- Pandemia pokazała istotne ograniczenia całego systemu prawa autorskiego - mówi Jarosław Lipszyc, prezes fundacji Nowoczesna Polska. - Po roku '89 praktycznie zlikwidowaliśmy system zabezpieczeń socjalnych dla wszystkich tych, którzy żyją ze swojej twórczości, wystawiając całą klasę kreatywną na ogromne ryzyko. W czasach hossy jest to mniej widoczne, ale wystarczyło kilka miesięcy lockdownu, by problem się ujawnił z całą jaskrawością. 23 listopada rozpoczyna się konferencja Copycamp 2020, której uczestnicy będą rozmawiać o tym problemie.

- Pandemia pokazała istotne ograniczenia całego systemu prawa autorskiego - mówi Jarosław Lipszyc, prezes fundacji Nowoczesna Polska, będącej organizatorem konferencji. - Po roku ‘89 praktycznie zlikwidowaliśmy system zabezpieczeń socjalnych dla wszystkich tych, którzy żyją ze swojej twórczości, wystawiając całą klasę kreatywną na ogromne ryzyko. W czasach hossy jest to mniej widoczne, ale wystarczyło kilka miesięcy lockdownu, by problem się ujawnił z całą jaskrawością. Twórcy to bardzo szeroka kategoria zawodów, obejmująca nie tylko wielkie gwiazdy rozrywki, ale także dziesiątki tysięcy grafików, copywriterów, redaktorów, muzyków, dziennikarzy, tłumaczy i tak dalej. Wszyscy oni funkcjonują na skrajnie sprekaryzowanym rynku pracy: nie obejmują ich obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, nie nabywają świadczeń emerytalnych, rzadko kiedy mogą liczyć na pomoc stowarzyszeń i związków. Prawo autorskie gwarantuje twórcom daleko idące przywileje, w tym podatkowe, ale za cenę utraty jakichkolwiek zabezpieczeń. To właściwy moment, żeby porozmawiać o przebudowie tego całego systemu na lepiej zaspokajający potrzeby twórców, użytkowników i odbiorców kultury.

Tocząca się aktualnie dyskusja o metodach niwelowania skutków pandemii w branżach kreatywnych jest skutkiem

- Pandemia przeniosła nasze życie jeszcze bardziej do Sieci - mówi Piotr Górski, historyk idei i koordynator konferencji. - Internet rozumiany jako przestrzeń totalnej wolności jest już przeszłością. Dzisiaj o tym, co oglądamy i jak komunikujemy się decyduje kilka wielkich firm. Dopadły nas narzędzia i algorytmy, które skutecznie potrafią nadzorować nasze działania, a także kształtować treści na ekranach naszych smartphonów i monitorach. Duży wpływ na funkcjonowanie tej przestrzeni ma prawo autorskie, które teoretycznie musi godzić wszystkie strony kultury – twórców, odbiorców i pośredników między nimi. Podczas CopyCamp-u przyjrzymy się tym napięciom w praktyce.

Program konferencji skupia się wokół najważniejszych aktualnych problemów, takich jak edukacja podczas pandemii czy będąca właśnie na ścieżce legislacyjnej w Polsce dyrektywa Unii Europejskiej znana jako Digital Single Market.

Co ma wspólnego e-learning i prawo autorskie? Decyzję o zdalnym nauczaniu jest łatwo podjąć, ale istniejące przepisy prawne bardzo ograniczają możliwość udostępniania różnego rodzaju materiałów edukacyjnych w sieci przez nauczycieli i uczniów. Doświadczeniami krajów Ameryki Północnej, Afryki i Europy podzielą się badaczki i społeczniczki Lisa Macklem, Susan Isiko Štrba oraz Teresa Nobre, a o tym jak korzystać z otwartych zasobów opowie Kamil Śliwowski, który szkoli nauczycieli, bibliotekarzy i osoby z organizacji pozarządowych.

Lockdown wpłynął mocno na branżę muzyczną. To nie tylko odwołane koncerty, ale także zamknięte bary i restauracje wykupujące prawo. Od muzyki jednak nie uciekliśmy słuchając jej namiętnie w domu, by odciąć się od pozostałych domowników. O zmaganiach branży muzycznej z finansami i prawem opowiedzą Marek Hojda, dyrektor Music Export Poland oraz Paulina Richter, koordynator kampanii „Jesteś twórcą – masz prawo” Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.

Dla zabicia nudy wiele osób sięgnęło po gry komputerowe. Niektóre zrobiły furorę i przeniosły setki tysiące osób w swój świat. Nie jest to jednak całkowicie wirtualny świat, bowiem w grę wchodzą prawdziwe pieniądze. Zmagają się nie tylko gracze. Jeszcze ostrzejsza rywalizacja toczy się między twórcami gier a platformami, na których gry są udostępniane, a także z jakich elementów kultury mogą korzystać deweloperzy gier. O prawie autorskim w gamingu opowiedzą Luca Guidobaldi i Marta Musidłowska.

Gorącym tematem ostatnich lat jest dyrektywa w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym 2019/790. Do czerwca przyszłego roku wszystkie kraje członkowskie muszą przystosować prawo krajowe do jej wymagań. Część państw, np. Francja, już ją wdrożyła. Polska jeszcze tego nie zrobiła, i wygląda na to że debata na temat sposobów wdrożenia jej zapisów odbywać się będzie na marginesie innych wydarzeń politycznych. Temat wdrożenia zapisów dyrektywy poruszą m. in.: była europosłanka Partii Piratów Julia Reda oraz prawnicy Bernd Justin Jütte, Giulia Priora, Julija Kalpokienė, Alkistis Kympari oraz Edyta Bednarczyk.

Rozpoczynająca się 23 listopada konferencja Copycamp poświęcona problemom prawa autorskiego będzie miejscem żywej debaty ekspertów zajmujących się problemami branż kreatywnych. Ze względu na pandemię konferencja odbywać się będzie on-line, na stronie copycamp.pl, a prelekcje rozłożone są na cały najbliższy tydzień. Konferencja odbywać się będzie w języku angielskim i polskim.