Ustawa z 16 grudnia 2020 r. o rozliczaniu ceny lokali lub budynków w cenie nieruchomości zbywanych z gminnego zasobu nieruchomości (Dz.U. z 2021 r. poz. 223) w art. 13 i 14 przewiduje wiele obowiązków o charakterze sprawozdawczym dla gminy i wojewody. Projekt ustawy nie uzasadnia celu ich wprowadzenia.
Pierwszy obowiązek wynika z art. 13 ustawy o rozliczaniu ceny lokali lub budynków, który przewiduje, że właściwy miejscowo wojewoda będzie informował ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa o podjęciu przez radę gminy uchwały o zbyciu nieruchomości. Powinien to zrobić niezwłocznie po stwierdzeniu, że nie zachodzi przesłanka do wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały. Taka informacja stanowić będzie sygnał dla ministra, że w danej miejscowości została rozpoczęta procedura „lokal za grunt”. Przepis nie określa jednak, jaki zakres danych będzie przekazywany do resortu mieszkalnictwa.
Drugi obowiązek przewidziano w art. 14 ustawy. Przepis ten zobowiązuje gminę zbywającą nieruchomość w ramach procedury „lokal za grunt” do przekazywania wojewodzie kwartalnych informacji. W nich zaś należy podać dane dotyczące liczby rozstrzygniętych przetargów i zawartych umów. Ponadto trzeba będzie podać informację o liczbie i łącznej powierzchni użytkowej lokali/budynków przekazanych na własność gminie w ramach rozliczenia „lokal za grunt” w podziale na:
  • lokale mieszkalne, lokale o innym przeznaczeniu, budynki mieszkalne jednorodzinne, w których nie wyodrębniono lokalu, oraz budynki o innym przeznaczeniu, w których nie wyodrębniono lokalu,
  • lokale i budynki pochodzące z inwestycji oraz lokale i budynki pochodzące z przedsięwzięcia innego niż inwestycja.
Ostatnia informacja uwzględniana w sprawozdaniu to liczba i powierzchnia użytkowa lokali/budynków wniesionych jako wkład niepieniężny do spółek. Wskazane sprawozdanie gmina będzie musiała składać w terminie 14 dni od dnia upływu kwartału, którego dane dotyczą.
Dane, o których mowa powyżej, wojewoda będzie przekazywał – w zestawieniu dla obszaru danego województwa – ministrowi właściwemu do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. Termin na wykonanie tej czynności będzie upływał w ciągu 45 dni od dnia kończącego kwartał, którego informacje dotyczą.
Analizując prace nad projektem ustawy, można wywnioskować, że albo ustawodawcy chodzi o zapobieganie nadużyciom, albo mechanizm ten ma służyć nowelizacji ustawy w przyszłości. Co do pierwszej opcji warto wskazać, że przy pracach nad projektem ustawy resort rozwoju odżegnywał się od przyjmowania z góry, że transakcje dokonywane na linii sektor publiczny ‒ sektor prywatny są z założenia korupcjogenne. Mimo to w ustawie ostatecznie znalazło się wiele instrumentów nadzorczych, które mają temu zapobiegać.
Za drugą opcją opowiada się natomiast Karol Kupień, radca prawny w Kancelarii Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu. ‒ Artykuł 13 ustawy o rozliczaniu ceny lokali lub budynków w cenie nieruchomości zbywanych z gminnego zasobu nieruchomości odczytuję jedynie jako sprawozdawczość potrzebną rządzącym do oceny, czy adresaci ustawy z niej korzystają. A przy tym do ewentualnego chwalenia się, że przynosi ona zamierzone efekty – uważa mecenas Kupień. Według jego opinii nie należy oceniać tej regulacji przez pryzmat jakichkolwiek nadużyć. ‒ Jest to jeden z elementów Narodowego Programu Mieszkaniowego i raportowanie, o którym mowa w ustawie, zapewne ma na celu weryfikację skuteczności podejmowanych działań legislacyjnych – twierdzi prawnik.