Nasza gmina planuje zawrzeć umowę z powiatem w sprawie dotacji celowej na zadanie powiatu – chodzi o przebudowę drogi powiatowej. Umowa ma być dwuletnia. Czy termin wykorzystania i rozliczenia dotacji może obejmować łącznie dwa lata i wypadać w styczniu 2025 r.?

Nie, wskazany w umowie termin wykorzystania i rozliczenia dotacji przekazanej przez gminę powiatowi w ramach pomocy finansowej nie może obejmować łącznie dwóch lat.

Przekazywanie dotacji

Zacznijmy od omówienia ogólnych przepisów dotyczących przekazywania dotacji między jednostkami samorządu terytorialnego. I tak w art. 10 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) postanowiono, że gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą udzielać pomocy, w tym finansowej:
  • sobie wzajemnie bądź innym JST;
  • społecznościom lokalnym i regionalnym innych państw. Podstawą tej pomocy jest uchwała organu stanowiącego gminy, związku międzygminnego lub właściwego organu statutowego stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.
Znaczenie ma również art. 216 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, w którym postanowiono, że wydatki budżetu JST są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na:
1) zadania własne jednostek samorządu terytorialnego;
2) zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami jednostkom samorządu terytorialnego;
3) zadania przejęte przez jednostki samorządu terytorialnego do realizacji w drodze umowy lub porozumienia;
4) zadania realizowane wspólnie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego;
5) pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek samorządu terytorialnego określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.
Uzupełnienie powyższych przepisów stanowi zaś art. 47 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z tym przepisem jednostka samorządu terytorialnego może udzielać innym JST dotacji na dofinansowanie realizowanych przez nie zadań. Wskazano w nim również, że wysokość dofinansowania określa, w drodze uchwały, organ stanowiący tej jednostki samorządu, która udziela dotacji.

Wymogi i warunki

W kontekście omawianej problematyki należy też zwrócić uwagę na art. 220 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Zgodnie z nim z budżetu jednostki samorządu terytorialnego może zostać udzielona innym JST pomoc finansową w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. Przy czym podstawą udzielenia takiej pomocy musi być umowa. Dodano również, że spory w zakresie zwrotu dotacji rozstrzygają sądy powszechne.
W ścisłym związku z art. 220 u.f.p. pozostaje art. 250 u.f.p., który określa elementy składowe umowy dotacji. Zgodnie z jego brzmieniem zarząd jednostki samorządu terytorialnego, udzielając dotacji celowej, w tym jednostce sektora finansów publicznych, w przypadku gdy odrębne przepisy lub umowa międzynarodowa nie określają trybu i zasad udzielania lub rozliczania tej dotacji, zawiera umowę, która określa w szczególności:
1) wysokość dotacji, cel lub opis zakresu rzeczowego zadania, na którego realizację są przekazywane środki dotacji;
2) termin wykorzystania dotacji nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego;
3) termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji oraz termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji celowej, z tym że termin ten nie może być dłuższy niż terminy zwrotu określone w niniejszym dziale.

Opinia RIO

W kwestii, jak należy rozliczyć dotację w przypadku umowy dwuletniej, wypowiedziała się niedawno Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku w ramach wystąpienia pokontrolnego z 20 grudnia 2022 r. (znak RIO.I.6001-11/22; bip.bialystok.rio.gov.pl). Analizowała ona umowę między gminą a powiatem. W ramach kontroli ustalono m.in., że: „(…) umową przewidziano przekazanie dotacji w (….) r. w wysokości 28.044 zł i w (….) r. w kwocie 67.306 zł. Środki miały być przekazane w terminie 7 dni od dostarczenia gminie faktur”. Dalej wskazano, że powiat zobowiązał się do przedłożenia gminie pisemnego sprawozdania potwierdzającego wykonanie zadania, zawierającego rozliczenie kwoty wraz z niezbędną dokumentacją, oraz do dokonania ewentualnego zwrotu niewykorzystanej części dotacji w uzgodnionym terminie. Według RIO „umowa nie czyniła zadość wymaganiom określonym w art. 250 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych, a mianowicie nie określono w niej terminu wykorzystania dotacji (zgodnie z ustawą nie może być dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego) oraz terminu rozliczenia udzielonej dotacji i terminu zwrotu niewykorzystanej części dotacji celowej”. Jednocześnie zaznaczono, że w przypadku zawarcia umowy przewidującej udzielanie dotacji w dwóch latach postanowienia takiej umowy muszą przewidywać termin wykorzystania i rozliczenia kwoty dotacji przekazanej w każdym roku, a nie łącznie za dwa lata. Termin wykorzystania dotacji przekazanej z budżetu danego roku nie może bowiem wykraczać poza 31 grudnia danego roku.
Ponadto – w ramach wniosku pokontrolnego – RIO nakazała gminie zawieranie umowy w sprawie udzielenia dotacji celowej z budżetu gminy z poszanowaniem przepisów art. 250 u.f.p. W szczególności konieczne jest uwzględnienie w treści umowy, że kwota dotacji przekazanej w danym roku musi mieć termin jej wykorzystania nie dłuższy niż do 31 grudnia roku, w którym została przekazana, a także być objęta odpowiednim rozliczeniem.
Reasumując: w ww. umowie powinno być przewidziane, że wykorzystanie/rozliczenie dotacji będzie następować odrębnie w odniesieniu do każdego z okresów rocznych, czyli np. za 2023 r. – do określonego dnia wypadającego w styczniu 2024 r. ©℗
Podstawa prawna
art. 216 ust. 2, art. 220, art. 250 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634, ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2414)
art. 10 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 40)
art. 47 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2267)