Nowe zasady umarzania składek rolników. Od kiedy?

Dochody w gospodarstwach rolnym i domowym oraz dokumenty potwierdzające wystąpienie szczególnych zdarzeń losowych (np. długotrwała choroba, pożar) – m.in. to będzie sprawdzał KRUS, decydując o umorzeniu należności płatnika.

W niedzielę wchodzi w życie zarządzenie nr 1 prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z 4 stycznia 2024 r. w sprawie zasad umarzania, odpisywania oraz udzielania ulg w spłacie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników i ubezpieczenie zdrowotne oraz zasad ustalania, dochodzenia, umarzania, odpisywania oraz udzielania ulg w spłacie nienależnie pobranych świadczeń (Dz.Urz. KRUS z 2024 r. poz. 1). Zastępuje ono stare rozporządzenie, z 8 grudnia 2010 r. Nowe regulacje w szczególności doprecyzowują zasady badania przez kasę sytuacji finansowej płatnika, który np. wystąpił o umorzenie składek.

Rolnik może liczyć na ulgę

Przypomnijmy, że ustawa z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 90), podobnie jak przepisy o powszechnym ubezpieczeniu społecznym, przewiduje możliwość – w odniesieniu do składek – odraczania terminu ich płatności, rozłożenia na raty i umorzenia należności. Jak wynika z art. 41a, prezes KRUS lub upoważniony pracownik może udzielić tych ulg w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem zainteresowanego, na jego wniosek, uwzględniając jego możliwości płatnicze, stan finansów funduszy emerytalno-rentowego i składkowego. Umorzenie może także nastąpić bez wniosku zadłużonego w przypadku całkowitej nieściągalności składek.

Nowe zarządzenie doprecyzowuje niektóre kwestie związane m.in. z umorzeniem należności. Wśród zmian warto zwrócić uwagę na uszczegółowienie sposobu badania sytuacji finansowej dłużnika. Zgodnie z par. 14 nowego zarządzenia wydanie decyzji o umorzeniu jest poprzedzone ustaleniem aktualnych możliwości płatniczych osoby zainteresowanej oraz stanem finansów funduszy KRUS bądź Narodowego Funduszu Zdrowia. Zgodnie z nowymi wytycznymi ustalenie aktualnych możliwości płatniczych osoby zainteresowanej dokonuje się w szczególności na podstawie:

• dokumentów dotyczących:

– osiąganych dochodów w gospodarstwie rolnym i gospodarstwie domowym (np. dochód ze sprzedaży upraw, inwentarza, dochody pozarolnicze, pobierane świadczenia itp.),

– niezbędnych wydatków w gospodarstwie rolnym i gospodarstwie domowym (np. zakup materiału siewnego, paliw, nawozów, środków ochrony roślin, opału, energii elektrycznej, wyżywienia, środków higieny osobistej i leków, koszty związane z nauką dzieci, podatki, inne zobowiązania osoby zainteresowanej itp.);

• dokumentów potwierdzających wystąpienie szczególnych zdarzeń losowych (np. długotrwała choroba, pożar, wypadek, zgon, klęski żywiołowe itp.);
• danych z ewidencji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o przyznanych płatnościach;
• informacji z innych instytucji, które mogłyby wpłynąć na rozstrzygnięcie sprawy (np. o korzystaniu z pomocy społecznej, poniesionych stratach w gospodarstwie rolnym, stopniu efektywności egzekucji);
• protokołu z wizytacji w gospodarstwie rolnym (druk KRUS UD-23);
• innych dowodów uzasadniających zastosowanie wnioskowanej ulgi lub umorzenia.

Zarządzenie dopuszcza możliwość odstąpienia od wizytacji gospodarstwa rolnego, jeśli:

• okoliczności przedstawione we wniosku są wyczerpująco udokumentowane lub istnieje możliwość ich potwierdzenia z urzędu;
• przedstawiona we wniosku okoliczność poniesienia strat związanych z wystąpieniem niekorzystnych zjawisk atmosferycznych jest potwierdzona protokołem z oszacowania strat.

Po zebraniu materiału dowodowego kasa dokonuje analizy łącznych dochodów i niezbędnych wydatków osoby zainteresowanej i szacuje miesięczny dochód przypadający na jedną osobę zamieszkującą we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą zainteresowaną. Dodatkowo można uwzględnić szacunkowy miesięczny dochód osiągany w gospodarstwie rolnym, obliczony na podstawie obwieszczenia prezesa GUS w sprawie wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego w danym roku.

Określony czas

Zarządzenie doprecyzowuje także terminy wydawania decyzji w tej sprawie. Przewiduje, że wniosek o umorzenie należności z tytułu składek w sytuacji, gdy sprawa nie wymaga zbierania innych dowodów niż załączone do wniosku ani informacji lub wyjaśnień, powinien zostać rozpatrzony nie później niż w ciągu 30 dni od dnia złożenia wniosku. W przypadku gdy jego rozpatrzenie nie może zostać zakończone we wskazanym terminie, kasa zawiadamia osobę zainteresowaną o nowym okresie załatwienia wniosku, nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku, z uwzględnieniem terminów dla dokonania dodatkowych czynności przewidzianych w przepisach prawa (druk KRUS UD- 87). Jeśli data wskazana w tym zawiadomieniu nie zostanie zachowana, wydaje się postanowienie o nowym terminie rozpatrzenia wniosku ze wskazaniem okoliczności, które są podstawą do zmiany (druk KRUS UD-86).

Do postępowań w sprawach umarzania należności z tytułu składek wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowego zarządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe. ©℗