Jednym z głównych celów tekstu jednolitego jest ułatwienie odczytywania zmienionego aktu prawnego, ale bez zmiany przepisów. Ma on charakter oficjalny, urzędowy i co do zasady jest wydawany przez organ, który odpowiada za dany akt.

Tekst jednolity należy odróżnić od tzw. tekstu ujednoliconego, który ma charakter prywatny i często jest stosowany w systemach informacji prawnej. Sprostowanie błędu natomiast jest instytucją korygującą nieprawidłowość, która powstała w treści danego aktu na etapie jego publikacji.
O ile sposób sporządzenia tekstu jednolitego jest regulowany rozporządzeniem prezesa Rady Ministrów z 20 czerwca 2002 r. ws. Zasad techniki prawodawczej (Dz.U. z 2016 r. poz. 283; dalej: ZTP), o tyle już sam obowiązek jego sporządzania wynika z przepisów ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszania aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1461; dalej: u.o.a.n.). W odniesieniu do aktów prawa miejscowego art. 16 ust. 3 zdanie drugie u.o.a.n. wyraźnie bowiem postanowiono, że tekst jednolity aktu normatywnego innego niż ustawa ogłasza się nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy, jeżeli był on nowelizowany. Oczywiście mowa jest o nowelizowaniu aktu w ciągu danych 12 miesięcy. Tym samym brak jest potrzeby ogłaszania kolejnego tekstu jednolitego, jeżeli od poprzedniego minęło co prawda 12 miesięcy, lecz nie był on w tym czasie zmieniany.

właściwa forma

Co zaskakujące, mimo wyraźnego brzmienia przepisów organom jednostek samorządu terytorialnego wiele problemów stwarza ustalenie właściwej formy, w jakiej ogłasza się tekst jednolity. Tymczasem par. 101 ZTP wyraźnie wskazuje, że następuje to w formie obwieszczenia, natomiast sam tekst jednolity jest załącznikiem do tego obwieszczenia. Tym samym niewłaściwe jest przyjmowanie tekstu jednolitego aktu prawa miejscowego czy to w formie uchwały, czy też zarządzenia.
Warto również pamiętać, że tekst jednolity sporządza się według stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania obwieszczenia o ogłoszeniu tego tekstu. Przy czym można zamieścić w nim również zmiany, jakie zostały wprowadzone w uchwale i ogłoszone w dzienniku urzędowym do dnia wydania tego obwieszczenia, ale które wejdą w życie po dniu jego wydania. Przykładowo, jeżeli rada gminy podejmuje 1 lipca 2021 r. uchwałę zmieniającą uchwałę pierwotną, która to uchwała zmieniająca wejdzie w życie np. za sześć miesięcy (1 stycznia 2022 r.), to nie ma przeszkód, aby ogłosić tekst jednolity tejże zmienionej uchwały przed wejściem w życie jej nowelizacji (czyli przed 1 stycznia 2022 r., np. 1 września 2021 r.), zaznaczając jedynie w tekście jednolitym, że określone nowe postanowienia wejdą w życie w późniejszym terminie (czyli 1 stycznia 2022 r.).
Istotne przy tym jest również to (aczkolwiek nie powinno być zaskakujące), że tekst jednolity ogłasza się w dzienniku urzędowym, w którym dany akt normatywny ogłoszono. Tym samym w przypadku aktów prawa miejscowego będzie to właściwy wojewódzki dziennik urzędowy.

kompetencja rady

Samorządowa praktyka ogłaszania tekstów jednolitych wskazuje na błędy również w zakresie podmiotu właściwego do ogłoszenia tekstu jednolitego aktu prawa miejscowego, zwłaszcza wydawanego przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Na przykładzie uchwały rady gminy należy podkreślić, że podmiotem właściwym w tym zakresie nie będzie ani przewodniczący rady gmin, ani też wójt (burmistrz, prezydent miasta), lecz właśnie sama rada gminy. Wynika to wprost ze zdania pierwszego art. 16 ust. 3 u.o.a.n. Stanowi ono, że teksty jednolite aktów normatywnych innych niż ustawa ogłasza organ właściwy do wydania aktu normatywnego (na marginesie warto zauważyć, że w przypadku ustaw podmiotem ogłaszającym tekst jednolity jest marszałek Sejmu i stąd często biorą się pomyłki, że to przewodniczący rady gminy – będący jego lokalnym odpowiednikiem – ogłasza taki tekst).

