe pojęcia różnią się od siebie. Wszędzie tam gdzie ustawodawca posługuje się pojęciem „zajęcia…” istotne będą okoliczności faktyczne (wykorzystanie przedmiotu podatku w działalności). Z kolei tam, gdzie ustawodawca posługuje się terminem „związania…”, wystarczający co do zasady będzie już sam formalny status podatnika.
Praktyka stosowania przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zdaje się jednak burzyć przedstawione wyżej konkluzje. Dobrym przykładem jest w tym zakresie przypadek opodatkowania lokali mieszkalnych wynajmowanych przez przedsiębiorców na cele mieszkalne. Zgodnie z treścią przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych budynki mieszkalne nie mogą stanowić przedmiotów opodatkowania związanych z działalnością gospodarczą (ustawodawca wyłącza budynki mieszkalne z definicji przedmiotów opodatkowania związanych z działalnością gospodarczą). Oznacza to, że sam fakt posiadania mieszkania (jako części budynku mieszkalnego) przez przedsiębiorcę – np. spółkę prawa handlowego – nie może generować najwyższego podatku. Konkluzja taka pośrednio wynika również z tych przepisów, które wskazują, że budynki mieszkalne lub ich części mogą być opodatkowane wyższym podatkiem, ale tylko wtedy, gdy są faktycznie zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. Z najnowszego orzecznictwa wynika już jednak, że także lokal mieszkalny, w którym nie wykonuje się żadnych czynności składających się na działalność gospodarczą, powinien być opodatkowany najwyższym podatkiem. W jednym z wyroków Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że mieszkanie przedsiębiorcy powinno być opodatkowane wyższym podatkiem, nawet jeżeli w całości realizuje ono cel mieszkaniowy najemców. Co ciekawe, interpretację tę podzielił w niedawnej odpowiedzi na interpelację poselską minister finansów. Wskazał – w pewnym uproszczeniu – że budynek mieszkalny, który przedsiębiorca wynajmuje na cele mieszkalne, zajęty jest na działalność gospodarczą w zakresie wynajmowania lokali mieszkalnych, i to nawet wtedy, gdy w mieszkaniu nikt faktycznie działalności gospodarczej nie prowadzi.
Kształtująca się linia orzecznicza jest niewątpliwe przejawem powstawania nowej tendencji w pojmowaniu pojęć zajęcia i związania przedmiotu opodatkowania z działalnością gospodarczą. W coraz większym stopniu oba pojęcia zdają się zbliżać do siebie zakresowo. O tym, jakie okoliczności decydują o wyższym opodatkowaniu lokali mieszkalnych oraz czy każdy lokal przedsiębiorcy może być opodatkowany wyższymi stawkami – zainteresowani będą mogli dowiedzieć się podczas praktycznych, warsztatów organizowanych drugiego dnia Kongresu Perły Samorządu 2023, który na początku czerwca odbędzie się w Gdyni. ©℗
