Członek rady sołeckiej nie może zastąpić sołtysa – tak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody lubelskiego. Wniósł on zastrzeżenia do uchwały rady gminy Trzeszczany w sprawie uchwalenia statutu sołectwa Kortyna. Wątpliwości wojewody dotyczyły m.in. paragrafu, który wskazuje, że w przypadku nieobecności sołtysa dłuższej niż miesiąc, np. z powodów zdrowotnych, do zwołania zebrania wiejskiego uprawniony jest najstarszy wiekiem członek rady sołeckiej.

W ocenie organu nadzoru regulacja została podjęta z naruszeniem art. 36 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713 ze zm.). Wynika z niego, że organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym – sołtys. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka. Nie jest ona zatem organem jednostki pomocniczej. Przepisy ustawowe nie przyznają jej żadnych kompetencji poza uprawnieniem do wspomagania.
– Oznacza to możliwość wspomagania sołtysa w jego działalności, nie zaś zastępowania go, gdy nie może pełnić tej funkcji. Kompetencji do zastępowania sołtysa w pełnieniu jego zadań jako organu wykonawczego nie ma więc ani rada sołecka jako całość, ani tym bardziej poszczególni jej członkowie. Ponadto o ile rada sołecka jako ciało kolegialne posiada kompetencje do wspomagania działalności sołtysa, o tyle poszczególne osoby będące członkami rady sołeckiej nie mają w tym zakresie żadnych uprawnień – wyjaśnia Lech Sprawka, wojewoda lubelski, w podjętym rozstrzygnięciu.
Podkreśla, że upoważnienie do przekazania innemu podmiotowi ustawowych kompetencji organu wynikać musi wprost z ustawy. Tymczasem ustawa o samorządzie gminnym nie zawiera takich regulacji.
– Tym samym nie znajduje uzasadnienia prawnego zapis dotyczący zwoływania obrad zebrania wiejskiego przez członka rady sołeckiej – uzupełnia wojewoda.
Zakwestionował też paragraf uchwały, wedle którego zebranie wiejskie zwołuje w miarę potrzeby sołtys na pisemny wniosek rady sołeckiej. W ocenie organu nadzoru taka regulacja również nie jest zgodna z przepisami. Rada sołecka może jedynie wspomagać, opiniować, doradzać. Nie jest organem samodzielnym, ale podległym sołtysowi. Rada sołecka jako organ opiniodawczy i doradczy nie ma samoistnych kompetencji, a tym samym nie ma uprawnień do samodzielnego działania. Nie może sama inicjować działań czy wnioskować o ich podjęcie. Wojewoda podkreśla, że rada sołecka ma charakter służebny wobec sołtysa.
Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody lubelskiego z 23 kwietnia 2021 r., nr PN-II.4131.127.2021.