Reguły postępowania

Zasady techniki prawodawczej określają szereg reguł, według których sporządza się tekst jednolity. I tak:
  • zachowuje się numerację pierwotnego tekstu aktu prawa miejscowego i uwzględnia numerację dodaną przez akty zmieniające; nie wolno wprowadzać ciągłości numeracji – innymi słowy, jeżeli akt zmieniający dodał do pierwotnego aktu np. par. 2a, to z takim oznaczeniem przepis ten należy umieścić w tekście jednolitym (wydaje się to oczywiste, lecz w praktyce zdarzały się przypadki oznaczania przepisu par. 2a w tekście jednolitym jako par. 3 ze zmienioną numeracją dalszych przepisów);
  • w miejscu uchylonej jednostki redakcyjnej lub systematyzacyjnej wpisuje się oznaczenie uchylonej jednostki oraz określenie „uchylony”, podając w odnośniku tytuł aktu uchylającego oraz oznaczenie dziennika urzędowego, w którym został ten akt ogłoszony, i dziennika urzędowego, w którym została ogłoszona zmiana w zakresie terminu wejścia w życie aktu, a także podaje się przepis uchylający i datę jego wejścia w życie;
  • przy jednostkach redakcyjnych lub systematyzacyjnych, których treść zmieniono, i przy jednostkach dodanych podaje się w odnośnikach do tych jednostek tytuł aktu nowelizującego oraz oznaczenie dziennika urzędowego, w którym został ten akt ogłoszony, i dziennika urzędowego, w którym została ogłoszona zmiana w zakresie terminu wejścia w życie aktu, a także podaje się przepis nowelizujący i datę jego wejścia w życie;
  • w przypadku jednostek redakcyjnych lub systematyzacyjnych wielokrotnie zmienianych w odnośnikach do tych jednostek podaje się ostatnią zmianę, zgodnie z zasadami wyrażonymi w pkt 2 i 3.
W odnośnikach do tekstu jednolitego omawia się również zmiany inne niż wymienione powyżej. Dotyczy to zwłaszcza zmian wynikających czy to z orzeczeń organów nadzoru (rozstrzygnięć nadzorczych wojewodów oraz uchwał kolegiów regionalnych izb obrachunkowych), czy też wyroków sądów administracyjnych (tak wojewódzkich, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego).
Uwaga, gdy ogłasza się drugi lub kolejny tekst jednolity w odnośnikach do tego tekstu omawia się tylko zmiany wprowadzone po ogłoszeniu ostatniego tekstu jednolitego.
!Nie należy podejmować tekstu jednolitego w formie uchwały czy też zarządzenia. Jedyną drogą jest obwieszczenie, którego załącznik stanowi tekst jednolity.
Rząd pracuje nad prawem samorządowym. Podpowiadamy, co warto zmienić
Rząd pracuje nad prawem samorządowym. Podpowiadamy, co warto zmienić

Zobacz również

Prawidłowe obwieszczenie

Przepisy zasad techniki prawodawczej wskazują także, jak powinno wyglądać prawidłowe obwieszczenie o ogłoszeniu tekstu jednolitego aktu prawa miejscowego. Zaczynając od tytułu obwieszczenia, warto podkreślić, że tworzony jest on według analogicznych zasad jak tytuł aktu prawa miejscowego (szerzej pisaliśmy o tym w artykule „Prawidłowa konstrukcja tytułu i podstawy prawnej podejmowanej uchwały oraz użycie jednostek redakcyjnych i systematyzacyjnych” ‒ DGP nr 100 z 26 maja 2021 r.). Tym samym w oddzielnych wierszach zamieszczamy:
  • oznaczenie rodzaju aktu, tj. wskazujemy, że jest to obwieszczenie;
  • nazwę organu wydającego obwieszczenie;
  • datę obwieszczenia;
  • określenie przedmiotu obwieszczenia z wymienieniem tytułu aktu, którego tekst jednolity jest ogłaszany.
Także samą treść obwieszczenia redaguje się według określonego w ZTP wzoru (patrz: par. 104 ZTP).[wzór]

wzór

OBWIESZCZENIE RADY GMINY RADOSNA
z dnia 1 lipca 2021 r.
w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków na terenie Gminy Radosna
1. Na podstawie art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1461) ogłasza się w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst uchwały Rady Gminy Radosna z dnia 12 maja 2019 r. w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków na terenie Gminy Radosna (Dz.Urz. Woj. Wielkopolskiego poz. 5634), z uwzględnieniem zmian wprowadzonych uchwałą Rady Gminy Radosna z dnia 7 marca 2021 r. zmieniającą uchwałę w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków na terenie Gminy Radosna (Dz.Urz. Woj. Wielkopolskiego poz. 2954) oraz zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem 1 lipca 2021 r.
2. Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia tekst jednolity uchwały nie obejmuje § 2–3 uchwały Rady Gminy Radosna z dnia 7 marca 2021 r. zmieniającej uchwałę w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków na terenie Gminy Radosna (Dz.Urz. Woj. Wielkopolskiego poz. 2954), które stanowią:
„§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Radosna.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego”.

