Prawie 5 mln osób wzięło udział do tej pory w Narodowym Spisie Powszechnym (NSP). Tak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego.
Tylko w ciągu pierwszego miesiąca pojawiło się mnóstwo problemów i obaw. Wątpliwości dotyczyły już etapu logowania. Aby bowiem wziąć udział w NSP, trzeba podać numer PESEL i nazwisko panieńskie matki. Tymczasem wiele osób może znać te dane i podszyć się pod inną osobę, korzystając z internetowej aplikacji. A podawanie informacji w NSP niezgodnie z prawdą jest karalne. GUS jednak wydał oświadczenie, w którym wskazał, że zasad logowania zmieniać nie zamierza. Dodał również, że jeśli ktokolwiek wykryje fakt podszycia się pod jego tożsamość, powinien niezwłocznie powiadomić GUS, który podejmie natychmiastowe kroki zmierzające do ustalenia prawdziwych danych w formularzu spisowym i powiadomienia policji i ABW.
Kolejny problem dotyczy samej aplikacji, za pomocą której przeprowadzany jest NSP. Wymaga ona podania danych osób zamieszkałych pod tym samym adresem. Nie każdy jednak zna numery PESEL osób, z którymi mieszka. To zaś jest warunkiem do przeprowadzenia spisu samodzielnie. Na ten problem zwrócił uwagę RPO. – Z perspektywy ochrony prawa do prywatności nie wydaje się zasadne, aby obywatele musieli dzielić się swoimi danymi osobowymi ze wszystkimi współlokatorami, niezależnie od łączących ich relacji – wskazał w swoim stanowisku i zwrócił się do prezesa GUS o przedstawienie alternatywnego sposobu udziału w NSP. Na razie wciąż czeka na odpowiedź.
Obawy budzą też kwestie związane z podszywaniem się pod rachmistrzów spisowych przez osoby, które chcą wyłudzić informacje. GUS przyznaje, że takie sytuacje mają miejsce i kieruje wtedy sprawy na policję. Zaleca też ostrożność – każdy rachmistrz ma numer identyfikatora oraz jest zobowiązany podać swoje imię i nazwisko. Można je zweryfikować na stronie internetowej GUS. Zastrzega też, że rachmistrzowie nie zaczną dzwonić wcześniej niż 4 maja i do odwołania nie będą realizować wywiadów bezpośrednich ‒ co oznacza, że nie odwiedzą nas w domu.
Osoby, które do tej pory nie wzięły udziału w NSP, mają na to czas do końca września br. Pierwotnie spis miał zakończyć się w czerwcu, ale z uwagi na pandemię przedłużono go o trzy miesiące. Zmianę wprowadziła ustawa z 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 615), która zasadniczo obowiązuje od 2 kwietnia 2021 r. Natomiast 1 maja 2021 r. wejdzie w życie regulacja, która umożliwi Radzie Ministrów wydanie rozporządzenia, w ramach którego określi szczegółowe warunki, sposób rozpowszechniania i harmonogram audycji promujących NSP, dostosowując je do przedłużonego terminu. Informacja o nim ma dotrzeć do jak najszerszego kręgu odbiorców.