Subskrybuj nas na Youtube
W Unii Europejskiej producenci wołowiny i cielęciny oraz roślin uprawnych chętnie zrzeszają się w organizacje. W Polsce wciąż nie jest to popularne
Rynek żywności był w ostatnich latach bardzo niestabilny. Ceny dla odbiorców końcowych pozostawały na wysokim poziomie, co często nie przekładało się na dochód indywidualnych producentów rolnych, którzy zarabiali coraz mniej. Remedium na uzdrowienie tej sytuacji miało być wzmocnienie ich pozycji względem innych podmiotów w łańcuchu dostaw żywności. Stało się to jednym z głównych celów reformy wspólnej polityki rolnej.
Do tej pory wszelkie formy porozumień dotyczących wspólnego ustalania cen zbytu produktów podlegały zasadom ogólnym prawa antymonopolowego, określonym w art. 101-106 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dotyczących zakazu porozumień ograniczających konkurencję. W konsekwencji mogły więc zostać uznane za niezgodne z prawem i obarczone surowymi sankcjami.
Mając na uwadze sytuację na rynku, Komisja Europejska stwierdziła jednak, że ze względów gospodarczo-społecznych odejście od powyższych zasad może być uzasadnione, a nawet pożądane. Z tego względu przyjęto rozporządzenie 1308/2013, które wprowadziło daleko idące usprawnienia względem producentów rolnych w zakresie dozwolonej kooperacji. Przyjęte przepisy rozszerzyły odstępstwa od prawa konkurencji, zezwalając m.in. na wspólne dostawy, wspólną sprzedaż i działania związane ze zbywaniem produktów za pośrednictwem organizacji producentów.
Wymogi
Rozwiązanie to nie jest nowe – po raz pierwszy zostało wprowadzone w ramach tzw. pakietu mlecznego – jednak jak pokazało życie, do tej pory przepisy nie były stosowane, gdyż ich wykładnia nie była jasna. Dlatego Komisja Europejska podjęła prace nad wytycznymi, które mają na celu wyjaśnienie warunków ich stosowania. Wytyczne mają pomóc producentom, organom antymonopolowym i sądom poprzez wskazanie praktycznych i technicznych kwestii dotyczących tych regulacji, ze wskazaniem, co jest dozwolone, a co zabronione.
Jak wynika z przepisów rozporządzenia aktualnie objaśnianych w projekcie wytycznych, aby skorzystać z dobrodziejstwa wyłączenia, konieczne jest spełnienie kilku przesłanek. Organizacja przedsiębiorców powinna być zarejestrowana (uznana) w danym państwie członkowskim oraz spełniać obowiązki notyfikacyjne. Wyłączenie może mieć przy tym zastosowanie jedynie do pewnego poziomu towarów lub udziału w rynku i obejmuje wyłącznie producentów żywności z sektorów oliwy z oliwek, wołowiny i cielęciny oraz roślin uprawnych. Organizacje te powinny dążyć do realizacji jednego z następujących celów: koncentracji dostaw, wprowadzania na rynek produktów wyprodukowanych przez członków lub optymalizacji kosztów. Co do zasady ich działalność nie powinna pozostawać w sprzeczności z którąkolwiek z zasad wspólnej polityki rolnej (zwiększenia wydajności rolnictwa; zapewnienia odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej; stabilizacji rynków; zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw oraz zapewnienia rozsądnych cen dla konsumentów), chyba że zostanie udowodnione, że porozumienie generuje znaczące korzyści lub usprawnienia (pozytywne przejście testu znaczących usprawnień).
Razem można więcej
Wytyczne mogą mieć duże znaczenie dla organizacji producentów żywności w Polsce, w szczególności dla wytwórców z sektorów wołowiny i cielęciny oraz z sektora roślin uprawnych. Dzięki nim powinny zostać rozwiane wątpliwości dotyczące warunków i zasad współpracy producentów rolnych, a to z kolei powinno doprowadzić do zwiększenia atrakcyjności współpracy indywidualnych producentów w ramach większych organizacji (grup) producenckich.
W innych krajach Unii Europejskiej producenci wołowiny i cielęciny oraz roślin uprawnych chętnie zrzeszają się w organizacje. W Polsce wciąż nie jest to popularne, tak jak chociażby w sektorze mleczarskim, a szkoda: jak pokazuje doświadczenie, działając razem, rolnicy mogliby osiągnąć więcej. Współpraca producentów działających w branżach wołowiny i cielęciny oraz w sektorze roślin uprawnych może doprowadzić do zwiększenia produktywności, efektywności i rentowności ich produkcji.
Oczywiście powstaje pytanie, czy samo wydanie wytycznych pomoże w integracji producentów indywidualnych w większe grupy producenckie? Na pewno Komisja Europejska stworzyła ku temu zachętę. Trzeba zauważyć, że umożliwienie prowadzenia wspólnych negocjacji cenowych i wspólnej sprzedaży wpłynie pozytywnie na pozycję negocjacyjną producentów, którzy będą mogli uzyskiwać wyższe ceny odsprzedaży aniżeli w sytuacji, w której konkurowaliby ze sobą o kontrakty z dużymi odbiorcami. Należy więc uznać, że jest dla nich korzystne zainteresowanie powstałymi możliwościami i odstępstwami w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów. Wytyczne Komisji pomogą im prowadzić tego typu działalność w sposób bezpieczny, nieobarczony ryzykiem sankcji ze strony UOKiK.
Dlatego przyjęcie ostatecznego tekstu wytycznych będzie miało duże znaczenie zarówno dla biznesu, jak dla praktyki urzędów konkurencji. Ich projekt jest już dostępny na stronach internetowych Komisji Europejskiej.