naprawienie pomyłki

Błąd w ogłoszonym tekście aktu prawnego zawsze należy sprostować. Sprostowanie nie może jednak prowadzić do merytorycznej zmiany tekstu uchwały czy zarządzenia. Ogłasza się je przy tym – analogicznie jak tekst jednolity – w formie obwieszczenia. Różnicą jest jednak to, że obwieszczenie wydaje nie organ wydający akt, w którym nastąpił błąd (czyli np. rada gminy), lecz organ wydający dziennik urzędowy, w którym ogłoszono akt z błędem. Czyli w przypadku aktów prawa miejscowego właściwy będzie wojewoda. Jest to związane ze specyficzną definicją błędu na gruncie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych oraz niektórych innych aktów. Błędem w tym rozumieniu jest bowiem wyłącznie błąd, który powstał na etapie ogłaszania aktu normatywnego, a nie w toku jego wydawania. Innymi słowy: dopuszczalne jest jedynie prostowanie rozbieżności między tekstem oryginału aktu przesłanego do publikacji, a tekstem ogłoszonym w dzienniku urzędowym. Inne błędy natomiast, np. które powstały na wcześniejszych etapach (czyli były już w tekście oryginału aktu), należy „sprostować” poprzez klasyczną nowelizację tego aktu.
W orzecznictwie sądów administracyjnych m.in. wskazuje się, że „instytucja sprostowania błędu – gdy przedmiotem uchwały jest akt prawa miejscowego – musi mieć charakter wyjątkowy i dotyczyć może jedynie szczególnie uzasadnionych przypadków, gdy nie można mieć wątpliwości. Rada gminy nie ma możliwości sprostowania błędu aktu prawnego, który został opublikowany. Usunięcie błędów w takim akcie, nawet tych które wydają się być oczywiste – np. pisarskich, jest możliwa jedynie poprzez zmianę takiego aktu” (tak np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 30 września 2010 r., sygn. II SA/Kr 901/10.).
Tym samym, gdy np. rada gminy, podejmując uchwałę, popełniła błąd pisarski, błąd rachunkowy lub też pod głosowanie poddano projekt uchwały w wersji sprzed zmienionych zmian (np. pierwotny projekt), to tego rodzaju „nieprawidłowości” mogą być zmieniane wyłącznie w drodze nowelizacji tej uchwały (o czym pisaliśmy szerzej w artykule „Prawidłowa nowelizacja nie jest prostą sprawą” – DGP nr 124 z 30 czerwca 2021 r.).
Błędem w akcie prawa miejscowego, który powinien zostać sprostowany, jest wyłącznie taki błąd, jaki powstał na etapie ogłaszania aktu normatywnego, a nie w toku jego wydawania.
W artykułach publikowanych w ramach cyklu przedstawiamy, jak tworzyć dobre prawo lokalne, by było czytelne i zrozumiałe dla odbiorców. Wskazujemy też błędy, jakie popełniają samorządy, podejmując uchwały, oraz wyjaśniamy, jak ich unikać. Dotychczas w dodatku „Samorząd i Administracja” w tym cyklu ukazały się:
• „Dlaczego poprawność ustaw i uchwał ma znaczenie” ‒ DGP nr 90 z 12 maja
• „Prawidłowa konstrukcja tytułu i podstawy prawnej podejmowanej uchwały oraz użycie jednostek redakcyjnych i systematyzacyjnych” ‒ DGP nr 100 z 26 maja
• „Przepisy merytoryczne, czyli element (prawie) każdej uchwały organów stanowiących JST” ‒ DGP nr 105 z 2 czerwca
• „Przepisy porządkowe niekiedy potrzebne, ale nie zawsze dopuszczalne” – DGP nr 109 z 9 czerwca
• „Kiedy w aktach prawa miejscowego umieszczamy przepisy epizodyczne, przejściowe i dostosowujące? – DGP nr 114 z 16 czerwca
• „Przepisy końcowe, czyli w jakim czasie obowiązują akty prawa miejscowego?” – DGP nr 119 z 23 czerwca
• „Prawidłowa nowelizacja nie jest prostą sprawą” – DGP nr 124 z 30 czerwca