Gmina wpisała hipotekę przymusową za niezapłacone przez naszą spółkę podatki od nieruchomości. Uważamy, że nie było podstaw, bo tytuł wykonawczy gminy zawiera nieprawidłowe dane dotyczące zadłużenia. Czy można podważyć hipotekę?
Możliwość ustanawiania hipoteki przez jednostki samorządu terytorialnego wynika z ordynacji podatkowej (dalej: o.p.). I tak art. 34 o.p. mówi, że Skarbowi Państwa i jednostce samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 par. 1 pkt 2, a także z tytułu zaległości podatkowych w podatkach stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości, zwana hipoteką przymusową. Z kolei art. 35 o.p. stanowi że „hipoteka przymusowa powstaje przez dokonanie wpisu do księgi wieczystej (...)”. Natomiast podstawą wpisu hipoteki przymusowej mogą być różne decyzje (wymienione tamże) oraz tytuł wykonawczy lub zarządzenie zabezpieczenia, jeżeli może być wystawione, na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji bez wydawania decyzji. Wpisu dokonuje właściwy sąd rejonowy na wniosek organu podatkowego.
Na specyfikę rozpatrywania przez sąd wniosku o wpis (m.in. złożonego przez wójta – jako organu podatkowego w gminie) zwrócono uwagę m.in. w postanowieniu Sądu Okręgowego w Sieradzu z 10 września 2020 r. (sygn. akt I Ca 288/20), gdzie m.in. podkreślono, że: „Dokonując wpisu hipoteki przymusowej na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego, sąd wieczystoksięgowy – z uwagi na ograniczoną kognicję (art. 6268 par. 2 kodeksu postępowania cywilnego) – nie bada m.in. prawidłowości wydanej decyzji poprzedzającej wystawienie tytułu wykonawczego pod względem zachowania wymogów przewidzianych przez przepisy o postępowaniu egzekucyjnym; tym bardziej nie bada administracyjnego tytułu wykonawczego w aspekcie merytorycznym tj. co do wysokości długu wynikającego z takiego tytułu, (…) jego badanie przez sąd wieczystoksięgowy sprowadza się jedynie do oceny zgodności administracyjnego tytułu wykonawczego z wymogami z art. 27 ustawy z 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1467; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 11), w tym do zbadania, czy zawiera on stwierdzenie o wymagalności określonego w nim obowiązku”.
Z powyższego wynika, że spółka czytelnika nie ma możliwości skutecznie przeciwstawić się wpisowi hipoteki przymusowej z wniosku gminy, gdy kwestionuje przy tym wysokość długu. Sąd bowiem sprawdza dokumenty dołączone do wniosku o wpis hipoteki jedynie pod względem formalnym.
W tych okolicznościach spółka winna rozważyć inne sposoby działania. Przede wszystkim powinna wystąpić do wójta gminy (jako organu podatkowego) o przedstawienie pisemnych wyjaśnień odnośnie do nieprawidłowej kwoty długu – o ile takowe występują.
Po uzyskaniu tych informacji można podjąć dalsze działania: albo sformalizowane na drodze postępowania sądowego, albo mniej sformalizowane (ale które mogą przynieść szybki skutek) – poprzez skierowanie skargi na działanie organu podatkowego do właściwej miejscowo regionalnej izby obrachunkowej. Izby te kontrolują bowiem prawidłowość gospodarki finansowej m.in. gmin, w tym w zakresie dochodzenia należności podatkowych. Izba ma możliwość wezwania wójta gminy do przedłożenia wyjaśnień i skorygowania ewentualnych nieprawidłowości. W takiej sytuacji z dużym prawdopodobieństwem gmina podejmie kroki celem zweryfikowania ewentualnego błędnego stanu zadłużenia.
Podstawa prawna
• art. 34 i 35 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 72)
• art. 6268 par. 1 i 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1575; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 11)
